DBA wet en Deliveroo uitspraak. Wat zegt dit over zzp'ers?

De invoering van de wet DBA laat nog steeds op zich wachten. De wet DBA is interessant voor zzp'ers in de zorg die als onderaannemer willen werken. Deze wet maakt namelijk de voorwaarden inzichtelijk waaronder dit veilig kan. In het verleden zijn er al vaker discussies en rechtszaken geweest over onderaannemerschap. De rechterlijke uitspraak over de bezorgers van Deliveroo is hier een voorbeeld van. In dit artikel bespreek ik de relevantie ervan voor zzp'ers in de zorg. 

Het belang van de wet DBA

Veel zzp’ers in de zorg werken als flexibele schil voor zorgorganisaties. Dit maakt hen ‘onderaannemers’ van die organisaties en zoals veel zzp’ers in de zorg weten, kijkt de Belastingdienst kritisch naar een zzp’er die werkt voor een zorgorganisatie. Voor veel zzp’ers is het belangrijk dat er duidelijkheid komt over wanneer je wel en wanneer niet in een dienstverband zit. De wet DBA vertelt iets over de manier waarop zzp’ers voor een opdrachtgever kunnen werken en om die reden houden veel zzp’ers deze wet in de gaten.

Binnen de wet DBA kun jij met behulp van een modelovereenkomst samen met jouw opdrachtgever een dienstverband proberen te voorkomen. Deze jonge wet heeft echter wel veel problemen opgeleverd en had veel negatieve gevolgen voor zowel opdrachtnemers als opdrachtgevers. Ondanks deze periode waarin er relatief weinig voortgang te melden is, komen er soms uitspraken voorbij die de moeite van het bestuderen waard zijn. Ditmaal de ‘zaak Deliveroo’ zoals deze is gaan heten.

Lees ook: Uitstel handhaving wet DBA blijft ook na 1 oktober van kracht. 

Wat is het belang van de zaak Deliveroo ?

Fietskoerier Sytze Ferwerda spande een rechtszaak aan tegen koeriersdienst Deliveroo. Hij was eerst in dienst bij Deliveroo en werd daarna gedwongen om in een zzp constructie dezelfde werkzaamheden te blijven doen. Dit scenario is herkenbaar voor sommige zzp'ers in de zorg. Sytze wilde terug in een dienstverband bij Deliveroo en betoogde dat hij zich helemaal geen zzp’er voelt of wil zijn. Deliveroo bepaalt wanneer hij werkt en hoe hij werkt en Deliveroo stelt het tarief vast waarvoor hij werkt. Géén ondernemerschap dus stelde Sytze en hij stelde dat hij recht had op een dienstverband, zoals hij ook vroeger bij het bedrijf had. De PvdA en vakbond FNV steunde Sytze in zijn betoog.

De zaak Deliveroo is van belang voor zzp’ers, aangezien deze iets zegt over wanneer je aanspraak kunt maken op een dienstverband en dus wanneer je geen ondernemer meer bent. Zeker in de zorg is daar veel discussie over. Daar willen zzp’ers juist graag zzp’er zijn, maar is met regelmaat aangetoond dat de zzp’er toch in een dienstverband zat, ook als hij dat niet wilde. Te weinig ondernemerschap aldus de Belastingdienst, doordat de zzp’er niet zelf zou bepalen of en wanneer hij werkt en hoe hij werkt. De punten waar de zzp’er in de zorg dus al vele jaren op bekritiseerd wordt, waren precies dezelfde punten waar de Deliveroo zaak ook over ging. En wat bleek?

De rechter oordeelde dat Sytze toch buiten een dienstverband werkte, ook al wilde hij graag zelf van niet. Deliveroo hoeft haar bezorgers dus niet in dienst te nemen.

Waarom is deze uitspraak belangrijk voor de wet DBA?

De rechter is van mening dat maaltijd bezorger Sytze wel degelijk ondernemend is. Hij mag zelf beslissen wanneer hij werkt, hij mag bestellingen weigeren en zichzelf terug trekken van tijdvakken waarop hij zou gaan werken. De overeenkomst die aangeboden werd aan Sytze, was een duidelijke uitnodiging tot opdrachtgever / opdrachtnemer verhoudingen. Kort gezegd stelt de rechter dat als de bezorger vooraf wist waar hij aan begon, dat voldoende is om aan te nemen dat hij willens en wetens buiten dienst werkt.

De stap naar de zorg is dan een interessante. In de zorg werken duizenden verpleegkundigen, verzorgenden en begeleiders iedere dag voor zorgorganisaties. De kritische noot die daar door de Belastingdienst bij geplaatst wordt is dat zij onder meer weinig zelf te vertellen hebben over werktijden, opgaan in een rooster, worden aangestuurd door een leidinggevende en zelf geen tarief vaststellen. De vraag is of deze argumenten overeind blijven in het licht van deze uitspraak. Als het namelijk voldoende zou zijn om zelf te bepalen wanneer je beschikbaar bent, je zelf mag bepalen of je een opdracht accepteert en willens en wetens tekent voor een opdracht buiten dienstverband, dan voldoen veel zzp’ers in de zorg aan die criteria. Dit maakt de Deliveroo uitspraak een interessante.

En nu?

De rechter heeft uiteraard door dat deze rechtszaak politiek zeer beladen was. Deze liet zich zoals verwacht dan ook niet zo snel tot een vernieuwende uitspraak verleiden. Nee, het is volgens de rechter nu aan de politiek om deze nieuwe wijzes van werken buiten dienstverband een plek te geven in de arbeidsmarkt. Lees de conclusie in de uitspraak maar eens..

Het moge zo zijn dat in het huidige arbeidsrecht geen rekening is gehouden met de uit de (relatief) nieuwe platformeconomie voortkomende arbeidsverhoudingen. Dat maakt echter nog niet dat de onderhavige beslissing tot dusdanig onaanvaardbare resultaten leidt, dat de redelijkheid en billijkheid tot rechterlijk ingrijpen noopt. Wanneer het ongewenst wordt geacht dat werkplatforms als Deliveroo dergelijke overeenkomsten aanbieden, zal de wetgever daartegen maatregelen moeten treffen.

De noodzaak om tot een oplossing te komen neemt dus toe en dat is voor de zzp’ers in de zorg goed nieuws.

Lees meer: Van WKKGZ tot arbeidsmarkt: het verhaal van de zzp'er in de zorg

Is het doel bereikt?

Nee, we zijn er nog niet helaas. Eind juni was deze uitspraak inzichtelijk en dat laat nog steeds zien dat zzp’ers in de zorg in een dienstverband geplaatst kunnen worden als zij daar niet om hebben gevraagd. Een zzp’er die van 2010 – 2012 al drie jaar als zzp’er in de zorg werkte, is in 2013 een dienstverband geplaatst door de rechter. De werkzaamheden voor twee stichtingen die zowel AWBZ als WMO zorg verleenden vonden ongewild toch in dienst plaats. In dit geval stelt de rechter dat er sprake is van ‘een organisatorisch en vakinhoudelijk kader waarbinnen de zorgverlener werkzaam is‘. Dat is in de praktijk nagenoeg altijd zo bij onderaannemerschap en is inherent aan de sector.