Zorgbonus gemist editie 2020: het complete dossier

zorgbonus Jul 01, 2021

De eerste zorgbonus was bedoeld voor alle zorgprofessionals die in 2020 te maken hadden gehad met corona. Voor vele duizenden zorgverleners liep de zorgbonus uit op een teleurstelling. In dit artikel lees je alles over de aanloop en de uitwerking van de zorgbonus 2020. Dit is het complete dossier van de actie Zorgbonus gemist, editie 2020.

De belofte: een zorgbonus voor iedereen

Het is juni 2020 en het ministerie neemt het woord. De eerste zorgbonus is heel concreet in haar belofte en is een signaal van waardering voor zorgmedewerkers. Zorgverleners die direct of indirect met de gevolgen van de uitbraak van corona te maken hebben gehad, zouden een bonus van 1000 euro netto krijgen. De aankondiging van de zorgbonus liet alle bewindspersonen aan het woord om te benadrukken hoeveel dankbaarheid er was voor de inzet van zorgprofessionals.

Minister Hugo de Jonge (Volksgezondheid, Welzijn en Sport): "Tijdens de coronacrisis hebben zorgprofessionals zich dag en nacht onvermoeibaar ingezet om anderen te helpen. En dat onder ongekende omstandigheden. Nederland kon op hen rekenen. Minister Martin van Rijn (Medische Zorg en Sport): "Met deze bonus laten we vanuit de Tweede Kamer en het kabinet onze waardering zien. Staatssecretaris Paul Blokhuis: "Voor de volharding, flexibiliteit en professionaliteit van onze zorgmedewerkers mogen we heel dankbaar zijn."

Werkgevers overvallen door de aankondiging

Werkgevers in de zorg zijn wat overvallen door de snelheid van de aankondiging van de zorgbonus. Zij zijn er niet uit of zij wel een rol willen vervullen bij het toekennen van de zorgbonus. Ze voorzien dat zij keuzes moeten gaan maken tussen medewerkers onderling en daar zien zij tegenop. Uiteindelijk geven werkgevers ook in de media aan zij niet willen kiezen wie wel of geen recht heeft op de zorgbonus. Een week later reageert minister de Jonge hierop en geeft hij aan dat zijn ministerie zal kiezen wie er een zorgbonus krijgt. Als eind juli de ‘contouren’ van de zorgbonus bekend worden gemaakt is er sprake van een lijst aan beroepen. Vanaf dat moment wordt duidelijk welke beroepen wel en geen recht hebben op een zorgbonus. Later zou blijken dat direct of indirect met de gevolgen van de uitbraak van corona te maken hebben niet direct samenhangt met beroepen, maar aan de praktijk van de zorgmedewerker.

Publicatie van de regeling zorgbonus 2020

Halverwege september 2020, drie maanden na de eerste aankondiging, verschijnt de officiële publicatie van de regelingin de Staatscourant. De regeling maakt geen onderscheid tussen zorgverleners die werken voor zorgorganisaties en zorgverleners met eigen cliënten. Daarmee wordt nog steeds het beeld in stand gehouden dat het niet uitmaakt wat jouw arbeidsrelatie is. Ben je in vaste dienst, werk je als uitzendkracht, gedetacheerde of als zzp-er maakt formeel gezien volgens de regeling niet uit. Enkele dagen later publiceert het ministerie de lijsten met beroepen die wel en niet in aanmerking komen voor een zorgbonus. Op dat moment is er een regeling die in principe bedoeld is voor een aantal beroepen, maar mag er met argumenten afgeweken worden van die lijst beroepen. Daarmee kiest het ministerie wel, maar ook weer niet voor wie er wel en niet in aanmerking komen.

Werkgevers doen niet mee aan Salomonsoordeel

Ziekenhuizen zijn de eerste groep werkgevers die zich onttrekken aan de richtlijn van de regeling. Zij geven aan geen onderscheid te gaan maken tussen beroepen. Dit onderscheid is wel nodig omdat er grip gehouden moet worden op de kosten van de zorgbonus regeling. Het is het ministerie inmiddels duidelijk gaan worden dat de zorgbonus 2020 meer dan € 2 miljard gaat kosten en dat is veel meer dan begroot. Het komt er op dat moment op neer dat het ministerie probeert grip te houden op de toekenning van de zorgbonus via een beroepenlijst. Zorgorganisaties merken op hun beurt dat het niet om beroepen maar de praktijk gaat. De spanning op de praktijk rondom de eerste zorgbonus neemt toe. Meerdere ziekenhuizen maken inmiddels hun eigen afwegingen en keuzes. Ondertussen wordt het loket voor de aanvraag van de eerste zorgbonus voor zorgorganisaties geopend. Dit loket zou op 29 oktober 2020 weer sluiten;

Flexkrachten krijgen geen zorgbonus

Inmiddels sijpelen er bij diverse branche- en koepelorganisaties signalen binnen dat een groot aantal flexkrachten worden overgeslagen bij de aanvraag van de zorgbonus. Een grote koepel van werkgevers adviseert haar leden zelf om geen zorgbonus aan te vragen door ‘derden’. Belangenbehartiger voor intermediairs NBBU en ondergetekende publiceren een persbericht. Er ontstaat willekeur bij de aanvraag van de zorgbonus 2020 en dit was niet hoe de regeling bedoeld was. De zorgbonus 2020 zou betrekking hebben op alle zorgprofessionals en de regeling sprak niet van uitsluiting bij flex werk. Toch wordt dat inmiddels steeds meer de praktijk. Een deel van de zorgorganisaties weigert structureel de zorgbonus aan te vragen voor ‘derden’, zoals uitzendkrachten, gedetacheerden en zzp-ers. Voornaamste redenen liggen bij administratieve lasten en verantwoording. De onrust leidt tot het verschuiven van de aanvraagtermijn voor de zorgbonus naar 6 november. En nog eens een verlenging naar 10 november.

Antwoorden op Kamervragen hebben uitstel nodig

Het persbericht leidde tot Kamervragen. Inmiddels is de aangetreden minister van Ark verantwoordelijk voor het dossier en geeft aan niet binnen de termijn de kamervragen van Kamerleden Regterschot en Tielen te kunnen beantwoorden. Ondertussen is het loket inmiddels gesloten en doet ondergetekende onderzoek onder ruim 1000 zzp-ers in de zorg. 30% van de ondervraagden heeft na sluiting van het loket geen aanvraag kunnen doen. Zorgverleners met eigen cliënten hebben nog helemaal geen aanvraag kunnen doen. Dit wil zeggen dat flex wel degelijk naast het net gevist heeft, ondanks dat er geen onderscheid in de arbeidsrelatie gemaakt zou worden. Daarnaast hebben individuele zorgverleners met eigen cliënten helemaal nog geen mogelijkheid gehad om zich in te schrijven. Tel daar bovenop dat de zorgbonus zo’n €800 miljoen duurder uitvalt dan verwacht. Op dit moment ontstaat het idee voor de actie Zorgbonus Gemist editie 2020.

Duizenden zorgorganisaties sluiten flex uit

Het is inmiddels januari 2021. Het is dan 7 maanden na de belofte op een zorgbonus. Er zijn drie maanden verstreken nadat er Kamervragen gesteld zijn. Minister van Ark beantwoordt de kamervragen van Kamerleden Regterschot en Tielen n.a.v. het persbericht van 22 oktober 2020. In de antwoorden valt te lezen dat twee-derde van de 3500 zorgorganisaties die de zorgbonus hebben aangevraagd, dit niet voor ‘derden’ deden. Uitzendkrachten, gedetacheerden en zzp-ers zijn dus massaal niet meegenomen in de zorgbonus. Er wordt geen oplossingsrichting geboden voor deze groepen.

Bijzonderheden uit de praktijk

Daarnaast komen er excessen naar boven uit de praktijk. Zo publiceert de Telegraaf een artikel dat sommige zorgmedewerkers eerst een contract moeten tekenen met terug betaal optie, voordat zij de zorgbonus uitgekeerd krijgen. Ook hierover worden weer Kamervragen gesteld. Andere signalen gaan over de tijd die het kost om de zorgbonus te ontvangen. Het kan volgens de FNV wel tot 2023 duren voordat de zorgbonus wordt uitgekeerd. Kamerleden Ploumen, Kuiken en Kerstens stellen kamervragen over het artikel uit Trouw.

Aparte zorgbonus regeling voor PGB

Inmiddels zijn we een klein jaar verder na de belofte van de zorgbonus, maar hebben zorgverleners met eigen cliënten nog steeds geen mogelijkheid gehad voor een zorgbonus. De lobby van Per Saldo, PGB budgethouders leidt tot resultaat. Minister de Jong maakt bekend dat er een regeling komt voor het PGB binnen de Wmo, Jeugdwet en Wlz, maar geeft aan dat er geen gegevens zijn over zorgverleners in de ZVW. Dat is bijzonder omdat de zorgverleners hun factuur insturen naar de zorgverzekeraar. Over de bonus voor deze duizenden zorgverleners worden verder geen uitspraak gedaan. Het zal erop neer komen dat het PGB wel, maar gecontracteerde en ongecontracteerde zzp-ers nooit aanspraak kunnen maken op de zorgbonus.

Zorgbonus bij PGB

Per Saldo, belangenorganisatie voor PGB-houders kondigt een tweede, separate zorgbonus regeling aan voor zorgverleners die via het PGB betaald worden. Deze zou op 1 maart 2021 ingaan. De PGB houder dient hierbij zelf te bepalen of er een ‘uitzonderlijke’ prestatie is geleverd tussen 1 maart en 1 september 2020.

Willekeur bij zorgbonus 2020

Samengevat blijken zorgverleners niet voor een zorgbonus 2020 in aanmerking te komen als je..

werkt voor eigen cliënten die een andere financiering hebben dan PGB;
flex werkzaamheden doet in de zorg en de opdrachtgever jouw aanvraag niet nodig vindt;
je niet op de lijst met beroepen staat en de werkgever zich daaraan houdt, ook als de praktijk anders verliep.

Zorgbonus gemist editie 2020 gestart

Er zijn inmiddels zoveel spontane signalen binnengekomen over een misgelopen zorgbonus, dat een aantal partijen de handen in elkaar slaan. De actie Zorgbonus gemist krijgt verder vorm. Het zou een editie 2020 worden, omdat ook bij de zorgbonus 2021 problemen zouden ontstaan. Dat was toen echter nog niet bekend. Via een online vragenformulier krijgen zorgmedewerkers de mogelijkheid om zichzelf te uiten. Ruim 7500 reacties komen er binnen bij het meldpunt Zorgbonus gemist?. In samenwerking met RTL nieuws werd onder meer dit artikel gepubliceerd. De uitzending van RTL leidde tot deze kamervragen aan minister van Ark. Naast de uitzending van RTL, stuurden wij namens de samenwerkende organisaties een brief naar de minister en de kamercommissie die het handelen van de minister controleert. Hierop zou nooit een reactie komen. De actie zorgbonus gemist editie 2020 is daarmee voor professionals zelf vooral een wijze geworden waar zij zich hebben kunnen uiten.

Lees ook: Ruim 7500 meldingen na de eerste maand Zorgbonus gemist.

Minister: Zorgbonus gemist? Dan pech gehad.

Als de kamervragen uiteindelijk beantwoord worden, wordt duidelijk hoe de kaarten geschud zijn.

De minister dacht dat twee-derde (66%) van alle 1,4 miljoen zorgmedewerkers in aanmerking zouden komen voor de zorgbonus;
Uiteindelijk kregen 1,144 miljoen van de 1,4 miljoen zorgmedewerkers een zorgbonus. 82% in plaats van 66% kwam in aanmerking;
'Het merendeel' kreeg een zorgbonus en de minister heeft niet het idee dat er 'op grote schaal' zorgmedewerkers zijn vergeten;
De werkgever / opdrachtgever kon als beste de prestaties van de zorgmedewerker beoordelen. De minister gaat uit van hun oordeel;
Zorgmedewerkers kunnen de zorgbonus niet opeisen. Zij kunnen dus niet om de werkgever/opdrachtgever heen;
Een zorgmedewerker kan niet zelf beoordelen of er een uitzonderlijke prestatie is geleverd;
Er kan 'een verschil van inzicht' zijn tussen werkgever/opdrachtgever en zorgmedewerker over de prestatie;

Volgens de minister is de zorgbonus van 2020 uitgevoerd en afgehandeld. 256.000 zorgmedewerkers kregen geen zorgbonus. Minister van Ark geeft kort daarop aan dat de zorgbonus deels in de plaats is gekomen van een structurele salarisverhoging in de zorg.

Lees ook: Minister: Zorgbonus gemist? Dan pech gehad.

Conclusies Zorgbonus gemist editie 2020

Regie over wie de zorgbonus in de praktijk krijgt ontbreekt, zo valt te lezen in een artikel van Follow the Money. Het is een goede samenvatting van het probleem met de zorgbonus van het jaar 2020. Zoals vaker tijdens de coronacrisis neemt de hoop het over van de praktische uitvoering. De zorgbonus werd vlot beloofd, maar bleek in de praktijk te duur en een enorm logistiek probleem. Het ministerie wilde pertinent niet zelf de zorgbonus uitvoeren, maar heeft het daarmee overgedragen aan een sector waar goed werkgeverschap en goed opdrachtgeverschap al jaren kwetsbaar zijn. Tienduizenden zorgverleners hadden het nakijken en zagen de belofte van een zorgbonus niet waarheid worden. Het is een onrechtvaardigheid die wordt geaccepteerden en waar de professional het mee zal moeten doen.

Meer lezen? Ga dan naar ons dossier Zorgbonus Gemist?