Verschillen tussen coöperatie en maatschap. Hoe zit het?

Steeds vaker besluiten zzp-ers in de zorg zich te verenigen in een samenwerkingsverband. Hierbij komen de ondernemingsvormen coöperatie en maatschap vaak als mogelijkheid naar voren. Hoe zit het met de verschillen tussen coöperatie en maatschap.

Wat is een maatschap?

Een maatschap lijkt op de ondernemingsvorm van een VOF – ofwel Vennootschap Onder Firma. Bij een VOF hebben twee of meer eenmanszaken gezamenlijk een onderneming en treden ze naar buiten als één merk. De ene vennoot is misschien goed in administratie en de andere heeft een goede babbel. Via een VOF vullen ze elkaar aan. Bij een VOF zie je dat binnen de samenwerking de gezamenlijke onderneming voorop staat. Een maatschap is in dat opzicht niet zozeer anders. Bij een maatschap werken meerdere ‘maten’ gezamenlijk met elkaar. Ze delen een bankrekening en hebben een gezamenlijke onderneming. Toch is er wel een verschil.

Traditioneel gezien heeft een maatschap niet het ondernemerschap als primaire doel, maar het afhandelen van een aantal gezamenlijke kosten. Als je dan toch allemaal dezelfde kosten maakt, kun je beter samenwerken om die kosten te delen. Vooral beroepsbeoefenaren hebben om die reden een maatschap, aangezien zij hun vak als primaire uitgangspunt hebben. Zo is het bij artsen of advocaten niet vreemd om een maatschap te hebben. Ze zíjn hun vak en de kosten daaromheen zijn voor een ieder gelijk. Vanuit dat perspectief is het niet vreemd dat -bijvoorbeeld- verzorgenden of verpleegkundigen nadenken over een maatschap met elkaar.

Wel of geen maatschap?

Ik ben zelf geen groot voorstander van de maatschap. De maatschap is niets meer dan een verdeling van kosten én aansprakelijkheid. Als een van de maten een beroepsfout maakt, dan kan dat terugslaan op alle ‘maten’. Hetzelfde geldt voor de uitgaven van een maat. Via overeenkomsten is de maatschap ingeregeld, maar hierdoor kun je naast gezamenlijk succesvol zijn, ook gezamenlijk vallen. Maten binnen een maatschap worden – in tegenstelling tot een VOF – niet gezien als een optelsom van eenmanszaken, maar als een optelsom van natuurlijke personen. Dat wil dus zeggen dat je privé volledig aansprakelijk bent voor hoe er in de maatschap door je andere maten wordt gepresteerd.

Een maatschap is dus geen zelfstandig rechtspersoon dat zelf failliet kan gaan zonder dat jij er last van hebt. Ik vind dat een fors nadeel. Als de maatschap niet werkt, slaat dat terug en daar zitten risico’s aan vast. Daarnaast kun je niet eenvoudig in en uit een maatschap stappen. Als het niet werkt met een ‘maat’, dan zou je daar weleens flink last van kunnen hebben aangezien de positie van de ‘maat’ een bepaalde waarde vertegenwoordigd en hij of zij dus uitgekocht zal moeten worden. Als je het niet eens bent over de waarde die dat uitkopen behoort te vertegenwoordigen, kan het best vervelend worden. Tenslotte is een maatschap niet echt bedoeld als een onderneming waarin je gezamenlijk naar buiten treedt als één merk en gezamenlijk investeert. Het is met name een kostendragende ondernemingsvorm. Kosten die je zelf ook al zou hebben. De verschillen tussen coöperatie en maatschap worden duidelijk als we ook de coöperatie erbij halen.

Wat is een coöperatie?

Bij de coöperatie is het perspectief anders. Een coöperatie kun je op meerdere manieren inrichten, maar is in alle gevallen een zelfstandig rechtspersoon. Jij behoudt als lid daaronder je eigen eenmanszaak en alle voordelen die daarbij horen. De leden van de coöperatie kunnen in- en uitstromen zonder dat er van uitkopen sprake is – tenzij je dat wel zo wil hebben ingericht. Kortom, de coöperatie is daarmee met name een flexibele samenwerkingsvorm van een aantal ondernemers. Als het niet werkt tussen leden onderling dan is er een mogelijkheid om dat van bovenaf door het bestuur op te lossen. Of misschien besluit je zelf te vertrekken. Het Huishoudelijk Reglement en de Statuten kunnen daar zaken over opnemen. Op die manier is iedereen op de hoogte van de spelregels en kan er ook aan gehouden worden.

Wel of geen coöperatie?

Een coöperatie is bij uitstek geschikt om samen te werken en naast kosten te delen, ook samen te investeren. Immers, als de onderneming zelfstandig is, dan is het ook eenvoudiger risico lopen met elkaar. De investeringen die in een coöperatie plaats vinden, slaan dus niet terug op privé. Een coöperatie start je overigens al vanaf twee personen.

De meest voorkomende coöperatievormen zijn:

• Coöperatie van ondernemers. De coöperatie zoals hij bedoeld is. Samen investeren in een gemeenschappelijke onderneming. Samen risico’s lopen enerzijds, maar samen bouwen anderszijds. Met een duidelijk herkenbaar merk naar buiten treden. Samen inschrijven op opdrachten, zoals bijvoorbeeld bij de gemeente, een verzekeraar of zorgkantoor. De coöperatie hangt dus ‘boven’ de eigen onderneming, maar alleen waar je dat wenst. Het is van groot belang dat je bij deze vorm je eigen onderneming wel echt als onderneming blijft behandelen!
• Coöperatie die faciliteert. In feite komt deze coöperatie dichtbij een maatschap, maar dan met de voordelen van een eigen rechtspersoon. Kosten worden gedeeld in de coöperatie en de eigen onderneming van het lid blijft in de beeldvorming van de klant leidend hierbij. De coöperatie staat dus naast of achter het lid en vormt een steuntje in de rug.
• Coöperatie met werknemers in loondienst. Geen zin om de aparte ondernemingen van de leden als volwaardige ondernemingen te laten bestaan? Het kan zo zijn dat je met elkaar besluit dat verlonen binnen de coöperatie zinvoller is dan allemaal proberen je eigen onderneming én die van de coöperatie overeind te houden. Ook bij deze vorm staat de cooperatie boven de leden en is er in de beeldvorming van de klant 1 partij; namelijk de coöperatie.

Verschillen tussen coöperatie en maatschap. Hoe zit het?

Er zijn een aantal verschillen tussen coöperatie en maatschap. De coöperatie is een enorm flexibele ondernemingsvorm en is de laatste jaren weer terug van weggeweest. Er is geen one size fits all benadering voor het oprichten van een coöperatie. Het hangt volledig af van hoe je met elkaar wilt ondernemen en hoe je onderling met elkaar om wilt gaan. Ik vind de zelfstandige rechtspersoon en het kunnen beheersen van de samenwerking de meest relevante kenmerken van de coöperatie en om die reden geef ik er de voorkeur aan ten opzichte van de maatschap.

Eén training, alle onderwerpen

Mijn naam is Lex Tabak en ik ben zo'n 15 jaar met en voor zzp'ers in de zorg actief. In deze training ga ik onder meer in op de verschillen tussen coöperatie en maatschap. Als verpleegkundige was ik ook zelf lange tijd actief als zzp'er in de zorg. Ik heb zelf ook coöperaties opgericht. In deze online training heb ik nu voor het eerst al mijn kennis en ervaring verzameld. Ik vertel over alle onderwerpen die je hier leest - en nog veel meer. Mijn online training 'De basis op orde' zorgt ervoor dat jij in staat bent het hele verhaal tot je te nemen. Op die manier geef ik een compleet beeld over alles wat er speelt en de onderwerpen die horen bij het zzp-schap. Zodat jij goed voorbereid op pad gaat als zelfstandige zorgprofessional.