Onderzoek: wijkverpleging ZZP'ers waarderen zzp-schap

Veel zorgprofessionals binnen de wijkverpleging starten als ZZP'er in de zorg. In 2019 is er onderzoek gedaan door Berenschot naar de drijfveren van ZZP'ers in de wijkverpleging. Ookal is het onderzoek dus al iets ouder, de uitkomsten zijn nog steeds zeer relevant. Het spreekt boekdelen over hoe ZZP'ers in de zorg het zzp-schap in de wijkverpleging beleven. Het onderzoek bevestigt dat het zzp-schap voor zorgprofessionals heel goed werkt. Hieronder beschrijf ik de belangrijkste conclusies.

Uitkomsten onderzoek Berenschot

Adviesbureau Berenschot deed in opdracht van het ministerie van VWS onderzoek naar de motieven van startende zorgaanbieders in de wijkverpleging. Omdat ‘91% van de startende zorgaanbieders in de wijkverpleging kiest voor zzp-schap’, ging dit onderzoek vooral over zzp’ers in de zorg. Het onderzoek bestond uit een telefonische enquête bij 142 zzp’ers in de wijkverpleging, in combinatie met 15 verdiepende interviews. De klankbordgroep tijdens het verloop van de enquête, bestond naast het ministerie van VWS, uit V&VN, ActiZ en Zorgthuisnl. Lees het volledig rapport ‘Onderzoek naar motieven startende zorgaanbieders in de wijkverpleging‘.

Welke conclusies over wijkverpleging zzp’ers in de zorg beschrijft het onderzoek?

Het belangrijkste motief om als zorgaanbieder te starten is de behoefte aan autonomie (43%). “Deze autonomie is tweeledig. De zzp’er wil zelf bepalen hoé zij het werk inricht bij de cliënt en wil daarnaast ook zelf bepalen wanneer je werkt.” Het aantal zorgprofessionals dat kiest voor een bestaan als zelfstandige, is ruim tweemaal zo hoog in de Randstad dan in de landelijke provincies. Berenschot: “Met name in deze regio’s zullen werkgevers moeten inzetten op het verlagen van werkdruk om professionals te behouden.” De onderzoekers vinden het opvallend dat een ‘redelijk grote groep (26%)’ van de zzp’ers aangeeft dat er geen redenen zijn om weer in loondienst te gaan werken.

ZZP'ers in de wijkverpleging ervaren betere kwaliteit te kunnen leveren

Over het algemeen zijn ondernemers (zeer) tevreden dat ze voor zichzelf zijn begonnen. Ze overwegen niet om weer bij een organisatie te gaan werken. Redenen hiervoor zijn het zelf kunnen bepalen van de kwaliteit van de geleverde zorg, de vrijheid en variëteit. “Deze bevinding geeft het signaal dat eventuele interventies gericht op het behoud van professionals binnen een zorginstelling het beste vroegtijdig kunnen worden ingezet. De voornaamste reden voor respondenten om specifiek in de wijkverpleging te starten is omdat in deze sector het mogelijk is betere kwaliteit te leveren als zelfstandige dan in een instelling (27%).

Daarnaast vindt men het aantrekkelijk of leuk werk in de wijkverpleging (26%). Redenen hiervoor zijn vrijheid en afwisseling. Dat het goed mogelijk is om het parttime te doen en daarmee te combineren met bijvoorbeeld een gezin. Ook belangrijk is dat er een-op-een met cliënten wordt gewerkt. Opmerkelijk hierbij is dat flexwerkers minstens zo veel uren werken, maar het gevoel over het goed kunnen matchen van werk en privé (kennelijk) anders is. Ook is genoemd dat wijkverpleging in principe een solistisch beroep is waardoor het zich goed leent voor werken als zelfstandige.”

De cliënt staat meer centraal

“In de gesprekken gaf men aan dat er door het werken als zzp’er, betere kwaliteit geleverd kan worden vergeleken met de situatie in loondienst. Als zzp’er/ondernemer kun je, volgens de respondenten, zelf bepalen hoeveel tijd je besteedt aan je cliënt, ben je beter in staat de cliënt centraal te stellen en om meer maatwerk te leveren. De gedachte dat mensen als zelfstandige starten vanwege de hogere beloning is een opvatting in ee onderzoek uit november 2018 heeft weerlegd. Uit onze enquête en interviews blijkt eveneens dat een hogere beloning niet een belangrijke drijfveer is voor ondernemers om als zelfstandige te werken.”

Onvoldoende ondersteuning vanuit de sector

Een groot deel van de uitkomsten van dit onderzoek komen overeen met berichten die ik de afgelopen jaren heb gepubliceerd. Helaas hebben de onderzoekers van Berenschot geen contact opgenomen. Een gemiste kans, aangezien een aantal onderzoeksresultaten niet overeenkomen met de praktijk. Zo stellen ze dat het heel gebruikelijk is dat zzp’ers in de wijkverpleging als onderaannemer voor zorgorganisaties werken, of worden bemiddeld. Onderzoek laat zien dat dit niet het geval is. Meer dan de helft van de zzp’ers in de wijkverpleging heeft eigen cliënten en werft deze ook zelf. De onderzoekspopulatie had een stuk representatiever kunnen zijn met ondersteuning vanuit de sector. Daar is helaas niet voor gekozen.

Positioneer de zzp’er in de zorg!

Het onderzoek geeft samengevat nogal een positief beeld van wat het zzp-schap voor zorgprofessionals betekent. Zij kunnen voor hun gevoel meer kwaliteit leveren, meer maatwerk bieden, het vak uitoefenen op een wijze die bij hen past. Ze doen het niet voor het geld en kunnen werk en privé beter combineren. Een gouden formule, zo weet ik al enige tijd. De ontwikkelingen in de wijkverpleging staan echter haaks op wat werkt voor zelfstandige zorgprofessionals.

Op het moment dat de minister zijn wetsvoorstel zal presenteren om niet-gecontracteerde zorg in de wijkverpleging te beëindigen, het moment dat zorgverzekeraars steeds minder zzp’ers blijken te contracteren in de wijkverpleging en ook het nieuwe bekostigingsmodel voor de Wijkverpleging naar verwachting zeer weinig ruimte zal laten voor solistisch werkende zorgverleners, komen deze onderzoeksresultaten als geroepen.

De conclusies in dit rapport staan haaks op het uitgangspunt om grote gecontracteerde zorgorganisaties nog groter te maken. Ook staat het haaks op het uitgangspunt om kleinschalige (niet-gecontracteerde) zorg onmogelijk te maken. Zorgprofessionals merken juist dat zij betere zorg kunnen leveren als zij dit níet voor een gecontracteerde zorgorganisatie in een dienstverband doen. Als het aan de zorgprofessional zelf ligt, dan krijgen zij de ruimte om als solistisch werkende zorgverlener te werken. Ik doe een oproep om deze conclusies zeer serieus te nemen en de mogelijkheden voor individuele contractering te verruimen, in lijn met de beloftes in het Hoofdlijnen akkoord wijkverpleging van twee jaar geleden.

Is de coöperatie de oplossing voor zzp’ers in de wijkverpleging?

Ik merk dat zorgverzekeraars, het ministerie en de NZa steeds vaker communiceren dat zzp’ers wel gecontracteerd kunnen worden. Dit kan dan alleen via een coöperatie. Hoe kijk jij hier tegen aan? Laat een berichtje achter op de contactpagina en ik kom persoonlijk bij je terug.