Minister: onderdeel van de bedrijfsvoering? Dan altijd in loondienst.

Minister van Gennip heeft haar plannen voor het verplichten van een dienstverband vorige week toegelicht met een Kamerbrief. Via een wetswijziging wil zij werkenden verplichten om in een dienstverband te werken. Samengevat stellen de plannen van de minister: onderdeel van de bedrijfsvoering? Dan altijd in loondienst.

Honderdduizenden zzp'ers geraakt

Er dreigt een aardverschuiving onder honderdduizenden zelfstandigen die op dit moment werkzaam zijn voor organisaties. Onder het mom van solidariteit is minister van Gennip van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) van plan om deze zzp'ers te verplichten in loondienst te werken. Het is namelijk 'niet solidair en houdbaar' om voor jezelf te werken als dit ook in loondienst kan. Op het moment dat je werkt in de bedrijfsvoering van jouw opdrachtgever, hoor je dit wat de minister betreft in een dienstverband te doen. Om dit af te kunnen dwingen wil van Gennip de arbeidswet wijzigen. Zodra je werkzaamheden doet die 'ingebed' zijn binnen de organisatie, is er onmiddellijk sprake van gezag en daarmee sprake van een dienstverband. De 42 pagina's tellende Kamerbrief hebben we doorgenomen en de belangrijkste zaken op een rijtje gezet.

Van interimmer tot pizza koerier

'Het gaat vast niet over mij' is een veelgehoorde reflex onder zzp'ers met een gezond uurtarief. Niets is minder waar. De plannen van van Gennip zijn verstrekkend en raken alle sectoren en alle inkomens. Nog niet eerder is een plan van deze orde aan een groep werkenden gepresenteerd. Van interimmer die als leidinggevende werkt voor een organisatie tot aan de pizza bezorger in de straat: alle werkenden die 'buiten dienstverband' willen blijven worden gedwarsboomd door de plannen van van Gennip. Het stijgend aantal zzp-contracten zet de solidariteit teveel onder druk, zo valt te lezen. De behandeling tussen werknemer en zelfstandigen is ongelijk en daar wil de minister in één klap van af. Hierbij wordt er geen onderscheid gemaakt tussen sectoren en wordt er niet gekeken naar de hoogte van het uurtarief.

De zelfstandige moet tegen zichzelf beschermd worden

Een zelfstandige doet maar beperkt iets tegen arbeidsongeschiktheid, zo valt te lezen. Er is te weinig controle op arbeidsomstandigheden en pensioen is vaak ontoereikend. "Dit alles kan een negatief effect hebben op de wendbaarheid en weerbaarheid van zelfstandig ondernemers." De zelfstandige moet dus tegen zichzelf beschermd worden, zo stelt deze CDA-minister. Een verplichte arbeidsongeschiktheidsverzekering voor zelfstandigen hoort logischerwijs bij dit standpunt. Met de wetswijziging van de minister krijgen werkenden en werkgevenden 'eindelijk de duidelijkheid' over de arbeidsrelatie die 'hen zo lang ontzegd is'. Die arbeidsrelatie zal dus bij werkzaamheden in de bedrijfsvoering een 'beoordeling dienstverband' zijn.

Wetswijziging: dienstverband bij werkzaamheden die 'ingebed' zijn

De minister is van plan om de arbeidswet uit 1907 te wijzigen. Zij wil het begrip 'gezag' aanpakken en zo specifiek maken dat er sprake is van een dienstverband. Tot nu toe is er sprake van gezag als je instructies krijgt en er toezicht gehouden wordt over jouw werkzaamheden. Dit zijn vage begrippen en die hebben dan ook al tientallen jaren tot de discussie 'binnen of buiten dienstverband?' geleid. De minister wil een einde aan die discussie door de aard van het werk op te gaan nemen in de wet. Als jij werk doet dat onderdeel uitmaakt van de bedrijfsvoering en dus 'organisatorisch is ingebed' bij de opdrachtgever, dan is er straks automatisch sprake van gezag en dus loondienst. Hierbij is het uurtarief dus niet meer van belang. De sector waarin je werkt ook niet meer.

Wat echt zelfstandig ondernemerschap is blijft onduidelijk

In de brief valt te lezen dat zzp'ers bij echt zelfstandig ondernemerschap nog kans maken om opdrachten aan te nemen. Maar wat de minister precies verstaat onder zelfstandig ondernemerschap werkt ze verder niet uit. Daarmee blijft er veel onduidelijkheid bestaan voor zzp'ers en dat is misschien ook wel de bedoeling. De hele aanpak van de arbeidsmarkt zit op het onderstrepen van dienstverband en negeren van zzp. De nieuwe Kamerbrief brengt vooral meer duidelijkheid over het gedwongen dienstverband en niets over de ruimte voor ondernemers. "De maatregelen op het gebied van zzp moeten een samenhangend, gebalanceerd en gewogen pakket worden, waar uw Kamer begin 2023 over wordt geïnformeerd." Nog meer geduld hebben dus.

Onderdeel van de bedrijfsvoering = loondienst

De Kamerbrief van minister van Gennip luidt een nieuwe fase in voor zzp'ers in alle sectoren. Wat er specifiek over de zorgsector wordt gezegd nemen we door in het artikel 'Komt het Integraal Zorgakkoord en de route van Gennip bij elkaar?' Hoe dan ook verwachten we dat de plannen van de minister SZW tot meer onrust onder opdrachtgevers en werkenden zullen gaan leiden. Het uitkleden van het zzp-schap is al enkele jaren in volle gang en het beperken van de opdrachten die je aan kunt nemen komt hier dus bovenop. Wat is het stappenplan van deze minister van SZW?

1. Afbouwen van fiscale voordelen van zzp'ers, onder het mom van meer solidariteit met loondienst;
2. Verplichten tot dienstverband als je onderdeel bent van de bedrijfsvoering van jouw opdrachtgever;
3. Eenvoudig uit te voeren handhaving door de Belastingdienst, zodat er vanaf 2025 voortvarend gestart kan worden.

Het wetsvoorstel van de minister wordt in de zomer van 2023 via een internetconsultatie voorgelegd. Na de zomer van 2023 moet het aan de Raad van State worden gestuurd. Daarna moet het begin 2024 door de Tweede en Eerste Kamer, om vervolgens de wet op 1 januari 2025 in te laten gaan.