Wordt de arbeidsmarkt zorg toekomstbestendig? Dit is het plan.

De zorgsector piept en kraakt onder druk van te weinig mensen, torenhoog verzuim en hoog verloop. Wat gaat de minister hieraan doen? Vorige week publiceerde de minister de Hoofdlijnenbrief Toekomstbestendige Arbeidsmarkt Zorg. Wordt de arbeidsmarkt zorg toekomstbestendig met dit plan? In dit artikel gaan we hierop in.

Waarom is dit belangrijk?

De krapte op de arbeidsmarkt neemt in rap tempo toe. Alle sectoren hebben te leiden onder tekorten en dus ook de gezondheidszorg. Als gevolg daarvan wordt er vaak naar 'flex' gewezen als een belangrijke bron van problemen voor organisaties, locaties, teams en afdelingen. Een adequate aanpak van het arbeidsmarktprobleem in de zorg is dus ook voor flexwerkers in de zorg van belang. Als er meer grip op de verhouding tussen vast en flex ontstaat binnen zorgorganisaties, dan zou er ook meer genuanceerd over zzp'ers in de zorg gesproken kunnen worden. Om die reden schrijven we over de ontwikkelingen op de arbeidsmarkt in de zorg.

Wordt de arbeidsmarkt zorg toekomstbestendig?

• De zorg moet anders georganiseerd worden, via andere werkvormen binnen de regio en via arbeidsbesparende technologie;
• Er komen geen 140.000, maar 110.000 nieuwe banen in de zorg. Dit is realistischer met het oog op de krappe arbeidsmarkt;
• Investeren in behoud van zorgmedewerkers, leven lang ontwikkelen, opschalen van technologische, sociale innovaties en zeggenschap;
• Ruimte voor regie, zeggenschap en autonomie van de zorgmedewerker draagt bij aan kwaliteit van zorg en waardering van de zorgmedewerker;
• Voldoende opleidingsplaatsen, goede stage- en opleidingsplekken met goede begeleiding en met aandacht voor een veilig leerklimaat;

In de brief staan geen nieuwe zaken benoemd die we nog niet kenden uit het verleden. De sector blijkt de afgelopen jaren slecht in staat om zorg op andere manieren te organiseren en op een passende manier te investeren in zorgmedewerkers. De uitwerking van de Hoofdlijnenbrief volgt nog. In dit artikel gaan we in op een aantal suggesties die gedaan worden en hoe de praktijk er op dit moment voor staat.

Waarom is er geen professionele autonomie en zeggenschap?

Volgens de Hoofdlijnenbrief moet er gestreefd worden naar professionele autonomie en zeggenschap. Waarom is dat de afgelopen jaren niet ontstaan en bleek onlangs weer dat dit via wetgeving afgedwongen moet worden? Zorgorganisaties gaan tot op de dag van vandaag er nog steeds vanuit dat zorgmedewerkers handen aan het bed zijn, in plaats van professionele sparringpartners die kunnen helpen de zorg beter te maken. Als we al jaren weten dat professionele autonomie en zeggenschap helpen bij het duurzaam maken van de zorg, waarom gebeurt dit dan niet? De verklaring is dat zorgorganisaties nog vaak top-down sturen en de leiding zelf van mening is dat zij weten wat goed is voor zorgmedewerkers.

Lees ook: Zorgorganisaties bevestigen drijfveren zzp: eigen regie, flexibiliteit

Een goede balans tussen werk en privé is noodzakelijk om zorgmedewerkers duurzaam inzetbaar te houden. Dat klopt. Waarom staat die werk- privé balans zo onder druk? Ons onderzoek onder zzp'ers in de zorg die uit een dienstverband afkomstig waren, liet de volgende oorzaken zien:

• Het rooster is kort van tevoren bekend;
• Een bestaand rooster wordt voortdurend aangepast;
• Werk en privé lopen dagelijks door elkaar heen;
• Extra diensten brengen extra belasting.

Deze omstandigheden zijn inmiddels voor vele teams in de zorg meer gebruik dan uitzondering. Toch slagen zorgorganisaties er niet in om dit te keren.

Lees ook: Waarom kunnen vaste zorgmedewerkers werk en privé slecht combineren?

Een gezonde en veilige werkomgeving zijn noodzakelijk om het vol te kunnen houden als zorgmedewerker. Waarom staat een gezonde en veilige werkomgeving zo onder druk? Voor een gezonde sfeer tussen zorgmedewerkers zijn overlegvormen nodig waar je goed afstemt hoe je samen werkt. Het is nodig dat je ook individueel je ei kwijt kan bij een leidinggevende die je vertrouwt. Juist de elementen jaargesprekken en teamoverleggen zijn fors onder druk komen te staan de afgelopen jaren. Dit komt door tijdsgebrek en steeds krappere bezetting.

Wordt de arbeidsmarkt zorg toekomstbestendig?

De arbeidsmarkt in de zorg staat voor een grote uitdaging. De vraag is of aanpassingen op de bestaande weg de zorg toekomstbestendig gaan maken. Zolang de krapte op de arbeidsmarkt blijft en de burger dezelfde zorg blijft verwachten van de zorgmedewerker, zal de druk verder oplopen. Ook met meer autonomie, goed inwerken, een gezonde werk- privé balans en voldoende veiligheid op het werk houden we het vraagstuk van schaarste. Blijven we de zorg beloven zoals we deden, met veel minder medewerkers dan we nodig hebben? Of beloven we minder zorg zodat het aantal medewerkers weer kan passen bij de vraag naar zorg? Tot nu toe lijken we voor het eerste te kiezen en zal de arbeidsmarkt in de zorg verder onder druk komen te staan. Onze voorspelling is dat de flexibilisering als gevolg daarvan verder zal toenemen.

Wordt vervolgd.

Lees ook: Flexibilisering in de zorg stuwt voort: inflatie en verzuim torenhoog