Discrimineren mag niet en toch gebeurt het in de zorg

Discrimineren mag niet volgens de Nederlandse grondwet. Maar het gebeurt wel. In de zorg leidt dat al heel lang tot ongelijke gezondheidskansen. Hoe kan dat, als iedereen in Nederland recht heeft op goede en veilige zorg? Pharos zocht uit hoe discriminatie op basis van etniciteit, de gezondheid van mensen kan schaden. Uit dit veelomvattende onderzoek, delen we enkele treffende uitkomsten. Discrimineren mag niet en toch gebeurt het in de zorg.

Onze grondwet: discrimineren mag niet

In artikel 1 in de Nederlandse grondwet staat dat discriminatie niet is toegestaan.

'Allen die zich in Nederland bevinden, worden in gelijke gevallen gelijk behandeld. Discriminatie wegens godsdienst, levensovertuiging, politieke gezindheid, ras, geslacht of op welke grond is niet toegestaan'.

Discrimineren mag dus niet, maar toch gebeurt het in de zorg. Dat is onrechtvaardig en het leidt tot ongelijke gezondheidskansen.

Discrimineren in de zorg leidt tot minder goede behandeling en zorgmijding

Dat is een conclusie uit onderzoek van Pharos. De literatuurstudie en schrijnende ervaringsverhalen van mensen bevestigen dit. Het onderzoek gaat in op de oorzaken, uitingsvormen en gevolgen van discriminatie. Die gevolgen kunnen ingrijpend zijn. Daar komt bij dat de kwaliteit van de zorg vaak onvoldoende is en mensen zorg uit de weg gaan. Zo is ongelijke behandeling schadelijk voor de gezondheid van mensen. Lees de ervaringsverhalen en de literatuurverkenningals je er meer over wil weten. Hieronder vind je alvast enkele treffende ervaringen, die aan het denken zetten.

Enkele ervaringsverhalen

• Toegang tot zorg is niet voor iedereen vanzelfsprekend. Dat blijkt uit de ervaring van een dochter, die een plaats zoekt voor haar moeder in een verpleeghuis. Om te voelen hoe de sfeer is in de zorginstelling gaat ze er eerst even langs. Daar twijfelen ze of haar moeder zich als migrant wel aan kan passen en reageren ongepast. De ervaring is zeer kwetsend en zorgt maandenlang voor veel stress.
• Patiënten hebben op grond van hun etniciteit soms een specifieke behandeling nodig. Als dat niet bekend is, kan het misgaan. Dat blijkt uit de volgende situatie. De huid van een patiënt met een donkere huid is verbrand door bestralingen. Daar schrikken artsen en radiologen van en willen de behandeling stoppen. Volgens een Indonesische specialist reageert een donkere huid anders op bestralingen. Er is geen enkele reden om de behandeling te stoppen.
• Door een goede en veilige ervaring, worden cliënten zich soms bewust van eerdere slechte ervaringen. Een vrouw merkte dat toen ze een nieuwe huisarts kreeg. Die nam haar klachten serieus en deed ook lichamelijk onderzoek. Dat was voor het eerst in 20 jaar. Ze kreeg toen een noodzakelijke verwijzing naar een specialist.

Wat kun je als zzp'er doen om goede en veilige zorg te bieden? 

Als zorgverlener heb je ook mogelijkheden om onrechtvaardigheid tegen te gaan. Er zijn in elk geval drie thema's waar je mee aan de slag kunt met goede en veilige zorg voor iedereen, ongeacht hun etniciteit.

• Werk persoonsgericht met aandacht voor culturele factoren. Praat met jouw cliënten en patiënten over hun behoeften en problemen. Luister ook eens naar interviews waarin mensen vertellen hoe het gevoel van onrechtvaardigheid bij hen ontstaat. Als je daar meer over hoort, let je vanzelf meer op wat jij en collega's doen.
• Vergroot je deskundigheid. De norm is dat zorgverleners bekwaam moeten zijn voor de zorgvraag van hun cliënten. Het is gebruikelijk om een scholing te volgen, als je meer kennis nodig hebt. Doe dat ook als je meer wil weten over het verminderen van ongelijkheid in de zorg. Je kunt bijvoorbeeld een training volgen over werken met mensen die gevlucht zijn. Of ga in gesprek met zzp'ers met een andere etniciteit dan jij hebt.
• Zorg voor kwaliteit en veiligheid voor iedere cliënt. Om de kwaliteit van de zorg te toetsen verzamelen zorgverleners allerlei gegevens. Dat gaat om incidentmeldingen, klachten en bewoner-/cliëntervaringen om de zorg te verbeteren. Doe dat ook met het oog op discriminatie. Dat vraagt veel moed. Het signaleren en bespreken daarvan is niet makkelijk, maar het hoort erbij.

 Hoe krijg je meer kennis en inzicht?

• Hier zie je in een oogopslag wat er nu en in de toekomst nodig is voor ouderen met een migratieachtergrond;
• Bij Pharos vind je trainingen, cursussen en andere activiteiten om je kennis op te halen;
• Hoe je kan bijdragen aan het vergroten van gelijke kansen in de zorg, lees je in deze handreiking;
• Lees hier wat de Inspectie van de zorg van jouw zorgverlening verwacht. Dit geeft een professioneel kader, als je met gelijke kansen aan de slag wil.

Zorgverleners mogen eveneens niet gediscrimineerd worden. Helaas gebeurt dat veelvuldig en dat weten we ook al heel lang. Daarover lees je in dit onderzoek.