Toename van flexibilisering: meer zorgmedewerkers maken gebruik van marktwerking

De toename van flexibilisering in de zorg houdt aan. Steeds meer zorgmedewerkers maken gebruik van marktwerking en kiezen voor flexwerk of starten als zzp'er in de zorg. Wat is de rol van intermediairs en minister Helder in deze ontwikkeling?

Strijd om de gunst van de zorgmedewerker

Met de titel 'detacheringsbureaus kapen zorgpersoneel weg met hoger loon, bonussen en andere extra’s' schrijft Zorgvisie vorige week over de handelswijze van intermediairs. Commerciële organisaties betalen beter en waarderen zorgmedewerkers stevig als zij in zee gaan met een bureau. Gezonde reiskosten, een marktconform salaris en een bonus bij toetreden zijn voorbeelden die de revue passeren. Hier is kritiek op vanuit werkgevers, die aangeven deze extra's niet te kunnen regelen voor hun medewerkers.

Bureaus kapen zorgmedewerkers?

In hun onmacht komen zorgorganisaties met het verwijt dat bemiddelaars actief werven onder vast personeel van ziekenhuizen. Deze mythe is echter door ziekenhuizen zelf onlangs ontkracht. Bureaus kapen geen medewerkers weg onder hun eigen opdrachtgevers, zo liet onderzoek zien. Wat is er dan wel aan de hand? Tussen uitzendbureaus, detacheringsbureaus en bemiddelingsbureaus voor zzp'ers woedt al jaren een strijd om de gunst van de zorgmedewerker. In een krappe arbeidsmarkt zou je dit ook verwachten bij werkgevers, maar tot op heden is er geen marktwerking voor schaarse zorgmedewerkers met een dienstverband. Op een los voorbeeld na van een ziekenhuis dat een arbeidsmarktkrapte toeslag biedt. 

Waarom flexibiliseren zorgmedewerkers?

We schreven eerder dat flexibilisering in de zorg voort stuwt. De toename van flexibilisering komt door een reeks aan factoren, waarvan de hoogte van het inkomen steeds dominanter geworden is de afgelopen jaren. Steeds meer zorgmedewerkers wisselen binnen twee jaar van vaste baan. Flexibiliseren richting uitzenden en detacheren, of kiezen voor een ondernemend bestaan als zzp'er wint aan populariteit. Inmiddels zijn er zo'n 180.000 zzp'ers in zorg en welzijn; 13% van het totaal aan werkenden in deze sectoren. Het aantal starters in zorg en welzijn is verdubbeld sinds 2020. Een pensioenfonds stelde vorig jaar vast dat werkdruk een steeds grotere reden is om dienstverband te verlaten. Dat komt omdat er steeds minder vaste zorgmedewerkers in teams aanwezig zijn. De flexibilisering is inmiddels op een niveau dat het een vicieuze cirkel geworden is.

Van vast naar flex bij € 3 bruto per uur meer

Over hoeveel geld hebben we het dan eigenlijk als het aankomt op de hoogte van het salaris? Het artikel van Zorgvisie haalt een voorbeeld aan waarbij zorgmedewerkers die in CAO-schaal FWG 55 zitten in vaste dienst bij een zorgorganisatie, bij een detacheerder voor hetzelfde werk FWG 60 aangeboden krijgen. Vrij vertaald: op het moment dat er € 3 bruto per uur extra aangeboden wordt, stappen zorgmedewerkers over naar een commercieel bureau. Daarnaast krijgen zorgmedewerkers bij een detacheerder € 0,21 cent per kilometer, wat het dubbele (!) is van de vergoeding in vaste dienst. De vergoeding voor vaste medewerkers is blijkbaar € 0,11/km. Kan dit nu niet anders? Is het niet mogelijk om zorgmedewerkers in vaste dienst beter te betalen?

Minister: geen extra inkomen bij vaste dienst

Nee, zo stelt minister Helder bij recente antwoorden op Kamervragen. Zij houdt vast aan haar eerdere standpunt dat de loonkloof niet gedicht wordt. "Doordat de inflatie leidt tot hogere looneisen ... vertaalt de hogere inflatie zich ook automatisch in een hogere overheidsbijdrage. Het is aan sociale partners om ... cao-afspraken te maken." De minister zegt hiermee dat de CAO-onderhandelingen voor haar leidend zijn. Maar die gingen over de inflatie, niet de loonkloof van 10%. "Op maandag 27 maart hebben de Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen en de bonden een onderhandelaarsresultaat bereikt om tot een nieuwe cao te komen." Daarmee is het voor de minister afgedaan. Zorgmedewerkers krijgen dus wel een marktconforme loonstijging, maar geen marktconform salaris.

Werkgevers: wij kunnen niet concurreren

VVT werkgeverskoepel Actiz wordt steeds steviger in haar uitspraken en stelt dat 'de minister de indruk wekt dat er structureel meer geld beschikbaar komt om salarissen te verhogen, ... maar het salaris van zorgmedewerkers ... staat dan nog steeds op grote afstand. ... Zorgmedewerkers verdienen nu al fors minder salaris ten opzichte van mensen met een vergelijkbaar opleidingsniveau in de publieke en commerciële sector. De overheidsbijdrage gaat hier niets aan veranderen. De gemiddelde loonkloof beslaat 7,5 procent tussen de markt en onze sector. Leden van ActiZ hebben hierdoor meer en meer moeite om te concurreren met commerciële organisaties voor personeel, op de krappe arbeidsmarkt.’ 

De toename van flexibilisering is logisch en zal voorlopig aanhouden, zo is onze verwachting.