Frauderende ongecontracteerde zorgaanbieders toch geen fraudeurs

Bij de Nza begint het besef door te dringen dat ongecontracteerde zorgaanbieders wel degelijk voor zwaardere cliënten zorgen dan gecontracteerde zorgaanbieders. Na jaren van beschuldigingen dat ongecontracteerde zorgaanbieders 'tweemaal zoveel uren vergoed kregen' voor dezelfde zorg, blijken die frauderende ongecontracteerde zorgaanbieders toch geen fraudeurs. Ze zorgden simpelweg voor zwaardere clienten, omdat gecontracteerde zorgaanbieders hier vanaf zagen.

Zorgverzekeraars tegen ongecontracteerde zorg

In de jaren 2017 en 2018 ontstond een zorgvuldig georganiseerde campagne tegen ongecontracteerde, niet-gecontracteerde zorg. Zorgverzekeraars zijn sinds 2015 verantwoordelijk voor de zorgplicht in de thuiszorg. Een client in de thuiszorg kan kiezen tussen een zorgaanbieder met contract en een zorgaanbieder zonder contract. Het is geen geheim dat zorgverzekeraars van ongecontracteerde zorg af willen. Ook voor het huidige regeerakkoord is er stevig gelobbyd om ongecontracteerde zorg te laten verdwijnen. De thuiszorg was destijds in 2017 als eerste aan de beurt.

Het verwijt: tweemaal zo duur

De big data van zorgverzekeraars liet in de jaren 2015 en daarna zien dat zorgaanbieders zonder contract 'dubbele kosten' met zich meebrachten. Deze framing heeft jarenlang de dialoog bepaald. Dat zorgaanbieders zonder contract tweemaal zoveel uur in rekening brachten als zorgaanbieders met contract, is slim verwoord in 'dubbele kosten' of 'meerkosten'. Hier is het beeld van frauderende ongecontracteerde zorgaanbieders ontstaan.

Zorgverzekeraars Nederland in 2017 - "De meerkosten per cliënt liggen in januari 2017 zelfs op 120 procent, daarna dalen de meerkosten naar 100 procent bovenop de kosten van gecontracteerde zorg."

De vraag waarom er voor cliënten in de ongecontracteerde zorg tweemaal zoveel uur nodig waren werd niet gesteld. Zorgverzekeraars konden dat antwoord ook niet gebruiken in hun kruistocht tegen ongecontracteerde zorg. Wat wel gebeurde, is dat er een campagne werd gelanceerd die stelde dat ongecontracteerde zorgaanbieders fraudeurs waren.

'We zien nu dat bij niet-gecontracteerde zorg de kosten onnodig hoog kunnen zijn,' aldus De Jonge in een brief aan de Kamer.

Belemmerende maatregelen voor ongecontracteerde zorg

Ondanks dat cliënten in de wijkverpleging ongecontracteerde zorgaanbieders keihard nodig hadden, is de anti-campagne tegen ongecontracteerde zorg in 2018 in vol bedrijf. De uitspraak dat frauderende ongecontracteerde zorgaanbieders tweemaal zo duur zijn wordt inmiddels geloofd. Dit biedt zorgverzekeraars kansen om in te grijpen in de wijkverpleging.

Zorgverzekeraars strepen de mogelijkheid door om betaalafspraken te kunnen maken als ongecontracteerde zorgaanbieder. De mogelijkheid tot een 'betaalovereenkomst' verdwijnt. Vervolgens strepen zorgverzekeraars de mogelijkheid door om het geld van de verzekerde vanuit de zorgverzekeraar rechtstreeks te storten op de rekening van de zorgaanbieder. De zogenaamde acte van sessie wordt eveneens van tafel gehaald. Zorgaanbieders komen in de problemen, omdat cliënten met betalingsproblematiek de rekeningen niet betalen. Deze belemmerende maatregelen tegen ongecontracteerde zorgaanbieders werken. Zorgverzekeraars maken handig gebruik van het beperken van ongecontracteerde zorg op basis van de frame 'tweemaal zo duur'.

Blog: Niet ‘tweemaal zo duur’, maar ‘dubbel zoveel’

Combinatie van zorgcowboys en ongecontracteerde zorg

De framing gaat een volgende fase in als er wordt gezocht naar een relatie tussen zorgcowboys en ongecontracteerde zorg. Zorgverzekeraars doen onderzoek op bestelling door hun eigen onderzoeksbureau Vektis. Dat levert -niet geheel ontoevallig- een relatie op. Ongecontracteerde zorg = zorg door zorgcowboys. Het ministerie neemt dit soort resultaten een op een over.

Ministerie van VWS - "In deze analyse kijkt Vektis naar de zorgaanbieders in de wijkverpleging en de geestelijke gezondheidszorg (ggz) op deze lijst (van zorgcowboys, red.) en kijkt of deze aanbieders gecontracteerd zijn door zorgverzekeraars, of niet."

Wat zorgverzekeraars achterwege laten is dat er ook gecontracteerde zorgcowboys zijn.

Meerdere partijen onder een hoedje

In de zorgpolder wordt er in 2017 achter de schermen gewerkt aan een 'Hoofdlijnen Akkoord Wijkverpleging'. Voor de periode 2019 - 2022 hebben "partijen de ambitie hebben om de kwaliteit van zorg in Nederland verder te verbeteren en .. financieel toegankelijk blijft voor iedereen die zorg nodig heeft". Onder deze partijen waren geen vertegenwoordigers aanwezig van ongecontracteerde zorgaanbieders.

Wie tekenden het Hoofdlijnen Akkoord Wijkverpleging? De koepel van gecontracteerde zorgaanbieders ActiZ, de koepel van gecontracteerde zorgaanbieders BTN, het door het ministerie van VWS gesubsidieerde Patiëntenfederatie Nederland (PFN), de Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG), beroepsorganisatie Verpleegkundigen en Verzorgenden Nederland (V&VN), Zorgverzekeraars Nederland (ZN) en het Minister van VWS (VWS).

Quotes uit het Hoofdlijnen Akkoord Wijkverpleging

Waar zetten de organisaties bij het Hoofdlijnen Akkoord hun handtekening onder als het aankomt op ongecontracteerde zorg?

• "Partijen vinden de groei van niet-gecontracteerde zorg onwenselijk";
• "..de kosten van zorg geleverd door niet-gecontracteerde partijen zijn .. hoger dan zorg door gecontacteerde partijen";
• "Partijen zeggen elkaar medewerking toe om het aandeel niet-gecontracteerde zorg te laten dalen";
• Wijkverpleegkundigen indiceren zelf .. maar bij signalen ..van een niet-passende indicatie .. bij niet-gecontracteerde zorg .. kan gebruik worden gemaakt van een second opinion.

De eerste partij uit het Hoofdlijnen Akkoord Wijkverpleging die terugkomt op zijn steun voor de afbraak van ongecontracteerde zorg, is de bestuurder van BTN (nu ZorgthuisNL). Hij schreef vorige week het blog: Herwaardering voor ongecontracteerde zorgaanbieders die zorghart laten spreken. Dit naar aanleiding van de eerste berichtgeving van Trouw vorig weekend dat zorgverzekeraars de beschikbaarheid van thuiszorg mogelijk afknijpen. ZZP-erindezorg.nl werkte mee aan het artikel van Trouw.

Wie zijn die zorgaanbieders zonder contract?

Zorgaanbieders zonder contract zijn veelal kleinschalige zorgorganisaties en zzp'ers in de zorg. Zij hebben geen mogelijkheid op een contract met een zorgverzekeraar en worden om die reden gedwongen om hun heil te zoeken bij ongecontracteerde zorg en het PGB. Achter het woord zorgaanbieder zitten zorgverleners, vooral verpleegkundigen en verzorgenden, die zorg willen dragen voor cliënten die gecontracteerde zorgorganisaties niet in zorg willen nemen. Om als zorgverlener weggezet te worden als frauderende ongecontracteerde zorgaanbieder maakt een zeer diepe indruk op deze groep van tienduizenden zorgverleners groot. Zij krijgen een verwijt dat het tegenovergestelde is van wat zij proberen te doen: niet frauderen met geld, maar zorg verlenen voor cliënten die nergens terecht kunnen. Dat de overheid, de minister, controlerende instanties zoals de Nza, maar ook de eigen beroepsorganisatie V&VN meegewerkt hebben aan het kortwieken van thuiszorg die keihard nodig is, leidt tot veel woede onder de kleinschalige aanbieders die wij spreken.

Meer lezen over het verzet vanuit ongecontracteerde zorgaanbieders?

• Niet-gecontracteerde zorgaanbieders kiezen de aanval;
• Stichting ZorgRecht daagt Zilveren Kruis voor de rechter;
• ‘Wijkverpleegkundigen zonder contract zijn geen fraudeurs’;

Frauderende ongecontracteerde zorgaanbieders toch geen fraudeurs

Inmiddels zijn we vier jaar van maatregelen tegen ongecontracteerde zorg verder. Dat is 4 x 52 weken zorg voor zorgverleners en hun cliënten. We zijn rechtszaken verder, zorgverleners die het bijltje erbij neergegooid hebben en heel veel zorgverleners die uit de thuiszorg uitgestroomd zijn en als onderaannemer in andere sectoren van de zorg zijn gaan werken. En dan. Vorige week is de Monitor contractering wijkverpleging 2022 van de Nza uitgekomen. De 'marktmeester' in de zorg die al in 2013 voorstelde dat ongecontracteerde zorg helemaal niet vergoed zou moeten worden.

Nza - "We zien dat cliënten die ongecontracteerde zorg in de wijkverpleging ontvangen ook hogere zorgkosten maken bij medisch specialistische zorg, farmacie en hulpmiddelen dan cliënten bij gecontracteerde zorg in de wijkverpleging."

De zorgzwaarte van cliënten in de ongecontracteerde wijkverpleging, is gemiddeld zwaarder dan die gecontracteerde zorgorganisaties in zorg nemen. Dat weten ongecontracteerde zorgaanbieders al jaren, maar daar wordt niet naar geluisterd. Voor het eerst wordt nu opgemerkt door de Nza dat de cliëntkenmerken tussen gecontracteerd en ongecontracteerd verschillen. Dit is wezenlijk anders dan de boodschap van de afgelopen jaren, waarin werd gesteld dat 'dezelfde cliënten, tweemaal zoveel zorg krijgen' van ongecontracteerde zorgaanbieders. Dit is dus feitelijk niet langer juist. Voor het eerst is er een aanwijzing dat het verwijt van frauderende ongecontracteerde zorgaanbieders niet passend is. Aanvullend onderzoek is aangekondigd inmiddels.

Rol van de zorgverzekeraar openbaart zich

We staan aan het begin van een periode waarin de rol van de zorgverzekeraars binnen de wijkverpleging steeds duidelijker zal worden. De nieuwe Nza monitor laat een aantal zaken zien en publicaties zoals deze stellen de juiste vraag. Hoe is het mogelijk dat ongecontracteerde én gecontracteerde zorg in de thuiszorg krimpen als we zoveel vergrijzing kennen? Het zal duidelijk worden dat de zorgverzekeraars op die krimp in de ongecontracteerde zorg hebben aanstuurd, door een slimme, maar onjuiste 'tweemaal zo duur' campagne tegen ongecontracteerde zorgaanbieders.

Ons standpunt is dat zorgverzekeraars helemaal niet van plan zijn geweest om beter te contracteren, anders anders hadden zij dit de afgelopen jaren wel gedaan. We zitten inmiddels in 2022 van het Hoofdlijnen Akkoord 2019 - 2022. Nog steeds krijgen kleinschalige zorgaanbieders geen contract aangeboden.

Gecontracteerde zorg neemt eveneens af, zo blijkt uit de Nza monitor. Door die zorgaanbieders mag de behoefte aan zorg van mensen die zo lang mogelijk thuis willen wonen dus ook niet verleend worden. ZZP'ers in de zorg en andere kleinschalige zorgaanbieders zijn over het algemeen uitgesloten van een contract. Zo is zorgverzekeraar CZ sinds 1 januari 2022 gestopt met haar individuele contracten richting de paar zzp'ers die zij nog gecontracteerd hadden. Deze contracten liepen in een aantal voorbeelden al 6 jaar en zijn zonder overleg eenzijdig beëindigd.

We wachten af welke partijen die het Hoofdlijnen Akkoord Wijkverpleging tekenden nog meer terugkomen op het verwijt dat alle ongecontracteerde zorgaanbieders frauderen. Als je enige kennis hebt van de praktijk, zie je dat het leeuwendeel van de zorgaanbieders ten goede trouw handelt. Gecontracteerd of ongecontracteerd is hierbij niet het onderscheid. 

Steun je onze kritische berichtgeving? Sluit je aan >>