Overmatig wantrouwen blijft PGB belemmeren

Het overmatig wantrouwen blijft het PGB belemmeren. In de discussie over 'fraude' krijgt vooral de kleine zorgaanbieder de schuld. In dit artikel wat uitleg over de actieve beweging tegen het PGB en de reden waarom zzp'ers in de zorg de schuldige wel moéten zijn.

Wat is het PGB?

Het persoonsgebonden budget (PGB) is een financieringsvorm in de zorg die in 1995 haar intrede deed. Het stelt cliënten in staat om zelf de regie te voeren over de inkoop van hun zorg, door persoonlijk over het budget te beschikken dat uitgegeven wordt. Meer flexibiliteit en keuzevrijheid bij het ontvangen van zorg zijn belangrijke uitgangspunten voor het PGB. De organisatie die zich hard maakt voor de rechten van budgethouders is Per Saldo. De tevredenheid over het PGB is bij cliënten hoog. Het draagt bij zelfregie van mensen met een beperking en brengt onder meer het gevoel waardig mee te kunnen doen aan de samenleving.

Hoeveel mensen maken gebruik van het PGB?

Bij een PGB krijgt de client de beschikking over een budget wat hoe dan ook uitgegeven zou worden aan zorg. Alleen in dit geval krijgt de client zelf de regie over hoé het uitgegeven wordt. Ongeveer 150.000 mensen maken gebruik van een persoonsgebonden budget (PGB). Zo'n 40% van de totale groep aan budgethouders wordt vanuit de Wet landurige zorg (Wlz) gefinancierd en dat geldt ook voor de budgethouders uit de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo): eveneens zo'n 40%. De Zorgverzekeringswet (Zvw) en Jeugdwet nemen op dit moment ieder zo'n 15% van de budgethouders op zich.

Hoeveel geld gaat er naar het PGB?

In totaal wordt er op dit € 3 miljard beschikbaar gesteld aan PGB-houders. Op een totaal aan ongeveer € 110 miljard aan uitgaven aan de zorg, is dit nog geen 3%.

Van populaire financieringsvorm naar ontmoediging

Bij een populaire financieringsvorm zoals het PGB zou je groei verwachten op alle niveaus. Tussen 1995 en 2015 was dit ook voortdurend het geval. Twintig jaar lang heeft het persoonsgebonden budget in het teken gestaan van groei. In 2015 werd de AWBZ opgeknipt in de Wlz, Wmo en werd een deel toebedeeld aan de zorgverzekeraars. Bij de Wlz en de Wmo is het aantal PGB houders gestegen. Zie hieronder de groei van het PGB binnen de Wlz.

Bij de ZVW liep het PGB echter direct terug. Vanaf 2015 werd de wijkverpleging (thuiszorg) aan Zorgverzekeraars toebedeeld en moesten bestaande PGB houders daar aankloppen om hun budget te kunnen behouden. Zorgverzekeraars kenden voor 2015 niet zoiets als het PGB en hebben daar hun systemen op aan moeten passen. Opvallend is dat vanaf het moment dat het PGB via zorgverzekeraars aangevraagd moest worden, het aantal budgethouders direct 20% kromp in 2015 en 20% kromp in 2016.

Van ontmoediging naar 'fraude'

De volgende stap in de belemmerende campagne van het PGB is het vergroten van de gevallen van fraude. Zorgverzekeraars Nederland spreekt met grootse taal over fraude. 'Overdracht naar het strafrecht', 'frauderende zorgaanbieders aanpakken' en 'fraude opsporen' zijn hier voorbeelden van. Er is ook een Informatieknooppunt Zorgfraude (IKZ) waar zorgverzekeraars zitting in hebben. Dit knooppunt is nog maar zeer recent opgericht.

Maar hoe groot is dan die fraude? Stel dat mensen evenveel of even weinig geneigd zijn te frauderen over de verschillende financieringsstromen heen, dan is dit artikel wel een interessante. Bij 1% van de Wlz budgethouders is er een vermoeden (!) van fraude. Stel dat dit over de hele linie het geval zou zijn. Over hoeveel vermeende gevallen hebben we het dan? € 110 miljard aan uitgaven, waarin 3% aan PGB, waarvan 1% vermoeden tot fraude. Dat zou om € 33 mln. discutabele uitgaven gaan. Op € 110 miljard is dat 0,03% vermoeden van PGB fraude. Er is dus sprake van overmatig wantrouwen.

Waarom wordt fraude zo groot gemaakt?

Een stijgend aantal fraude meldingen in 2018 krijgt nog een apart bericht bij het IKZ. Als in 2021 blijkt dat het aantal meldingen met 20% is gedaald, krijgt dat geen apart bericht. Sterker nog, het wordt gehangen aan de corona crisis dat er zo weinig fraude meldingen gedaan zijn. Fraude met het PGB wordt dus opzettelijk groot gemaakt en bewust als doel gesteld. Waarom is dat?

Als je het nut van iets wil verminderen, moet je het kleineren. Fraude met het PGB lijkt een doelredenatie; het ZVW-PGB moet zo klein mogelijk gehouden worden. Je kunt niets tegen fraude bestrijding hebben in de zorg, dus niemand is het oneens met fraude aanpak. Overmatig wantrouwen blijft het PGB belemmeren omdat zorgverzekeraars helemaal geen zin hadden en hebben in het PGB. Het brengt administratieve lasten op het niveau van een individuele verzekerde. Terwijl zij gewend zijn om via grote zorgorganisaties de zorg voor honderdduizenden verzekerden in te kopen. Het is simpelweg teveel gedoe.

De kleinschalige zorgaanbieder moet wel frauderen!

Vervelend is dat íemand de schuld moet krijgen van deze voortdurende 'fraude'. Ook al is de fraude verhoudingsgewijs klein, het wordt opgeblazen en iemand moet als schuldige aangewezen worden. Omdat het de cliënt niet kan zijn, moet het de zorgaanbieder wel zijn. In het onderstaande item van Kassa, waarbij alleen Per Saldo en Informatie Knooppunt Zorgfraude zijn geraadpleegd, hoef je geen nuance over kleinschalige zorgaanbieders te verwachten. Als je zegt dat de cliënt niet de schuldige is en er maar twee partijen in de zorgrelatie zitten, dan zeg je ook iets over de ander; de zorgaanbieder. Het blijkt dat zorgverzekeraars onder het mom van fraude bestrijding de indicaties van PGB houders aanpassen, aanhouden of erger. Dit leidt uiteraard tot frustratie. Oordeel zelf in het Kassa item: Talloze herkeuringen voor het persoonsgebonden budget: Wat is de prijs van wantrouwen?