Belastingdienst voert handhaving wet DBA op: zorgsector standaard verdacht

De Belastingdienst voert de handhaving wet DBA op en de zorgsector lijkt ook nu weer standaard verdacht. Zoveel wordt duidelijk uit het handhavingsplan voor 2024.

Stapsgewijs opbouwen handhaving wet DBA

"Is er sprake van loondienst, of niet? Dát is de centrale vraag bij de wet DBA", zo valt te lezen op de website van de Belastingdienst. Om vast te kunnen stellen of er sprake is van werken binnen of buiten dienstverband, bezoekt de Belastingdienst opdrachtgevers in verschillende sectoren. Waaronder de zorg. We schreven eind vorig jaar dat de Belastingdienst vaker dan voorheen zzp constructies controleert bij zorgorganisaties. Officieel heeft de fiscus nog beperkte mogelijkheden onder het zogenaamde 'moratorium', maar de bedoeling van minister van Gennip is dat er vanaf volgend jaar weer alle ruimte komt. De Belastingdienst voert handhaving dit jaar alvast op. In 2024 is zij nog "op weg naar opheffing van het handhavingsmoratorium". Hoe zij dit doet, communiceert de Belastingdienst binnen het Handhavingsplan arbeidsrelaties voor 2024.

Handhaving wet DBA in het kort

Werk jij als zzp'er in opdracht van zorgorganisaties? Dan kun jij te maken krijgen met toenemende onrust bij opdrachtgevers. Dit wordt veroorzaakt doordat niet duidelijk is of je nu wel of niet buiten dienstverband voor een opdrachtgever aan het werk bent. Hoe zit het ook alweer?

• De centrale vraag bij de wet DBA is of jij wel of niet binnen een dienstverband werkzaam bent;
• Via 'modelovereenkomsten' is geprobeerd om goedkeuring vooraf te krijgen van de Belastingdienst;
• Binnen zo'n modelovereenkomst staat het voorkomen van gezag en vrije vervanging centraal;
• Modelovereenkomsten zijn steeds meer onder druk komen te staan, zoals bij vrije vervanging;
• Toch kreeg ook de zorg onlangs nog een goedgekeurde modelovereenkomst toegewezen;
• Desalniettemin blijft de Belastingdienst kritisch op de zorgsector.

Is de Belastingdienst voor of tegen onderaannemerschap?

Mag je als zzp'er in de zorg nu wel of niet werken als onderaannemer? De Belastingdienst lijkt daar zelf niet helemaal uit te komen.

Zo lezen we op deze webpagina van de Belastingdienst een negatief standpunt over zelfstandigen die als onderaannemer werkzaam zijn: "Een ziekenhuis heeft verpleegkundigen in vaste dienst. Op dagen dat er te weinig vaste verpleegkundigen zijn, kan een aantal verpleegkundigen opgeroepen worden. Deze oproepkrachten doen hetzelfde werk als de vaste verpleegkundigen en draaien gewoon mee op de afdeling. Afgesproken is dat zij zelfstandig werken. Tóch is er sprake van een gezagsverhouding. Want het afdelingshoofd heeft de leiding en houdt toezicht op wat er op de afdeling gebeurt."

In de 'Intentieverklaring beheersingsmodel Zorg', waar het fiscaal kader zzp zorg op gebaseerd is, lezen we een ander standpunt. In een gezamenlijke verklaring van 3 ministeries en 6 werkgeverskoepels, valt te lezen dat de "inzet van zzp’ers, als onderdeel van de noodzakelijke flexibiliteitsbehoefte, is ingebed in de verantwoordelijkheden voor de kwaliteit en continuïteit van zorg". Het fiscaal kader moet "dienen als basis voor het proces rondom inhuur" en past bij de "handhavingsstrategie van de Belastingdienst die erop is gericht dat burgers en bedrijven zoveel mogelijk uit zichzelf hun verplichtingen nakomen, zonder kostbare, dwingende acties van de Belastingdienst." De Belastingdienst tekende deze intentieverklaring zelf ook.

Daarmee zien we twee routes loodrecht tegenover elkaar staan: de huidige wet DBA en de concept wet van minster van Gennip enerzijds, en het constructieve fiscaal kader zzp zorg anderzijds. Bij beide routes is de Belastingdienst betrokken.

Handhavingsplan: via dwang naar compliance

Hoe gaat de Belastingdienst om met de zorgsector het aankomende jaar? Alhoewel geen enkele sector expliciet benoemd wordt, zijn er wel signalen in het plan van de Belastingdienst die op de zorgsector wijzen. De Belastingdienst schrijft dat "de meest risicovolle sectoren of de meest risicovolle arbeidsrelaties meer handhavingsaandacht" gaan krijgen. De zorg, kinderopvang en het onderwijs zijn al eerder aangemerkt als 'risicovolle sectoren'. Hoe gaat de Belastingdienst de handhaving opvoeren? De Belastingdienst beschikt over een "landelijke detectiemodule, waar over de gehele doelpopulatie, geautomatiseerd wordt gezocht naar aanwijzingen (voor een toename van) inhuur van derden waarvan de inschatting is dat er sprake is van een groter risico voor de onjuiste kwalificatie van arbeidsrelaties." De omvang van externe inhuur in de zorg neemt toe, omdat er veel vacatures openstaan en omdat verzuim van vast personeel stijgt. Uit het handhavingsplan wordt duidelijk dat er via dwang bij opdrachtgevers, wordt gewerkt naar het voldoen van de regels. In dit geval is de aanname van de Belastingdienst dat binnen de zorg onderaannemers standaard verdacht zijn.

Belastingdienst heeft opvatting over arbeidsmarkt zorg

In het handhavingsplan staat een voorbeeld benoemd dat het aanhalen waard is. De Belastingdienst lijkt een opvatting te hebben over wat passend is voor de zorgsector. "De druk op de publieke sector is, zoals algemeen bekend, groot... Er is sprake van personeelsschaarste, een relatief hoog ziekteverzuim en een relatief groot verloop onder het personeel... Het komt continu aan op laatste wijzigingen in de planningen en dus inzet van flexibel personeel. De planning ... wordt steeds meer geconfronteerd met medewerkers die alléén als zelfstandige aan de slag willen omdat ze zelf willen kunnen kiezen welke diensten zij draaien. De planning krijgt te horen dat als zij de werkende niet als zelfstandige inhuren, die werkende wel naar een andere organisatie gaat. Er is toch werk zat. De inzet van steeds meer zzp’ers leidt wel tot klachten bij het vaste personeel in loondienst: een deel geeft aan ook graag de voordelen van het zzp-schap te willen ervaren en overweegt de stap naar een leven als zzp’er."

Het valt op dat de Belastingdienst niet in gaat op de belabberde omstandigheden in loondienst, waardoor flexibilisering ontstaat. De zzp'er in de zorg mag hopen dat het fiscaal kader zzp zorg dé richting voor de toekomst wordt. Van een onafhankelijke beoordeling op de algemene route van de wet DBA zal geen sprake zijn.