Gedwongen loondienst voor medisch specialisten verder uitgewerkt

Kunnen zzp'ers in de zorg gedwongen worden om in loondienst te gaan bij een zorginstelling? Minister Kuipers gaat het deze kabinetsperiode proberen met de medisch specialisten. In een Kamerbrief stelt de minister dat loondienst noodzakelijk is om zorg 'passend' te maken. De dreiging van gedwongen loondienst voor medisch specialisten wordt verder uitgewerkt.

Dreigement regeerakkoord herhaald

In het regeerakkoord werd aangekondigd dat medisch specialisten 'passende zorg' moeten gaan bieden. Hier is loondienst voor nodig, stelde het regeerakkoord. Op dit moment werken medisch specialisten vaak via medisch specialistisch bedrijven (MSB) voor zorginstellingen. Hiermee zijn ze in wezen werkzaam als een collectief aan solisten. Het dreigement aan medisch specialisten werd onlangs via deze kamerbrief herhaald. Het komt erop neer dat de minister werkt aan regelgeving om medisch specialisten te dwingen in loondienst te gaan. Of dit überhaupt wettelijk mogelijk is, zal ongetwijfeld uitgezocht worden.

Lees ook: Het regeerakkoord en zzp'ers in de zorg: welke kant gaat het op?

Wat is passende zorg?

Passende zorg is alleen mogelijk in loondienst, zo wordt gesteld. Wat is passende zorg? Het Zorginstituut heeft in dit advies uitgewerkt waar passende zorg over gaat. Het moet zorg zijn die 'echt werkt' voor patiënten. Zorg die 'samen met de patiënt' tot stand komt en op de 'juiste plek', 'dichtbij waar het kan', 'verder weg als het moet' plaats vindt. Passende zorg gaat 'niet alleen over ziekte, maar over gezondheid, met kijken naar wat iemand nog wél kan als bijdrage aan kwaliteit van leven en met preventie'. Anders gezegd: het begrip 'passende zorg' is een containerbegrip waar alle beleidsvoornemens onder geschoven kunnen worden.

De tussentijdse resultaten van het project 'de Juiste Zorg Op de Juiste Plek' (JZOJP) vielen tegen. Hier lees je de tussenevaluatie.

Waar moet gedwongen dienstverband toe leiden?

Waar moet gedwongen loondienst voor medisch specialisten toe leiden? Op het moment dat zij in loondienst zouden zitten, zou er sprake zijn van passende zorg. De kamerbrief gaat op een aantal onderwerpen in die beter gaan verlopen als medisch specialisten in loondienst zitten.

• Beter bestuur van ziekenhuizen. Coöperaties van medisch specialisten belemmeren het bestuur zo wordt indirect gesteld;
• Betere samenwerking tussen ziekenhuizen. Medisch specialisten werken momenteel belemmerend op de samenwerking zo blijkt;
• Voorkomen van onnodige behandelingen. Medisch specialisten staan 'de meest zinnige en effectieve behandeling met de beste kwaliteit in de weg'.

Het beeld is dat medisch specialisten zich heel anders gaan gedragen in loondienst, dan buiten loondienst.

Wat vinden de medisch specialisten?

In deze brief valt te lezen hoe de medisch specialisten kijken naar de meerwaarde van een dienstverband.

De medisch specialisten schreven een standpunt notitie over het recht op vrije keuze voor loondienst of zzp.

"... door voorstanders van een verplicht dienstverband wordt gesuggereerd dat medisch specialisten onnodige zorg leveren aan patiënten. Zij zouden hiertoe aangezet worden door zogenaamde productieprikkels waardoor hun inkomen zal stijgen naarmate ze meer verrichtingen uitvoeren. Dit beeld is onjuist en beledigend."

In de notitie valt te lezen dat ook medisch specialisten dezelfde drijfveren hebben als andere zzp'ers om zichzelf vrij te vestigen.

Een factsheet over de medisch specialisten vind je hier. Dienstverband en zzp liggen dicht bij elkaar als het op verdiensten aankomt.

Waar komt gedwongen loondienst voor medisch specialisten vandaan?

De partij die verantwoordelijk is voor het laten ontstaan van goede, passende zorg is geen ander dan de zorgverzekeraar. Deze financier dient met de juiste prikkels het juiste gedrag van zorgmedewerkers en verzekerden af te dwingen. Aan de kant van de zorgmedewerkers kan dit via slimme inkoop bij (samenwerkende) zorgorganisaties die zij contracteren. De verzekerde dient via preventieve activiteiten op een gezonde levensstijl uit te komen.

Ons beeld is dat de opgave die zorgverzekeraars hierin hebben, veel lastiger blijkt dan gedacht. Dat is logisch. Gedrag van zorgmedewerkers en verzekerden laat zich namelijk niet zomaar via inkoopcontracten en zorgpolissen sturen. Het vraagt kennis over de praktijk om goed in te kunnen kopen op afstand. In plaats van reflectie op de effectiviteit van het eigen inkoopbeleid en zorgpolissen, gaat de wijzende vinger uit naar andere partijen. In dit geval zijn de medisch specialisten aan de beurt.

De oplossingsrichting van gedwongen loondienst is uit het niets ontstaan en zal niet tot ander gedrag van zorgmedewerkers leiden in de praktijk. Het verplichten van loondienst is een afleidingsmanoeuvre die laat kijken naar iets anders dan het echte probleem. Effectieve inkoop van zorg is lastig. Wat het dreigement aan de medisch specialisten vooral laat zien is hoe weinig kennis er is over gedrag van zorgmedewerkers en hoe goed de lobby van de zorgverzekeraars georganiseerd is.

Update 24 maart: medisch specialisten hebben een manifest uitgegeven tegen verplichte loondienst, dat lees je hier