Zorgorganisaties bevestigen drijfveren zzp: eigen regie, flexibiliteit

Waarom kiezen zorgprofessionals voor het zzp-schap in de zorg? Het is een vraag die in het verleden vaak afgedaan is met het antwoord dat zorgverleners dit doen 'voor het geld'. Onlangs is ook door zorgorganisaties zelf bevestigd dat dit beeld niet klopt. Voor het eerst hebben samenwerkende zorgorganisaties via onderzoek in kaart gebracht waarom medewerkers die uitstromen de stap maken naar zzp-er. Wat blijkt? ZZP-ers in de zorg doen het niet voor het geld. Zorgorganisaties bevestigen drijfveren zzp zoals eigen regie en flexibiliteit.

Waarom is dit belangrijk?

Als zzp-er in de zorg word jij gedreven door de inhoud van het vak en wil je graag werk en privé kunnen combineren. Daar is eigen regie en flexibiliteit voor nodig. Veel zorgverleners vinden deze omstandigheden onvoldoende in loondienst, waardoor zij de stap naar zzp-er maken. Voor jou klinkt dat logisch, maar veel werkgevers in de zorg vinden dit heel confronterend. Vervolgens blijkt het makkelijker om een ander de schuld te geven, dan naar jezelf te kijken. Om die reden is er vaak gezegd dat zzp-ers in de zorg opportunisten zijn, die meer geld willen verdienen en misbruik maken van de arbeidsmarkt. Feitelijk onderzoek naar waarom jij zzp-er geworden bent is schaars. Daarom is het belangrijk om dit onderzoek onder de aandacht te brengen.

Lees ook: De zzp-er in de zorg: vogelvrij, maar vrij als een vogel

Waar komt dit onderzoek vandaan?

Er zijn meerdere samenwerkingsverbanden van werkgevers in de zorg. Een belangrijke samenwerking van zorgorganisaties is RegioPlus. RegioPlus is het samenwerkingsverband van 14 regionale werkgeversorganisaties in Zorg en Welzijn. Om meer inzicht te krijgen in de uitstroom van medewerkers in een dienstverband is RegioPlus in april 2019 een groot landelijk doorlopend uitstroomonderzoek gestart. Via een gestandaardiseerde vragenlijst worden oud-medewerkers over hun redenen voor vertrek bevraagd. Eind vorig jaar publiceerden de samenwerkende zorgorganisaties bijvoorbeeld nog resultaten waaruit bleek dat 39% van nieuwe medewerkers binnen twee jaar weer vertrekt. Voor het eerst is er nu een verdiepingsslag op de stap naar zzp in de zorg gemaakt.

Zorgorganisaties bevestigen drijfveren zzp, zoals eigen regie

Een factsheet over de drijfveren van zzp-ers in de zorg vind je hier. De onderzoekers hebben een aantal belangrijke misvattingen over zzp-ers in de zorg ontkracht. Hieronder benoem ik de meest wezenlijke conclusies van het onderzoek van RegioPlus.

Stap naar zzp bij latere leeftijd

ZZP in de zorg ontstaat juist niet bij de jonge generatie, maar bij de oudere. Het beeld dat zzp-schap juist iets is voor jongere professionals is daarmee ontkracht. Meer dan de helft van de zorgprofessionals die de overstap maakt naar zzp-schap is ouder dan 40 jaar. Bij werknemers is meer dan de helft juist jonger dan 40 jaar. Naar mijn mening is er een relatie tussen veranderende privé omstandigheden en de stap naar zzp-schap. Op het moment dat de noodzaak tot het combineren van werk en privé toeneemt, maken meer professionals de stap naar zzp-schap. Dit komt voort uit de beperkte mogelijkheden om werk en privé te kunnen combineren in loondienst.

ZZP-ers zijn meest ervaren krachten

Het onderzoek benoemt dat juist de ervaren krachten kiezen voor het zzp-schap. Werknemers met meer ervaring maken vaker de overstap naar zzp-schap dan professionals met minder ervaring dat doen. Ook dit is een situatie die ik zelf herken en die ik koppel aan de behoefte van eigen regie. Mijn beeld is dat de zorgsector de afgelopen jaren steeds sterker onder druk is komen te staan. Veel zorgprofessionals staan voor hun gevoel ver af van hoe zij hun vak uit zouden willen oefenen. Dit zijn professionals die ooit een andere tijd hebben gekend en dus de vergelijking kunnen maken. De vergelijking tussen hoe zij hun vak ooit uit konden oefenen en wat zij nu treffen in de praktijk is te confronterend. Zij maken vervolgens de stap naar zzp-schap en hopen op die wijze weer hun vak uit te kunnen oefenen op een wijze die past.

Lees ook: Zorgprofessionals en zorgpolder liggen op ramkoers met elkaar

ZZP-ers zijn niet negatiever over hun laatste dienstverband

Zorgprofessionals die uitstromen kijken op een bepaalde manier naar hun oud-werkgever. De onderzoekers stellen vast dat een zorgverlener die vervolgens ergens anders in dienst gaat, net zo kritisch kijkt naar de oud werkgever als een startende zzp-er dat doet. Het dienstverband wordt dus niet gedemoniseerd door zzp-ers. Het werken als zzp blijkt misschien wel een arbeidsvorm te zijn die simpelweg als optie gezien wordt, zoals een arbeidsovereenkomst dat ook wordt.

ZZP-ers spreken misschien wel openhartiger over hun ervaringen met die laatste werkgever dan dat werknemers dat doen. Een onderzoek dat in 2019 1500 zzp respondenten opleverde, liet zien dat het laatste dienstverband het rapportcijfer 5,5 kreeg. Het zzp-schap een 8,5. Als zzp-ers niet negatiever zijn over hun dienstverband dan medewerkers in loondienst en zzp-ers scoorden dat dienstverband met een 5,5. Laat medewerkerstevredenheidsonderzoek onder huidige medewerkers dan niet een te rooskleurig beeld zien?

ZZP-ers in de zorg doen het niet vooral voor het geld

De meest wezenlijke conclusie van de onderzoekers vind ik die van de behoefte aan meer salaris. Met dit onderzoek bevestigen zorgorganisaties een van de belangrijkste drijfveren van zzp: het zit hem niet vooral op geld.

Deze resultaten komen niet als verrassing. Als we namelijk onder werkzame zzp-ers uitvragen wat het meest bevalt bij het werken als zzp-er, dan zijn het precies deze omstandigheden. Daarmee is het van belang dat we ons realiseren dat zzp-schap dus heel goed werkt voor zorgprofessionals die de stap maken. Hetgeen waar ze naar op zoek zijn, krijgen ze ook. De populariteit van het zzp-schap valt hiermee dus goed te verklaren.

Nog steeds geen landelijke aanpak

Ondanks dat er inmiddels ruim twee jaar doorlopend landelijk onderzoek wordt gedaan naar de redenen van uitstroom, is er nog geen landelijke aanpak op de arbeidsmarkt. Het aantal vacatures brak nieuwe records in het tweede kwartaal van 2021. Let wel, dit zijn openstaande vacatures voor een dienstverband, wat iets heel anders is dan tekorten aan medewerkers. Als namelijk veel zorgprofessionals blijven kiezen voor het zzp-schap en dit ook nog eens heel goed blijkt te bevallen, dan is misschien het aantal openstaande vacatures geen maatstaf meer.