WAB en zorgplicht doen groep zzp'ers in de zorg stijgen

De nieuwe Wet Arbeidsmarkt in Balans (WAB) is afgelopen 1 januari aangepast. Het heeft de financiële druk van flexibele inzet verder opgevoerd. Zo werd uitzenden fors duurder, ook binnen de zorg. Omdat zorgorganisaties moeten voldoen aan hun zorgplicht richting cliënten en de kosten voor uitzenden toenemen, voorspel ik dat het aantal zzp’ers als gevolg daarvan alleen maar verder zal groeien.

De bedoeling van de WAB en impact op ZZP'ers

Het vaste contract is voor de overheid nog steeds het uitgangspunt in de discussie over werk. Zo’n contract is ook de heilige graal bij de Wet Arbeidsmarkt in Balans. Ondanks dat de flexibilisering in de arbeidsmarkt er inmiddels toe leidt dat 35 – 40% van alle werkenden in Nederland ‘flex’ zijn, vinden vakbonden zoals de CNV de ontwikkeling van flex vooral ‘ontwrichtend‘ en dus onwenselijk. Omdat de politiek vooral met werkgevers- en werknemersbonden in gesprek is, blijft het vaste dienstverband nog steeds het vertrekpunt. Ook in de zorgsector presenteerden werkgevers onlangs met trots dat je ‘direct een vast contract’ kunt krijgen. De vakbond FNV vindt de CAO in de zorg een lichtend voorbeeld voor andere sectoren. Het is in deze sfeer dat de WAB is bedacht.

Als flexibilisering doorslaat en je wil het vaste contract promoten, dan los je dat op door flex duurder te maken. Op die manier worden werkgevers ‘gestimuleerd’ om werknemers een vast contract aan te bieden. Althans, zo was de gedachte. Uitzendkrachten worden 5 – 20% duurder door de maatregelen binnen de WAB. Daarnaast is een andere relevante maatregel, die ook de zorgsector raakt, dat oproepkrachten minimaal 4 dagen van te voren gevraagd worden te werken. Bij het ontwerp van de WAB heeft men zich niet afgevraagd waarom flex zo sterk gegroeid is de afgelopen jaren. Men is er vanuit gegaan dat het vaste contract nog steeds de oplossing is.

De praktijk van zorgorganisaties

De positie van het vaste contract is binnen de zorg echter niet leidend meer. Het aantal vacatures in de zorg breekt records. Dat heeft niet zozeer te maken met het feit dat er geen zorgprofessionals zijn, maar dat deze professionals niet meer in vaste dienst willen. De omstandigheden op de werkplek zijn niet waarderend meer en leiden tot verzuim en verloop. Er wordt niet gesolliciteerd op de vele duizenden vacatures die er zijn, omdat de zorgprofessional een ander pad kiest. Voor de zorgprofessional is flex geen probleem, maar een oplossing. Ook de groep zzp’ers in de zorg groeide de afgelopen jaren razendsnel.

Hebben zorgorganisaties de ruimte om op een flexibele wijze naar hun bezetting te kijken als je zo afhankelijk wordt van flex? Kun je bijvoorbeeld terugschalen in je capaciteit? Nou… nee. Zorgorganisaties sluiten namelijk contracten af met zorgverzekeraars en zorgkantoren, waarin zij beloven zorg te blijven leveren. De hoeveelheid cliënten neemt dus niet zomaar af voor een zorgorganisatie als er vaste medewerkers wegvallen. Om die reden zijn zij aangewezen op de inhuur van flex. Nu flex medewerkers met de WAB duurder worden, maar de vraag naar flex in de zorg niet zal afnemen om aan de zorgplicht te voldoen, is de verwachting dat er meer zzp’ers in de zorg zullen gaan ontstaan.

De wens van zorgprofessionals

Want de zorgprofessional wil namelijk niet in vaste dienst en de mogelijkheden om via een uitzendbureau of detacheringsbureau te werken nemen mogelijk af. In de zoektocht om de gezonde mix werk/privé, vrijheid en flexibiliteit, te bereiken, is onze verwachting dat meer professionals voor het zzp-schap zullen gaan kiezen. Ondanks dat zorgprofessionals in een dienstverband hetzelfde zoeken als zelfstandige professionals dat doen, worden er nog geen lessen geleerd of nieuwsgierige vragen gesteld bij de felle ontwikkeling van flex binnen de zorg. Tot dat gebeurt blijf ik uitleggen dat het niet gaat om ‘flex’, ‘uitzenden’, ‘vast contract’ of ‘zzp’. Het gaat om zorg verlenen op een wijze die bij je past en onder omstandigheden waar je je goed bij voelt.