Tekort aan IC verpleegkundigen komt door gebrek aan landelijke regie

De personeelstekorten op de Intensive Care zijn al jaren een probleem. Tijdens de coronapandemie werd er veelvuldig gesproken over het ophogen van het aantal IC bedden en zou er in de toekomst 'makkelijker opgeschaald kunnen worden'. Inmiddels zijn we ruim een jaar verder en zijn er inmiddels mínder IC verpleegkundigen beschikbaar dan een jaar geleden. Navraag leert dat het tekort aan IC verpleegkundigen komt door een gebrek aan landelijke regie. Dit was al jaren aan de hand en is ook onder corona nog steeds zo. Waarom worden er niet meer en sneller IC verpleegkundigen opgeleid?

Het lokale ziekenhuis beslist

'Landelijke capaciteit' aan IC bedden op kunnen schalen suggereert indirect dat er landelijke regie zit op de instroom van IC verpleegkundigen. Dit blijkt niet het geval te zijn. Top op heden wordt op de Intensive Care van een lokaal ziekenhuis door het team zelf besloten of een verpleegkundige die de IC opleiding wil doen, hiervoor toegelaten wordt. Het landelijke tekort aan IC verpleegkundigen is voor een ziekenhuis zelf niet direct het uitgangspunt. De lokale Intensive Care besluit op basis van capaciteit. Kunnen we iemand voldoende begeleiden? Heeft iemand het in zich? De optelsom van verpleegkundigen die de IC opleiding mogen doen, komen uiteindelijk samen in een onderwijs instelling.

Start van de opleiding wordt bepaald door opleidingscentrum

Bij het moeten opschalen van IC capaciteit en de feitelijke tekorten aan IC verpleegkundigen, wordt indirect de suggestie gewekt dat er sprake is van spoed. Toch is het mogelijk dat een verpleegkundige die de IC opleiding wil doen, zomaar drie tot zes maanden moet wachten voordat de opleiding start. De opleidingscentra die IC verpleegkundigen opleiden, houden er logischerwijs zelf een eigen planning op na. Zij zijn verantwoordelijk voor het bieden van lokale opleidingscapaciteit, op basis van de lokale besluiten van ziekenhuizen. Deze lokale versnippering mag er ondanks de suggestie van 'landelijke capaciteit' ook vandaag gewoon zijn.

Uitzendkrachten, gedetacheerden en zzp komen niet in aanmerking

De flexibilisering in de zorg neemt groteske vormen aan en de tekorten aan IC verpleegkundigen zijn eveneens groots. Zoals te verwachten valt zijn er flexibel werkende verpleegkundigen die de stap naar de IC graag zouden willen maken. Zij komen echter niet in aanmerking voor de IC opleiding, omdat de ziekenhuizen dit zelf niet zien zitten. Zij willen zich alleen verhouden tot hun eigen, vaste medewerkers en slaan daarmee de ambities van flexibel werkenden over. Daarmee spreken we wel over 'landelijke capaciteit', maar gaat het in de praktijk over het eigen lokale team op de Intensive Care.

Wat vindt de intermediair ervan?

Noël de Vries, directeur van TMI is de grootste detacheerder van gespecialiseerd ziekenhuispersoneel. "Ik sta klaar om te ondersteunen bij het opleiden van honderden IC verpleegkundigen. Als we een actieve campagne zouden draaien, dan zou ik 400 verpleegkundigen voor de IC kunnen werven verwacht ik. Maar we komen niet binnen. We kunnen her en der eens iemand plaatsen, maar we moeten van deur tot deur. Flexibel werkenden mogen de opleiding niet doen."

Ook ten aanzien van de snelheid van opleiden heeft de Vries duidelijke ideeën. "Als je er ondernemend naar kijkt dan kan de opleiding van 18 maanden, terug naar 6 tot 9 maanden bij verpleegkundigen die al een andere specialisatie hebben. Neem bijvoorbeeld de Medium Care verpleegkundigen. De stap naar IC is een heel mooie en kun je slim in elkaar zetten. Als je samen met topklinische en academische ziekenhuizen dit op zou zetten dan kan het hard gaan."

Tekort aan IC verpleegkundigen door gebrek aan landelijke regie

Dit soort ideeën kunnen tot op heden niet landen, omdat er geen landelijke coördinatie zit op de ontwikkeling en instroom van IC verpleegkundigen. Uiteindelijk is de groei van het aantal IC verpleegkundigen in Nederland dus afhankelijk van de optelsom die ziekenhuizen los van elkaar maken. Corona heeft geen landelijke coördinatie op IC opleiden tot stand gebracht. Toch wordt er wel over 'landelijke capaciteit' gesproken. De Vries: "Ik loop inmiddels al maanden bij het ministerie van VWS te leuren met mijn ideeën over samen opleiden, maar er komt geen opvolging. Misschien omdat er simpelweg niemand is die er verantwoordelijk voor is. Wat mij betreft gaan we ook bij opleiden over de grenzen van vast, flex en zzp heen en kijken naar wat goed is voor Nederland. Daar is wel voor nodig dat er niet lokaal, maar centraal besloten en geregisseerd wordt."

Lees ook: Waarom verlaten IC verpleegkundigen de IC na de coronapandemie?