Wat kun je doen aan diplomafraude in de zorg?

Het aantal meldingen over nepdiploma's is verdubbeld in de eerste helft van dit jaar. Zorgorganisaties en hun bureaus worden door de minister verantwoordelijk gemaakt om fraude met zorgdiploma’s tegen te gaan. Uiteraard is iedereen tegen diploma fraude. Maar hoe voorkom je dit? Wat kun je doen aan diplomafraude in de zorg?

Wat kun je doen aan diplomafraude?

Zorgorganisaties blijken zelf verantwoordelijk te zijn voor het voorkomen van diplomafraude. Deze verplichting komt voort uit de Wet kwaliteit, klachten en geschillen in de zorg (Wkkgz). Er zijn drie manieren waarop er diplomafraude wordt gepleegd in de praktijk. Beide manieren zijn te ondervangen met een gedegen check van diploma's én de persoon in kwestie. Als er misbruik met diploma's wordt geconstateerd, dan is aangifte doen de logische weg om te herhaling te voorkomen.

Diploma check valt onder vergewisplicht

Antwoorden op Kamervragen lieten onlangs zien dat zorgorganisaties zelf verantwoordelijk zijn en blijven voor het tegengaan van diplomafraude. De check op diploma's valt onder de 'vergewisplicht', de plicht die zorgaanbieders hebben om zich te 'vergewissen' dat een zorgmedewerker bevoegd en bekwaam is voor het werk wat hij of zij doet. Zorgorganisaties delegeren vaak de vergewisplicht naar bemiddelingsbureaus om deze check te doen, maar uit de Kamervragen blijkt dat hier niet altijd op vertrouwd mag worden.

Welke vormen van diplomafraude zijn er?

ZZP-erindezorg.nl sprak de afgelopen periode diverse partijen om in kaart te brengen hoe diplomafraude tot stand komt. We spraken meerdere malen een bemiddelingsbureau zzp zorg, zorgorganisaties en stonden in contact met een partij die diploma's te koop aanbood. Over het algemeen zijn er drie manieren om te frauderen met diploma's.

• Diploma's kloppen, maar de identiteit van de medewerker zelf niet. In dit voorbeeld blijken de diploma's volgens DUO echt te zijn, maar is de persoon die de diploma's laat zien, niet dezelfde als op de diploma's vermeld staat. Deze fraude is mogelijk als de identiteit van de persoon in kwestie niet wordt gecontroleerd;
• Een persoon overlegt nep diploma's van een beroep in de zorg. Deze diploma's zijn niet terug te vinden via DUO. In dit voorbeeld ontbreken er over het algemeen echtheidskenmerken op het diploma zelf. Dit kan een registratienummer zijn, of een watermerk zoals bij een Verklaring Omtrent Gedrag (VOG) van belang is.
• Onder het mom van 'studerende voor..' kunnen zorgmedewerkers nog geen formeel zorgdiploma overleggen, maar laten zij zich wel op een lager functieniveau inhuren als zzp'er. Voorbeeld: iemand studeert elders voor 'verpleegkundige niveau 4', maar laat zichzelf alvast als zzp'er niveau 2 inhuren zonder een diploma van dat niveau te kunnen overleggen. Of dit buiten dienstverband is toegestaan is maar zeer de vraag. Het komt voor dat de persoon in kwestie geen opleiding blijkt te volgen.

Diplomafraude is strafbaar

Het frauderen met diploma's is strafbaar. Vervalsen van diploma’s is een strafbaar feit. Aangifte kan via het strafrecht afgehandeld worden, met 'valsheid in geschrifte' als verdenking. Bij veroordeling levert dit een strafblad op. De Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ) is niet de partij om de diplomafraude op te sporen, al kunnen zij wel aangifte doen. Op het moment dat een zorg- of jeugdhulpverlener diplomafraude pleegt binnen een beroepsregister zoals het BIG- of SKJ-register, dan kan er een tuchtrechtelijke procedure gestart worden.

Wat kun je doen aan diplomafraude in de zorg?

De meest effectieve aanpak van diplomafraude vraagt twee stappen.

Het doen van een persoonlijke identificatie van de medewerker vraagt dat de persoon in kwestie zich persoonlijk komt legitimeren bij de zorgorganisatie of het bemiddelingsbureau. Omdat er geen kopie ID-bewijs opgeslagen mag worden, is persoonlijke verificatie het enige dat resteert.

Daarnaast is online diploma verificatie op DUO mogelijk terwijl de medewerker live online inlogt. Hiervoor is een persoonlijke inlog noodzakelijk. Meekijken op de website van DUO na inlog, laat zien dat de zorgmedewerker opgeleid is voor het werk waar hij / zij voor komt.

We hebben een aantal organisaties en bureaus gesproken die deze combinatie met succes heeft ingezet om uit het bestaande bestand aan zorgmedewerkers, meerdere fraude gevallen op te sporen.