Formele reactie van NZO op van Gennip: meetlat van 'inbedding' gaat niet werken
Mar 30, 2023Drie maanden na de kamerbrief, is er nu een formele reactie van NZO op van Gennip. Voor zowel de zelfstandigenorganisaties als de werkgevers gaat de meetlat van 'inbedding' niet werken. Een kritische reactie op het beleid van van Gennip blijft uit.
Inbedding = schijnzelfstandig = dienstverband
Het afgelopen jaar is duidelijk geworden hoe minister van Gennip kijkt naar het dossier van zelfstandigen. De minister vaart een ongekende koers, waarbij zij als doel heeft om een groep zzp'ers schijnzelfstandig te verklaren. Deze zouden dan vervolgens binnen een dienstverband moeten gaan werken. Hieronder lees je het dossier stap voor stap terug.
- Volgens de minister is elke zzp'er mogelijk schijnzelfstandig: het komt volgens haar voor bij 'alle inkomens en alle sectoren';
- De minister vindt het vaste dienstverband 'de norm'. Haar aanpak: onderstrepen van dienstverband en negeren van zzp;
- Over de zorg deed de minister gepeperde uitspraken: zzp in de zorg is straks niet meer mogelijk, want binnen de zorg zou er sprake zijn van inbedding;
- Gaandeweg werd het plan van de minister concreter: zzp'ers schijnzelfstandig verklaren en vervolgens naar een dienstverband dwingen;
- Op 19 december kwam haar Kamerbrief met details. Ben je onderdeel van de bedrijfsvoering? Dan werk je in loondienst, zo is de lijn;
- Reacties van zelfstandigenorganisaties op deze Kamerbrief liepen zeer uiteen, van 'zzp'er onder vuur' tot 'maak je niet te druk';
Drie maanden na de Kamerbrief uit december reageerden zelfstandigenorganisaties voor het eerst. Zij deden dit via het samenwerkingsverband NZO. Die brief lees je hier. In dit artikel gaan we in op deze brief.
Wat is NZO?
Het Netwerk Zelfstandig Ondernemers (NZO) is ontstaan nadat een aantal individuele zelfstandigenorganisaties door de SER afgewezen werden om zitting te nemen in de SER. Om toch op een constructieve manier te kunnen overleggen met zelfstandigenorganisaties is het Netwerk Zelfstandig Ondernemers (NZO) opgericht. NZO is een samenwerkingsverband van vier organisaties. In het NZO zitten zelfstandigenorganisaties VZN en PZO, naast werkgeversorganisatie VNO-NCW en ondernemersorganisatie MKB-Nederland. Het doel van het NZO is 'het ondersteunen van de belangen van zelfstandigen die bewust voor eigen rekening en risico ondernemen'. De positie van zelfstandigen binnen de polder is via NZO verbeterd, al is het standpunt van NZO wel logischerwijs een compromis van ondernemersbelangen, werkgeversbelangen en zzp belangen.
Wat vindt NZO van de koers van Gennip?
Hoe kun je de reactie van NZO samenvatten? Zelfstandigenorganisaties zijn op zoek naar duidelijkheid over zelfstandig ondernemerschap. Werkgevers en ondernemers hebben er belang bij dat er duidelijkheid komt over wel / geen dienstverband. Daarmee krijgt de brief twee perspectieven. Het gaat enerzijds over de zoektocht naar ondernemerschap en anderzijds over duidelijkheid voor het dienstverband. Waar de partijen het over eens zijn is dat 'inbedding' geen goede manier is om duidelijkheid te scheppen. Het recht op ondernemerschap moet iemand ook bij 'inbedding' in staat stellen ondernemer te zijn, zo lezen we terug. Daarnaast zijn woorden zoals 'inbedding' en 'kernactiviteit' binnen een organisatie weer nieuwe containerbegrippen die naar verwachting tot een nieuwe zoektocht zullen leiden. Om bepaalde activiteiten in zijn geheel uit te sluiten van ondernemerschap, zoals van Gennip bijvoorbeeld voor de zorg suggereerde, is niet werkbaar.
Oplossingsrichtingen
De samenwerkende organisaties binnen NZO zijn het er over eens dat zelfstandigen meer dan nu beschermd moeten worden tegen zichzelf. "Willen we de ongebreidelde groei (van zzp'ers, red.) en de daarmee gepaard gaande risico’s op het gebied van onvoldoende bescherming van werkenden beheersbaar maken, is het noodzakelijk heldere eisen te stellen aan het zelfstandig ondernemerschap." NZO pleit dan ook voor een meetlat voor ondernemerschap en geen meetlat voor werknemerschap. Die meetlat voor ondernemerschap is er al deels via de ondernemerscriteria van de Belastingdienst, zo stelt NZO. "Deze eisen kunnen eventueel worden aangevuld met eisen betreffende het inkomen en eisen die de zelfstandig ondernemer dwingen om zichzelf te beschermen tegen sociale en ondernemersrisico’s." Het vaststellen van een minimum tarief voor zelfstandig ondernemers wordt eveneens gezien als oplossingsrichting. Ook zouden er afspraken gemaakt kunnen worden over de periode die een opdracht mag duren, het aantal opdrachtgevers dat je moet hebben en het introduceren van een resultaatverplichting voor zelfstandig ondernemers.
Samenhangend pakket maatregelen is nodig
De groep zelfstandigen is enorm divers, zo geeft NZO terecht aan. Het is van groot belang dat er wordt gekeken naar welke maatregelen welke zelfstandigen in de praktijk treffen, zo lezen we terug. Als er stevige maatregelen komen voor een kleine groep zelfstandigen, dan zou dit slecht uit kunnen pakken voor een andere, grotere groep. Een compleet pakket aan maatregelen is dus van belang, in plaats van maatregelen op onderdelen. Dat laatste is nu aan de hand, zoals bijvoorbeeld het versneld afbouwen van de zelfstandigenaftrek. VZN en PZO, onderdeel van NZO, kwamen eerder in verzet tegen verlaging van de zelfstandigenaftrek. Van een samenhangend pakket is nu geen sprake en de formele reactie van NZO op van Gennip is dan ook vooral een oproep tot andere maatregelen.
Kritische reactie op koers van Gennip blijft uit
Het valt op dat de formele reactie van NZO niet ingaat op het standpunt van van Gennip dat iedere zzp'er mogelijk schijnzelfstandig is. Daarnaast staat er ook geen afwijzende taal in de brief over het mogelijk opleggen van een verplicht dienstverband. Dat minister van Gennip een wetsvoorstel op tafel wil leggen dat tienduizenden zzp'ers zal raken, wordt niet aangehaald. De brief blijft in dat opzicht zeer minnelijk van opzet, terwijl het pakket aan maatregelen van van Gennip bijvoorbeeld wel tot veel kritische vragen leidt van Kamerleden. Die kritische toon lezen we niet terug in de brief aan van Gennip. ZZP'ers in de zorg zijn op zoek naar een stevige stellingname op de koers van van Gennip. Zeker na haar uitspraken over de zorgsector. Uit ons recente onderzoek blijkt dat maar liefst 83% van zzp'ers in de zorg zich zorgen maakt over de toekomst. Juíst door de radicale voorstellen van van Gennip en de verwijten aan de zorgsector nemen deze zorgen toe. Tot op heden blijft een kritische reactie hierover uit.
