AOV verzekering zzp wordt verplicht: minister negeert adviezen uit 2019

De AOV verzekering zzp wordt verplicht voor alle zzp'ers, ook in de zorg. Het valt vier jaar later op dat de huidige minister adviezen uit 2019 vanuit zelfstandigenorganisaties naast zich neerlegt. De verplichte aov zzp komt er, en niet op de wijze die zelfstandigen voor ogen hebben.

In het kort

• Minister van Gennip van Sociale Zaken bracht een nieuwe voortgangsbrief uit;
• De minister bereidt zo'n 5 - 7 wetsvoorstellen voor om de arbeidsmarkt te verbeteren;
• Voor zzp'ers in de zorg is onder andere de verplichte aov zzp van belang.

De verplichte aov zzp komt er

In tegenstelling tot wat zelfstandigen zelf willen, komt er een verplichte arbeidsongeschiktheidsverzekering voor zzp'ers. Hoe zat het ook alweer? In 2019 kwam bij het pensioenakkoord voor werknemers, er opeens een verplichte aov voor zzp'ers uit de hoge hoed. Zelfstandigenorganisaties, die uiteraard niet aan tafel zaten bij het pensioenoverleg, waren overrompeld. Volgens ZZP NL was 80% van de zzp'ers destijds tegen een verplichte aov. Het standpunt van belangenbehartigers was toen al dat een publieke basisverzekering voor alle werkenden logisch zou zijn. Het opdringen van een verzekering voor de groep zzp'ers was onwenselijk.

Voorwaarden aov verzekering zzp uit 2019

Wat was in 2019 de mening van zelfstandigenorganisaties? Een eigen risico periode van twee jaar was destijds logisch als je kijkt naar de eigen verantwoordelijkheid van ondernemers. Hoe ondernemers omgaan met de risico's binnen de eerste twee jaar van ziekte is een eigen verantwoordelijkheid. Daarnaast moest de verplichte aov vooral betaalbaar worden en goed uitgevoerd worden. Het uitgangspunt van de verplichte voorziening in 2019 was een basispremie voor een basisinkomen. Zowel de premie als het inkomen zou dus een maximum moeten kennen. Als je al een aov verzekering had lopen, zou je via een zogenaamde opt-out af kunnen zien van de verplichte aov. Anders zou je dubbel zijn verzekerd.

Deze standpunten uit 2019 zijn niet overgenomen door minister van Gennip.

Verplichte aov, alleen voor zelfstandig ondernemers

In tegenstelling tot het standpunt van zelfstandigenorganisaties en de Werkvereniging in 2019, komt er geen basisvoorziening voor alle werkenden. De verplichte aov komt er alleen voor zelfstandig ondernemers. Daarmee blijft de mate van sociale zekerheid in Nederland afhankelijk van de arbeidsvorm, iets waar onder meer de Werkvereniging zich tegen verzet.

De wachttijd wordt geen 24, maar 12 maanden

In tegenstelling tot de wens van zelfstandigenorganisaties om de wachttijd voor de verplichte aov zzp op 2 jaar te zetten, start de minister de aov uitkering na een jaar op. Hiermee wordt de verplichte aov uiteraard duurder dan met een wachttijd van twee jaar. Een duurdere aov verkleint het inkomensverschil tussen een dienstverband en zzp.

Kosten verplichte aov zzp wél afhankelijk van inkomen

In tegenstelling tot de wens van zelfstandigenorganisaties schaalt de premie aov zzp op met het inkomen. Dit was in 2019 uitdrukkelijk níet de wens van zelfstandigenorganisaties. Hoeveel kost de verplichte aov zzp straks? In het FD geeft de minister aan dat de kosten voor de verplichte aov op ongeveer €200 per maand komen, als je rond de €35.000 verdient. "Dat is ongeveer in lijn met wat een werknemer betaalt voor een normale WIA-verzekering.", aldus van Gennip. Ook hiermee laat de minister zien dat zij de behandeling van een werknemer zoveel mogelijk gelijk wil trekken met die van een zelfstandig ondernemer.

Uitvoering verplichte aov zzp door het UWV

In tegenstelling tot wat waar het UWV jaar geleden nog voor waarschuwde, gaat de klus voor de uitvoering van de verplichte aov zzp tóch naar het UWV. Of deze uitvoeringsorganisatie voor 1,3 miljoen zzp'ers de verplichte aov zzp kan uitvoeren blijft de vraag. De achterstanden bij het UWV blijken namelijk niet ingelopen te zijn en dat was juist wel de voorwaarde.

Opt-out komt er 'misschien'

In tegenstelling tot wat zelfstandigenorganisaties in 2019 beoogden, is het nog maar zeer de vraag of je bij een bestaande verzekering af kunt zien van een verplichte aov. "Het kabinet zal een opt-out opnemen, mits deze uitvoerbaar, betaalbaar, uitlegbaar en tijdig kan worden ingevoerd." Waar de minister bij het UWV over zorgen van uitvoerbaarheid heen stapt, gebruikt ze deze bij de opt-out juist wel. Heb je al een verzekering lopen, dan kan het zo zijn dat je "met zowel de publieke uitvoerder als een private verzekeraar te maken krijgt."

Wanneer start de verplichte aov zzp?

Van Gennip wil haar plannen rond de zomer hebben uitgewerkt in concept-wetsvoorstellen, zodat ze haar definitieve wetsvoorstellen over ongeveer een jaar naar de Tweede Kamer kan sturen. Daar zit de verplichte aov zzp ook tussen. De minister wil het wetsvoorstel begin 2024 naar de Kamer sturen, om de wet begin 2025 van start te laten gaan. De daadwerkelijke beschikbaarheid van de verzekering kan nog langer op zich laten wachten.

Hoe kan de minister adviezen uit 2019 negeren?

Na een aantal gespreksrondes met zelfstandigenorganisaties in 2019, heeft het overheidsorgaan Stichting voor de Arbeid in maart 2020 een formeel advies uitgebracht aan de toenmalig minister.  Uit het advies bleek dat de aanbevelingen van zelfstandigenorganisaties niet overgenomen waren. Alleen FNV Zelfstandigen en PZO, beiden actief binnen de SER, tekenden destijds mee aan het advies van de stichting. De andere zelfstandigenorganisaties deden dat niet en steunden het advies destijds niet. De huidige minister heeft dit advies vanuit de Stichting van de Arbeid uit de kast gepakt om haar kamerbrief nu kracht bij te zetten en met de verplichte aov zzp'ers naar loondienst te jagen. Of gaat het toch vooral om een sociaal vangnet voor zelfstandigen?

Overhandiging advies Stichting van de Arbeid over verplichte aov zzp

Met een dienstverband word je veerkrachtig en stevig

Minister van Gennip heeft het beeld dat zij 'tweedeling in de maatschappij' tegengaat door werknemers beter te beschermen. Het vaste contract moet weer de norm worden, de meest onzekere vormen van dienstverband moeten verdwijnen. Met haar maatregelen wil het kabinet voor "de aankomende decennia" bijdragen aan een „stevige en veerkrachtige middenklasse”, waarin mensen „kunnen investeren in zichzelf en hun kinderen”. Deze uitgangspunten zijn voor de minister alleen haalbaar met een arbeidsovereenkomst. Het past bij haar aanpak voor de arbeidsmarkt: onderstrepen van dienstverband en negeren van zzp. Als het op zzp'ers aankomt doet minister van Gennip precies het tegenovergestelde van waar zzp'ers en hun belangenorganisaties op hoopten.

Zelf hebben we de verwachting dat door een verplichte AOV verzekering, flexibilisering in de zorg zal toenemen. Voor veel zorgmedewerkers zijn sociale zekerheden de voornaamste reden om nog in loondienst te blijven werken. Een verplichte aov zzp zal de drempel naar zzp verlagen.