Nu aansluiten
Terug naar het overzicht
Inschrijven nieuwsbrief
zorgorganisaties leggen samen inzet zzp'ers

Zorgorganisaties leggen samen inzet van zzp'ers aan banden. Mag dat?

onderzoek Apr 11, 2021

De kosten voor de inzet van 'Personeel Niet In Loondienst' (PNIL) zijn flink gestegen de afgelopen jaren. Hieronder vallen dus ook de kosten van zzp'ers. Zorgorganisaties zoeken naar mogelijkheden hoe zij deze kosten kunnen reduceren. Een manier die voorbij komt is door de inzet van zzp'ers in de zorg te beperken. Mag dat?

Zelfstandigen zonder personeel (zzp’ers) genieten in toenemende mate aandacht. Met name in de zakelijke dienstverlening en de zorg is de afgelopen jaren het aantal zelfstandigen fors toegenomen. Ook de regels met betrekking tot de inzet van zzp’ers genieten veel aandacht. Eind 2019 ging een wetsvoorstel van het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid in de consultatie waarmee de regering onder meer voorstelt het minimumtarief voor zzp’ers vast te stellen op € 16,-. Ook de Autoriteit Consument en Markt (ACM) heeft – in aanloop naar wettelijke minimumtarieven – middels een nieuwe leidraad geprobeerd ruimte te bieden voor het maken van samenwerkingsafspraken. Inzet daarvan, zo blijkt uit de uitlatingen van de bestuursvoorzitter van de ACM, is onder meer om uitsluiting van zzp’ers tegen te gaan.

Aard van dienstverband bij zzp'ers blijft lastig voor zorgorganisaties

Ook de regels omtrent de aard en kwalificatie van het dienstverband van zzp’ers zijn aan verandering onderhevig. Ze roepen bovendien de nodige vragen op. Wanneer nu precies sprake is van een dienstbetrekking of een werknemer in loondienst blijkt lastig te duiden. Gevolg van deze onduidelijkheid is dat het steeds minder aantrekkelijk wordt om zzp’ers in te zetten. Daarnaast zien we steeds vaker dat men kiest voor flexibele arbeidsovereenkomsten boven het gebruik van zzp’ers. De positie van de zzp’er komt daarmee onder druk te staan. Hun concurrentiepositie verslechtert daardoor. Ook steeds vaker horen wij dat werkgevers gezamenlijk – al dan niet vanwege hun opvattingen (of misvattingen) over de aard van het dienstverband – besluiten zzp’ers te weren. Maar de vraag die daaruit voortvloeit, is of dit eigenlijk wel is toegestaan.

Mededingingsregels zijn vastgelegd in wetgeving

De mededingingsregels zijn verankerd in de Mededingingswet. Ze gebieden ondernemingen simpel gezegd om eerlijk te concurreren. Dit betekent dat zij geen afspraken mogen maken die tot gevolg hebben dat de mededinging beperkt wordt. Bedrijven die toch afspraken maken die tot gevolg hebben dat het concurrentieel speelveld verstoord wordt, lopen risico’s op boetes van de ACM. Van belang hierbij is dat de mededingingsregels en het gebod eerlijk te concurreren, zowel voor werkgevers enerzijds als werkgeversorganisaties anderzijds gelden. Dit omdat zij zich beiden kwalificeren als onderneming. Zij mogen onderling dus geen afspraken maken om concurrentie te beperken.

Worden Zzp’ers uitgesloten door zorgorganisaties?

De afspraak tussen werkgevers om zzp’ers niet langer in te zetten bij bepaalde werkzaamheden is een afspraak die in strijd is met de mededingingsregels. Een dergelijke afspraak kwalificeert immers als een vorm van uitsluiting; zzp’ers kunnen hun diensten namelijk niet meer aanbieden en uitvoeren. In beginsel zijn bedrijven vrij om te kiezen of zij werken met vaste werknemers, flexibele krachten of zzp’ers. De Mededingingswet verplicht bedrijven niet om met zzp’ers te werken. Waar het om gaat is dat een mededingingsprobleem ontstaat wanneer een groep bedrijven structureel de toegang tot de arbeidsmarkt afsluit voor zzp’ers.

Beperking van mededinging 

Met name wanneer een relatief grote groep zorgorganisaties of zorgaanbieders die actief zijn in dezelfde regio een dergelijke overeenkomst sluit zal over het algemeen al snel sprake zijn van een merkbare beperking van de mededinging. Daarbij is het van belang op te merken dat het begrip ‘overeenkomst’ zoals in de Mededingingswet een rekbaar begrip is. Ook een stilzwijgende afspraak, zelfs onderling afgestemd gedrag waarbij zzp’ers structureel niet worden ingezet zijn in strijd met de mededingingsregels.

Daarbij valt niet in te zien dat de keuze om zzp’ers uit te sluiten van opdrachten op enigerlei wijze gerechtvaardigd is. Immers, men kan niet zeggen dat deze bijvoorbeeld de kwaliteit van de zorgverlening ten goede komt. Of dat cliënten van zorginstellingen beter af zijn wanneer ze personeel in loondienst inzetten (ten opzichte van zzp’ers). Ook de lasten die gekoppeld zijn aan een eventuele “schijnzelfstandigheid” rechtvaardigen niet de structurele uitsluiting van zzp’ers door een groep regionale zorginstellingen. Dit betekent hooguit dat partijen beter na moeten denken over de manier waarop zij de afspraken met betrekking tot hun opdracht vorm geven. Ook geldt dit natuurlijk hoe ze daar in de praktijk uitvoering aan geven.

Lees ook: Als ZZP werken voor jouw oud werkgever. Hoe zit dat precies? 

Gelijke kansen voor zzp’ers

Werkgevers kunnen niet gezamenlijk afspraken die zzp’ers in een bepaalde regio uitsluiten van opdrachten. Zij moeten ook de kans krijgen om mee te dingen naar werk. Op het moment dat een zorginstelling zelf ervoor kiest om geen gebruik te maken van zzp’ers, dan mag dat. Dit kan bijvoorbeeld omdat de zzp’er zich niet wil committeren aan een dienstverband met alle (belastingrechtelijke) gevolgen van dien. Maar structureel de inzet van zzp’ers weigeren is, zelfs wanneer dit stilzwijgend op een gecoördineerde manier gebeurt, niet toegestaan. Werkgevers en werkgeversorganisaties die hieraan meedoen lopen het risico dat de ACM hier onderzoek naar start.

Dit is een artikel van ZZP-erindezorg.nl

Ken jij hét service abonnement voor zzp'ers in de zorg al?
Wtza abonnement voor zzp'ers in de zorg