Grote zorgorganisaties bekennen afbraak van werkgeverschap door zorgverzekeraars
Sep 05, 2022Het polderen in de zorg lijkt definitief voorbij. Negentien grote zorgorganisaties braken vorige week met zorgverzekeraars en het ministerie van VWS en brachten een nieuwe boodschap. De grote zorgorganisaties bekennen afbraak van werkgeverschap door de tarieven van zorgverzekeraars. Deze zorgaanbieders geven aan dat zij geen gezonde werkomstandigheden meer kunnen bieden aan hun medewerkers.
"Voor steeds meer zorgprofessionals in de wijk is de rek eruit. Ondanks het mooie en uitdagende werk kiezen zij voor andere beroepen. Corona heeft het proces van uitstroom versneld. Met de huidige bekostiging zijn wij onvoldoende in staat om goed werkgever te zijn voor een onmisbare beroepsgroep." - oproep 19 grote zorgaanbieders in de VVT.
Nieuwe fase voor machtsverhoudingen binnen de zorg
Het leek een relatief onopvallend bericht vorige week dat zorgaanbieders de noodklok luiden over de thuiszorg. Maar wie de verhoudingen in de zorg wat langer kent ziet een doorbraak. Dat negentien grote zorgorganisaties gezamenlijk aangeven dat de financiering zo schraal geworden is dat dit goed werkgeverschap onmogelijk maakt, is ongekend. De beschuldigende vinger gaat naar zorgverzekeraars en het ministerie van VWS, die willens en wetens al jaren deze verschraling toestaan. Aldus negentien 'systeemaanbieders' in de thuiszorg, verantwoordelijk voor een groot deel van de thuiszorg. Dat grote zorgorganisaties zich openlijk moeten distantiëren van het inkoopbeleid van zorgverzekeraars is op zich voor te stellen. Al jaren wordt er gesignaleerd dat er geen eigen regie en flexibiliteit meer wordt ervaren in dienstverband, dat werkgevers hun eigen uitstroom veroorzaken en dat zorgmedewerkers zich steeds meer onttrekken aan het vaste dienstverband. De tegenstelling in de zorg is tot enorme proporties gegroeid en dat kan ook wat grote werkgevers betreft niet langer zo.
Grote zorgorganisaties bekennen afbraak van werkgeverschap
Voor deze 19 grote zorgorganisaties zijn tekortschietende financiën de aanleiding om zich te distantieren van het inkoopbeleid van zorgverzekeraars. De organisaties beschikken over te weinig middelen voor “opleidingen, goede afstemming en samenwerking, investeringen in ict voor bijvoorbeeld overdrachten en informatie-uitwisseling of investeringen in thuiszorgtechnologie”. Ook geven zij aan dat "de werkdruk te hoog is en er nauwelijks tijd is voor de eigen professionele ontwikkeling. Dat komt doordat de focus volledig ligt op de directe zorgverlening, want alleen daarvoor krijgen zorgaanbieders betaald. Organisaties "kunnen niet investeren, maar zijn gedwongen om de laatste reserves op te maken en zien medewerkers vertrekken." Zorgorganisaties roepen op tot een andere wijze van financieren, in plaats van het jaarlijkse uurtje - factuurtje ritueel van de zorginkoop.
Achteraf blijkt afbraak al jaren te spelen
In een verdiepend artikel van koepelorganisatie Actiz valt terug te lezen dat werkgevers nu ook erkennen dat zorgmedewerkers in de wijk al jarenlang merken dat de afbraak speelt. "Ze hebben te maken met een hoge werkdruk, krijgen weinig tijd voor hun eigen professionele ontwikkeling, voor opleiding of bij- en nascholing." Het is bijzonder te noemen dat de verschraling al jaren mogelijk is, als dezelfde partijen met zorgverzekeraars een Hoofdlijnenakkoord wijkverpleging voor 2019 - 2022 ondertekenden. Daar was juist het uitgangspunt dat er geïnvesteerd en anders gecontracteerd zou worden.
"... er zal aandacht moeten zijn voor het aantrekken van meer personeel maar ook voor het (duurzaam) behouden van het huidige personeel in de wijkverpleging. Voor medewerkers is het van belang dat zij zich blijvend kunnen ontwikkelen door opleiding en intervisie en intercollegiale toetsing en dat er lokaal een optimale mix van het wijkverpleegkundig team wordt samengesteld." - Hoofdlijnen Akkoord Wijkverpleging 2019 - 2022, getekend in 2018.
De Raad voor Volksgezondheid en Samenleving (RVS) stelde halverwege vorig jaar blijkbaar terecht dat Hoofdlijnenakkoorden weinig nut hebben.
Ondertussen ontwikkelen zorgverzekeraars door op de afbraak
Op de vraag of zorgverzekeraars zich realiseren wat ze in de praktijk veroorzaken kan het antwoord vrij kort zijn. Nee, van enige reflectie is geen sprake. 'Leren en verbeteren' blijkt vooral voorbehouden aan zorgorganisaties. Hoe ver zorgverzekeraars af staan van de praktijk valt bijvoorbeeld op uit dit voorbeeld van afgelopen maand. Als de zorgverzekeraar constateert is dat het gemiddelde aantal uur per cliënt aan zorg overschreden wordt, dan vorderen zij geld terug van de zorgorganisatie. Die zorg is wel geleverd, maar wordt met terugwerkende kracht niet betaald. De gemiddelde inzet wordt bepaald door het landelijk gemiddelde van de zorgverzekeraar zelf, ongeacht het ziektebeeld, het type client of de zorgvraag (!!).
Zorgaanbieder X heeft met zorgverzekeraar Y voor het jaar 2020 een overeenkomst gesloten. In de overeenkomst is opgenomen dat verwacht wordt dat zorgaanbieder X gemiddeld 15 uren per cliënt per maand levert. Na afloop van het jaar blijkt dat zorgaanbieder X zwaardere cliënten in zorg heeft gehad dan verwacht en gemiddeld 20 uren per cliënt per maand heeft geleverd. Zorgverzekeraar Y gaat dan over tot een terugvordering. - Artikel Eldermans | Geerts
Is er iemand die ingrijpt in dit soort eigen bewegingen van zorgverzekeraars? Formeel genomen heeft de Nza die rol, maar die staat dit soort eigen maatregelen van zorgverzekeraars blijkbaar toe. Dat de Nza faalt in haar toezicht op de contractering, vindt de Nza overigens zelf geen passend verwijt. Dat grote zorgorganisaties bekennen dat de afbraak door zorgverzekeraars wordt veroorzaakt is dus niet vreemd. Er is geen tegenkracht op de besluitvorming van de zorgverzekeraars aanwezig. Hopelijk is het signaal van deze grote zorgorganisaties de start van gezonde financiering voor de wijkverpleging. Wordt vervolgd.
