Zorgverzekeraar: contract kwijt bij te hoge inzet zzp'ers in de zorg

Contract kwijt bij 'te hoge' inzet zzp

We hebben inmiddels signalen ontvangen over meerdere zorgorganisaties die hun contract wijkverpleging met VGZ voor volgend jaar kwijt raken. Deze zorgorganisaties bedienen vaak honderden cliënten in de wijkverpleging. Goede recensies op Zorgkaart Nederland, een jarenlange contractrelatie of goed doorlopen materiële controles maken voor VGZ hierbij niet uit. Zonder nadere onderbouwing worden contracten ingetrokken omdat de zorgverzekeraar vermoed dat deze zorgorganisaties meer dan 33% van hun inzet met zzp'ers hebben uitgevoerd. Deze subjectieve maatregel hebben zorgverzekeraars zelf bedacht.

Inkoopbeleid Zorgverzekeraar VGZ - De zorgaanbieder kan aantonen dat over het contractjaar maximaal 33% van het aantal fte zorgmedewerkers als onderaannemer werkt en kan aannemelijk maken dat hier voor 2023 aan voldaan wordt. Onder onderaanneming verstaat VGZ zowel organisaties die als onderaannemer werken, als inhuur van zzp’ers en flexmedewerkers.

Samengevat is het standpunt van de zorgverzekeraar: contract kwijt bij 'teveel' zzp inzet. De gevolgen voor zorgorganisaties van het niet langer hebben van een overeenkomst door deze reden zijn groot. Zeker als zij een belangrijk deel van hun omzet behalen door zorg aan VGZ verzekerden. Voor cliënten zijn de gevolgen mogelijk nog groter. Zij kunnen geconfronteerd worden met machtigingsvereisten, een grotere administratieve lastendruk (denk aan zelf moeten declareren) en mogelijk een lagere vergoeding voor de zorg.

Ongecontracteerde zorg als alternatief?

Sinds een aantal jaar nemen zorgverzekeraars passages op in hun inkoopdocumenten tegen zzp inzet. Dit past bij een bredere lijn van verzet tegen zzp'ers in de zorg vanuit zorgverzekeraars. VGZ is voor zover bekend de eerste zorgverzekeraar die ernaar handelt. Zonder definitieve cijfers over 2022 te kennen van zorgorganisaties, gaat VGZ alvast over tot het eenzijdig verbreken van de contractering. Saillant detail is dat VGZ ongecontracteerd werken als alternatief aanbiedt bij deze zorgorganisaties. Terwijl het verminderen of beëindigen van ongecontracteerde zorg al jaren een speerpunt is van diezelfde zorgverzekeraars. Inmiddels is het voornemen om ongecontracteerde zorg te stoppen zelfs opgenomen in het Integraal Zorgakkoord. Zorgaanbieders die hun contract kwijtraken en voor honderden cliënten de verantwoordelijkheid dragen, worden dus met een kluitje in het riet gestuurd. Met het ingrijpen in de continuïteit van zorgorganisaties halen zorgverzekeraars voor zorgmedewerkers in loondienst en zzp de betrokkenheid en bevlogenheid uit het werk.

Welke suggestie wekken zorgverzekeraars bij het publiek?

Bij het brede publiek trachten zorgverzekeraars het beeld omhoog te houden dat zij onderdeel zijn van de oplossing. Zo schrijft Zorgverzekeraars Nederland vorige week nog dat "de vergrijzing en personeelskrapte betekenen dat er in vrijwel alle sectoren van de zorg lastige en acute knelpunten ontstaan. Met het Integraal Zorgakkoord (IZA) gaan ... zorgverzekeraars ... deze knelpunten oplossen." Veel beleidsvoornemens gaan uit van de sector wijkverpleging als belangrijke randvoorwaarde. Mensen moeten zo lang mogelijk thuis blijven wonen. Zonder de wijkverpleging loopt de hele zorg vast.

Uit het Integraal Zorgakkoord - "Goede zorg aan (kwetsbare) mensen vraagt er om dat er voldoende zorgverleners zijn, die voldoende tijd hebben voor hun patiënten, die elkaar in de wijk kennen, weten wat ze aan elkaar hebben en elkaar helpen... Echter is de sector wijkverpleging inmiddels kwetsbaar, mede door het grote personeelstekort wat potentieel alleen maar groter wordt. Alle partijen moeten daarom investeren in de wijkverpleging. Zorgverzekeraars, zorgaanbieders en professionals gaan samenwerken."

Dit soort voornemens stroken niet met het praktische gedrag van eenzijdig een contract terugtrekken waardoor honderden cliënten hun zorgverleners kwijtraken.

Tijdens corona waren zzp'ers goed genoeg

Het is enorm frustrerend voor zorgorganisaties en hun aangesloten zzp'ers dat zij wel goed genoeg waren om tijdens het ontstaan van de pandemie zonder PBM's in de frontlinie te gaan staan, maar nu worden afgedankt. Het was juist de zzp'er in de zorg die naar voren werd geschoven als vaste medewerkers van zorgorganisaties ziek werden door Covid. Toen was het voor zorgverzekeraars geen probleem dat zzp'ers veelvuldig werden ingezet. Er is door alle zorgmedewerkers, inclusief zzp'ers, bikkelhard gewerkt om de crisis van destijds te keren. In diezelfde jaren zien zorgorganisaties ontstaan dat inkoopdocumenten spreken over het beperken van zzp inzet. Nu de besmettingen weer oplopen en de druk op de thuiszorg daarmee ook weer zal stijgen worden nu contracten teruggetrokken.

Is het toegestaan om de inzet van zzp te verbieden?

Wat klopt er van het standpunt van de zorgverzekeraar: contract kwijt bij 'te hoge' inzet van zzp'ers in de zorg? We vragen het Daniël Post, advocaat bij Eldermans | Geerts.

“Zorgverzekeraars mogen bij het nemen van contracteringsbeslissingen (zoals het beëindigen of niet verlengen van een contractuele relatie) niet uitsluitend rekening houden met hun eigen belangen. Uit vrij recente jurisprudentie blijkt dat zorgverzekeraars bij dergelijke beslissingen óók rekening moeten houden met de belangen van hun verzekerden (de cliënten) en van de zorgaanbieders als hun contractspartijen.

Of een dergelijke beëindiging van de contractuele relatie is toegestaan, hangt dus onder meer af van het belang van de zorgaanbieder bij de overeenkomst (welk deel van zijn omzet komt bijvoorbeeld van zorg aan verzekerden van deze verzekeraar?), het belang van de verzekeraar bij de maatregel om zzp’ers te weren en de belangen van de verzekerden, die nadelen (machtigingen, zelf moeten declareren e.d.) ondervinden indien hun zorgaanbieder opeens geen overeenkomst meer heeft. Ook maakt het uit hoe lang een zorgaanbieder al een overeenkomst heeft en wat in het inkoopbeleid van de verzekeraar is opgenomen.

Daarnaast dient de reden om de overeenkomst te beëindigen uiteraard wel juist te zijn; een enkel niet onderbouwd vermoeden van de verzekeraar dat meer zzp’ers zijn ingezet dan het genoemde percentage is dus waarschijnlijk niet voldoende. In dit geval kun je je sterk afvragen welk belang de verzekeraar heeft bij het weren van zzp’ers, en of dat belang – als dat er al is – opweegt tegen het belang van een overeenkomst voor de zorgaanbieder en het kunnen inzetten van zzp’ers in de zorg, ook gelet op de tekorten aan zorgpersoneel die steeds meer toenemen. De zorgverzekeraar heeft dus niet zonder meer alle vrijheid dit soort beslissingen eenzijdig te nemen.  

Wie grijpt er in?

Wie houdt de zorgverzekeraar tegen in het belemmeren van zzp inzet? Dit jaar is 33% zzp inzet het getal. Wat is het volgend jaar? We schreven al eerder dat het belemmeren van zzp inzet een van de meest risicovolle trends voor zzp'ers in de zorg is. De wijkverpleging is de eerste sector waar zorgverzekeraars deze 'inkoopeis' introduceren. Van de 170.000 zzp'ers in de zorg zijn er vele tienduizenden werkzaam als onderaannemer voor ziekenhuizen, verpleeghuizen, GGZ, Gehandicaptenzorg en de Verpleging Verzorging en Thuiszorg. Sectoren waar de zorgverzekeraar links- of rechtsom bij betrokken is. Krijgt het standpunt van de zorgverzekeraar: contract kwijt bij te hoge zzp inzet een consequentie vanuit de sector zelf? Wordt zzp inzet voornamelijk door de zorgverzekeraars bepaald in de toekomst? We blijven het volgen.