Wat betekent discriminatie in de zorg voor zorgverleners?

Cliënten, naasten, leidinggevenden en collega's discrimineren zorgverleners. Eén op de vijf heeft er last van. Wat betekent discriminatie in de zorg voor zorgverleners?  Dat is onderzocht. In dit artikel gaan we in op ervaringen en gevolgen.

De Nederlandse grondwet verbiedt discriminatie 

In artikel 1 in de Nederlandse grondwet staat dat discriminatie niet is toegestaan.

'Allen die zich in Nederland bevinden, worden in gelijke gevallen gelijk behandeld. Discriminatie wegens godsdienst, levensovertuiging, politieke gezindheid, ras, geslacht of op welke grond is niet toegestaan'.

Discrimineren mag dus niet, maar één op de vijf zorgverleners heeft ermee te maken. In Nederland werkten in 2020 ongeveer 1,4 miljoen mensen in de sector zorg en welzijn. Als één op de vijf zorgverleners met discriminatie te maken heeft, dan gaat het om een groot aantal. Wat betekent discriminatie in de zorg voor zzp 'ers? Lees erover in het onderzoek 'Ervaren discriminatie onder zelfstandigen'.

Discriminatie = de grenzen van de ander overschrijden

Wat is discriminatie? We noemen iets discriminatie als mensen veroordeeld worden op grond van godsdienst, levensovertuiging, politieke gezindheid, ras, of geslacht. Wat er feitelijk gebeurt, is dat mensen anderen beledigen, intimideren, afwijzen, uitschelden of vervelende 'grapjes' maken. Daarmee overschrijden ze grenzen van anderen. En dat is dus precies wat er gebeurt in de zorg, hoewel het bij wet verboden is. Wat betekent het verbod op discriminatie eigenlijk voor de Inspectie voor de zorg?

Iedereen die in de zorg werkt, heeft er mee te maken.

Iedereen heeft ermee te maken, want discriminatie is niet alleen het probleem van een individuele zorgverlener. Ook als iemand zelf niet ongelijk behandeld wordt, gaat het je aan. Het is een gezamenlijke verantwoordelijkheid.  Als je hoort dat een collega zzp'er ermee te maken heeft, ga je erop in. Als je het zelf meemaakt, bijvoorbeeld als onderaannemer, breng dan je intermediair op de hoogte. Zij hebben namelijk een taak in het op orde houden van de kwaliteit van het werk.

‘Durf je mond open te trekken. Als er iets is wat niet oké voelt, dan moet je er wat van zeggen. Kijk verder bij wie je terecht kan. Praat er met vrienden over en deel je ervaring. Krop het vooral niet op.’ - Kennisplatform Integratie & Samenleving

Zorgverleners willen altijd goede zorg verlenen

Als zorgverleners onbehoorlijk worden behandeld, komen ze in een tweestrijd terecht. Want hoe kunnen ze de cliënt goed verzorgen én voor zichzelf zorgen? En wat is 'zorgen voor jezelf' dan? Uit onderzoek blijkt dat zorgverleners altijd goede zorg willen geven. Dat is hun verantwoordelijkheid, zelfs als cliënten en hun naasten zich ongewenst gedragen. Daar komt bij dat zzp'ers in de zorg de verantwoordelijkheid ook niet 'even' kunnen overdragen aan een collega. Zij moeten hun eigen weg daarin vinden.

“Wordt er direct gevraagd: ben jij moslim of christen? Dan hebben we een probleem. Ik kom in alle gezinnen, maar ga me niet vragen wat ik ben, want ik kom vanuit liefde en plezier bij je helpen, niet vanuit geloof. Dan ben ik ook weg.” - Kennisplatform Integratie & Samenleving

Het probleem ligt bij degene die discrimineert

Degene die discrimineert, verstoort de zorgrelatie. Daar begint het probleem. Daar moet de zorgverlener zich toe verhouden en een grens trekken. Hoe zorgverleners dat doen, is heel verschillend. Uit dit onderzoek blijkt dat zorgverleners negeren, mensen aanspreken, opstappen bij agressie of doorpraten over zogenaamde grapjes. Maar een grens is er altijd. Een verpleegkundige vertelt:

'Op een gegeven moment voel je je een beetje onzeker. En dan ga ik ook twijfelen aan mijn eigen handelen. Kan ik dit werk wel goed doen? Doe ik het op de juiste manier? Is het omdat ik het niet goed doe, of is het omdat ik deze kleur heb? Dan moet je voor jezelf even schakelen, van: Ik heb voor dit werk gestudeerd, dus ik weet goed wat ik doe.'

Erboven staan, aanpassen, aanspreken of opstappen?

Erboven staan, aanpassen, aanspreken of opstappen. Al deze manieren van reageren komen voor. Sommigen zorgverleners vinden erboven gaan staan of negeren het beste om te doen. Voor anderen geldt dat mensen aanspreken hen een goed gevoel geeft. Ze willen iets doen tegen de discriminatie in plaats van het te accepteren. Iedereen heeft eigen afwegingen en maakt op grond daarvan eigen keuzes.

Ik zei tegen de meneer: ‘Ik behandel u met respect en ik verwacht respect terug. Uw opmerking wordt niet geaccepteerd bij ons. Ik ben hier om u te verzorgen’. En op een gegeven moment zag ik hem denken en werd hij stil. Toen zei hij: ‘Ja zuster, je hebt eigenlijk wel gelijk’. Daarna heeft die man niks meer gezegd.’ Bron.

Wat kun je doen als je discriminatie wilt melden?

De overheid geeft daar informatie over en heeft deze pagina ervoor ingericht op haar website. Discriminatie.nl is het centrale meldpunt voor advies of bijstand.

Lees ook: Discrimineren mag niet en toch gebeurt het in de zorg