Wat is goede zorg, als de cliënt het voor het zeggen heeft?

Wat is goede zorg, als de cliënt het voor het zeggen heeft? De kracht van die vraag is toegenomen onder druk van financiële en de personele crisis in de zorg. De overheid verwacht van cliënten dat zij zelf gaan beslissen over hun zorg en behandeling. De aanname is als cliënten zelf beslissen, er dan minder zorg nodig zal zijn. Maar klopt dat en voor welke cliënten werkt het?

Minder zorg kan ook, denken beslissers over de zorg

We kunnen met minder zorg, dan we gewend zijn. Die gedachte wint steeds meer terrein. Wat is goede zorg dan, als dat klopt? Het kan in elk geval niet blijven zoals het was, vindt de overheid. Dus zet ze vraagtekens bij gebruikelijke werkwijzen in de zorg. Denk aan twijfels over nut en noodzaak van sommige behandelingen, lang doorbehandelen of het uitstellen van de dood. Daarover mag de client zelf gaan beslissen. Natuurlijk samen met de zorgverlener. Dit idee draagt het Zorginstituut Nederland uit en maakte filmpjes waarin mensen vertellen hoe zij daarover denken. Hoe denk jij daarover als zzp'er? Als je benieuwd bent naar de filmpjes, kun je ze hier bekijken.

Voor welke cliënten gaan deze nieuwe regels werken?

Voor welke cliënten deze regels goed gaan werken, weten we nog niet. Wat is goede zorg, als we ervan uitgaan dat er minder zorg mogelijk is? Dat moeten we nog met elkaar uitvinden. Dat nieuwe regels en wetten soms tegengesteld werken, staat in het rapport van De Raad voor Volksgezondheid en Samenleving (RVS) met de titel 'Machtige Mensbeelden'  Regels en wetten die bedoeld zijn om mensen te helpen, blijken in de praktijk soms averechts te werken. Mensen komen in de knel en in het ergste geval kan beleid zelfs slecht uitpakken. De vraag is dus altijd voor welke cliënten nieuw beleid goed werkt. Sluit het bijvoorbeeld beter aan bij de groep vitale ouderen die 'gezond' leven of gaat het juist goed werken voor kwetsbare ouderen?

Als je het cliënten vraagt, dan beslissen ze zelf graag mee

Willen cliënten en patiënten hun eigen afwegingen mee laten tellen bij het inzetten behandelingen? Dat  onderzocht de Patiëntenfederatie Nederland in 2020. Ruim 7000 mensen reageerden op vragen over  'samen beslissen' in de zorg. In het rapport lezen we dat 90% daarvan samen beslissen over behandelingen belangrijk vindt. Maar het gebeurt nog te weinig, blijkt ook. Slechts de helft kreeg een stem in de keuze tussen behandelingen. Maar de voor – en nadelen van de behandelingen werden onvoldoende besproken. Of de zorg ook passend is, werd bij 13% van deze groep mensen niet of alleen gedeeltelijk besproken. Tenslotte blijkt dat mensen die tegen "samen beslissen' zijn, vooral zelf de besluiten willen nemen. De slotsom is dat de meeste zorgvragers graag meepraten over hun behandeling, maar het is nog niet goed genoeg.

Neem het leven van mensen als vertrekpunt

Dat het kan, ondervonden ze in Schiedam in gesprekken met burgers.  'Door de ogen van de patiënt'  is de titel van het verslag daarover. Het gaat over noodzakelijke hulp en ondersteuning voor mensen die het moeilijk vindt om hun weg in de zorg te vinden. Wat hebben zij nodig? Die vraag is besproken met mensen met beperkte gezondheidsvaardigheden, taalachterstanden en complexe problematiek. In Schiedam zochten ze samen met burgers naar de weg die de patiënt bewandelt om de juiste zorg op de juiste plek en het juiste moment te krijgen. Hoe voelen zij zich geholpen en waar kan dat beter? De resultaten van deze gesprekken zijn leerzaam voor iedereen. Het rapport "Door de ogen van de patiënt" staat bomvol hele praktische tips, die alle zorgverleners kunnen gebruiken. Enkele voorbeelden:

De tijd nemen, levert tijd op

Investeer in het begin voldoende tijd zodat de patiënt jou vertrouwt. Als de patiënt vertrouwen in je heeft, heeft deze ook vertrouwen in wat je voorstelt en wat er komen gaat. Dit levert uiteindelijk tijdswinst op voor jou én de patiënt.

Wissel wederzijdse verwachtingen uit

Blijf altijd meedenken met de patiënt en weet wat diens verwachtingen zijn. Mensen mogen ontevreden zijn over hoe de dingen gaan, maar het is zonde als ze boos of ontevreden zijn over hoe professionals handelen omdat ze verkeerde verwachtingen hadden. Of jij.

Maak samen een plan voor het beslissingen over eigen zorg

Mensen met minder goede gezondheidsvaardigheden hebben vaak moeite om de regie over hun leven en gezondheid te nemen. Samen plannen maken met een duidelijke stappen en afspraken helpt cliënten en patiënten. Ze weten dan waar ze aan toe zijn.

Lees ook: Zorgt samen beslissen met cliënten voor minder zorgkosten?