Komt het Integraal Zorgakkoord en de route van Gennip bij elkaar?

arbeidsmarkt Dec 20, 2022

Het ministerie van VWS kondigde bij het Integraal Zorgakkoord (IZA) aan dat echte zelfstandig ondernemers in de zorg behouden blijven. Het ministerie van SZW gaf aan dat werken voor zorgorganisaties niet meer mogelijk zou zijn voor zzp'ers. Hoe is de tussenstand? Komt het Integraal Zorgakkoord en de route van Gennip alsnog bij elkaar?

Combinatie IZA en route van Gennip ligt op tafel

Op Prinsjesdag dit jaar is het IZA gepresenteerd. Het Integraal Zorgakkoord (IZA) stelt eisen aan de inzet van zzp'ers in de zorg. Onder voorwaarden kan de inzet van zzp'ers duurzaam worden, zo liet minister Kuipers zien. Een constructieve boodschap aan het adres van zelfstandig ondernemers in de zorg. Een maand later hield minister van Gennip van SZW er echter een ander standpunt op na. Zij nam voor zzp'ers een radicale koers aan en stelde dat zzp in de zorg straks niet meer mogelijk zou zijn. Twee ministeries met twee meningen. Vorige week kwam minister van Gennip met haar spraakmakende Kamerbrief. Haar boodschap was helder. Ben je onderdeel van de bedrijfsvoering? Dan altijd in loondienst. Toch schreef zij ook over het IZA. Alhoewel er veel onduidelijk blijft, lijkt een combinatie van het IZA en de route van Gennip mogelijk.

Wat is minister van Gennip van plan?

Minister van Gennip van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) is van plan de arbeidswet te wijzigen. Zij wil dat zzp'ers verplicht in een dienstverband terecht komen zodra zij werk doen dat onderdeel is van de bedrijfsvoering. Volgens de minister is elke zzp-er mogelijk schijnzelfstandig. Het gaat om 'alle inkomens, alle sectoren'. Ook voor de zorgsector geldt dat er veel zzp'ers werkzaam zijn die werken voor (zorg)organisaties. Minister van Gennip gaat een wetsvoorstel voorbereiden dat op 1 januari 2025 in moet gaan. Het beeld is dat de minister een verplicht dienstverband ook voor de zorgsector passend vindt. “Vast werk moet uitgevoerd worden door iemand met een vast contract .. Ik denk dat als de term 'gezag' is aangepast, het niet zo maar kan om als zzp in de sectoren onderwijs en zorg te werken".

.. maar het IZA was al getekend

De brief van minister van Gennip is echter later gepubliceerd dan het Integraal Zorgakkoord. Inmiddels zijn er een aantal jaar beloftes gedaan aan zzp'ers in de zorg en in het Integraal Zorgakkoord kwamen deze beloftes samen. De minister van VWS heeft een aantal plannen rondom zzp'ers in de zorg.

Zorgmedewerkers moeten bewust en weloverwogen starten als zzp'er in de zorg;
Van zzp'ers wordt verwacht dat zij alle diensten alle dagen werkzaam zijn;
Er moet een relatie komen tussen het zzp uurtarief en het CAO-loon;
Bureaus die werken met zzp'ers moeten een gedragscode gaan volgen;
Zorgorganisaties die zzp'ers inhuren moeten gaan werken via een landelijk kader.

Een stevig pakket aan maatregelen, wat met zich mee zou brengen dat de zzp'er in de zorg toekomst heeft.

Hoe komen het IZA en de route van Gennip bij elkaar?

In de Kamerbrief van vorige week vallen enkele zinnen op over de combinatie van de koers van SZW en het IZA.

Schijnzelfstandigheid in de zorg tegen gaan

Minister van Gennip - "De zorgsector werkt zelf aan specifieke maatregelen gericht op het verhogen van de compliance met wetgeving op het gebied (van buiten dienstverband werken, red.). In dit kader wordt in het Integraal Zorgakkoord en in het programma Toekomstbestendige Arbeidsmarkt Zorg en Welzijn uitgewerkt hoe schijnzelfstandigheid in de zorgsector tegengegaan kan worden. We zijn in gesprek met het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport en het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap over onder meer dit onderwerp... Over de uitkomsten hiervan zal ik uw Kamer nader informeren."

Specifieke afspraken voor de zorg

"Ook kan worden gekeken naar maatregelen gericht op een specifieke sector, zoals opgehaald in de brede gesprekken: bewustwording over de consequenties van werken met en als zelfstandige(n), sectorale afspraken over de inzet van zzp’ers en goed werkgeverschap om werken als werknemer aantrekkelijk te houden. Daarnaast kunnen en worden specifieke afspraken gemaakt binnen een bepaalde sector over het werken met zelfstandigen, zoals bijvoorbeeld aangekondigd voor de zorgsector in het Integraal Zorgakkoord en het programmaplan Toekomstbestendige Arbeidsmarkt Zorg en welzijn."

Deze passages suggereren dat er mogelijk op maat afspraken mogelijk zijn. Maar kritiek op het bestaan van zzp'ers in de publieke sector is er ook.

Zzp'ers in de zorg zijn weinig flexibel en niet solidair

"Werkenden bieden zich binnen de sectoren waarmee het gesprek is gevoerd (onderwijs en zorg, red.) ook steeds vaker als zzp’er aan. De redenen liggen met name in het hogere inkomen dat hiermee kan worden verdiend, met de kanttekening dat werkgevenden in de verschillende sectoren zien dat de zzp’ers vaak niet aan de risico’s van inkomensuitval, ziekte of pensioen denken en geld daarvoor reserveren. Verder komt de behoefte aan flexibiliteit om het werk in te delen, zelf het werk te kunnen plannen en te combineren met ander werk of andere verplichtingen vaak aan de orde als reden om niet in loondienst te willen werken. Werkgevenden geven daarover aan dat de toename van het aantal zelfstandigen in de praktijk leidt tot een nog hogere werkdruk voor het personeel in loondienst."

Zzp'ers in de zorg doen alleen de leuke taken

"Doordat de zzp’ers zich vaak beperken tot de hoofdtaken, komen de ‘minder leuke’ klussen, zoals administratieve taken en diensten, op het bordje van het vaste personeel dat wel in loondienst werkt terecht. Dit wordt een vicieuze cirkel: de prikkel om ook als zzp’er te gaan werken, wordt voor ‘achterblijvers’ nog groter. Zeker in sectoren als de kinderopvang, onderwijs en de zorg wordt deze problematiek als urgent ervaren. De continuïteit en de kwaliteit van de kinderopvang en onderwijs lijden volgens werkgevenden daarmee onder de problematiek."

Of het Integraal Zorgakkoord en de route van minister van Gennip bij elkaar gaan komen moet nog blijken. We houden de ontwikkelingen nauwlettend in de gaten voor jou.