Risicovolle voorwaarden voor zzp'ers binnen een overeenkomst

Binnen de zorg werken veel zzp'ers als onderaannemer. Zo werken zij bij zorgorganisaties of ze werken via een bemiddelaar. In beide gevallen teken je een overeenkomst die het bedrijf heeft opgesteld. Niet alle zzp'ers lezen deze overeenkomst goed door. In dit artikel adviseren we op welke voorwaarden je moet letten bij zo'n overeenkomst.

‘Gekeurd door Belastingdienst’ in een overeenkomst

Zodra een bureau of organisatie aangeeft dat een werkwijze, constructie of overeenkomst ‘goedgekeurd is door de Belastingdienst‘, moeten onmiddellijk alle seinen op oranje komen te staan. De Belastingdienst keurt geen werkwijzes of constructies goed. ‘Fiscaal veilig‘ bestaat niet. Het is met het huidige fiscale en arbeidsrechtelijke systeem helaas zo dat zowel de opdrachtgever als de opdrachtnemer géén garanties vooraf krijgen. Je bent dus nooit helemaal ‘veilig’. Tot op heden maakt dat onlosmakelijk onderdeel uit van jouw ondernemerschap. Dit is een stukje ondernemerschapsrisico.

Omdat we als mens gek zijn op zekerheden, zijn we gevoelig voor zinnen die aangeven dat een constructie ‘goedgekeurd is door de Belastingdienst’. Dat lijkt veilig en veiligheid is fijn. Ik schrijf inmiddels 15 jaar over de zzp’er in de zorg. Ik ben nog nooit een constructie tegengekomen die op voorhand is goedgekeurd of waar er helemaal geen risico’s aanwezig zijn. Die zijn er altijd. Geeft een organisatie aan dat het bij hen toch echt allemaal goed geregeld is, vraag dan om een kopie van die verklaring van de Belastingdienst en check dat schrijven met de Belastingdienst. Geeft een organisatie aan dat ‘vele honderden zzp’ers je voorgingen’ en dat je het daarom echt wel kunt vertrouwen, krab dan nog eens achter je oren.

Hoe zit het dan met ‘goedgekeurde modelovereenkomsten’? 
Binnen de wet DBA zijn er een aantal overeenkomsten tussen zzp’er en opdrachtgever die op voorhand zijn gecontroleerd door de Belastingdienst. De lijst met die overeenkomsten vind je hier. Als de praktijk tussen zzp’er en opdrachtgever zich precies (!) zo afspeelt zoals in de overeenkomst is benoemd, dan mag de opdrachtgever er vanuit gaan dat de zzp’er niet in een dienstverband eindigt. Maar, dan moet die praktijk dus precies zo zijn zoals in de overeenkomst staat vermeld en daar ligt nu precies het probleem. De praktijk en de overeenkomst komen meestal niet precies overeen. De Belastingdienst keurt dus op voorhand ‘goed’, maar kan achteraf op basis van feiten en omstandigheden bepalen dat de opdrachtgever zich niet aan de overeenkomst gehouden heeft. Die ‘goedkeuring van de Belastingdienst’ zegt dan dus niet veel.

Niet alle goedgekeurde overeenkomsten staan op de site van de Belastingdienst vermeld. De Belastingdienst zelf ziet dit graag wel gebeuren, maar niet alle organisaties die zo’n overeenkomst inleveren stemmen daarmee in. Je kunt je afvragen wat de reden is dat je een modelovereenkomst geheim zou willen houden als organisatie. Ook hier geldt dus: vraag bewijzen op. Laat maar aantonen dat het allemaal zo goed geregeld is als wordt gezegd en dubbelcheck met de Belastingdienst of het echt zo is.

Tenslotte hebben we de afgelopen jaren ook gezien dat een overeenkomst soms een modelovereenkomst wordt genoemd, maar helemaal niet beoordeeld is geweest door de Belastingdienst. Ook dat kan dus voorkomen. Er wordt veel in het werk gesteld om jou een veilig gevoel te geven, zo blijkt. Wees je daar bewust van.

Wil je meer weten over hoe je buiten een dienstverband kunt blijven? Lees verder: Zzp'ers in de zorg en buiten dienstverband werken, hoe zit dat?

Wie draagt de ondernemersrisico's?

Als je een overeenkomst opstelt als zorgorganisatie of bemiddelende partij, mag je daar alles inzetten wat je maar wil. Het is aan de ander, de opdrachtnemer, om te bepalen of hij /zij daar voor wil tekenen. Een overeenkomst is dus altijd iets wat de opdrachtgever of bemiddelende partij zelf heeft bedacht. Aan jou als zzp'er of je dat wilt tekenen of niet. 

Er zijn zeer nette overeenkomsten in omloop die door heel betrouwbare organisaties zijn opgesteld. Er zijn ook waanzinnig slechte overeenkomsten waarbij je enorme risico’s loopt als zzp’er in de zorg. Het is wat mij betreft altijd van belang dat je de overeenkomst heel goed leest en dat je je goed laat voorlichten over de consequenties van bepaalde voorwaarden als je deze niet goed begrijpt.

Ja, het komt dus voor dat die bijzonder vriendelijke heer of dame van dat leuke ‘samenwerkingsverband’, ‘bureau’, ‘coöperatie’, ‘facilitator’, ‘netwerk’, ‘platform’ of ‘organisatie’ jou voor duizenden euro’s het schip in kan laten gaan met passages binnen zo’n overeenkomst. Zelfstandige zorgverleners kunnen zich dikwijls niet voorstellen dat de wereld zo in elkaar zit, maar ik hoor het regelmatig. Zzp’ers in de zorg zijn doorgaans veel kwetsbaarder dan zij denken.

Eén van de veel voorkomende methodes die we tegenkomen, is het verleggen van ondernemersrisico’s naar de zzp’er. De organisatie die jou bemiddelt, of jou als onderaannemer heeft werken, probeert door middel van voorwaarden binnen de overeenkomst mogelijke problemen naar jou door te schuiven. We gaan hieronder in op een aantal mogelijke voorwaarden die je tegen kan komen binnen zo’n overeenkomst.

De ‘Als de Belastingdienst geld komt verhalen bij ons, dan sturen we hen door naar jou’ voorwaarde.

Deze voorwaarde(n) treffen we vaak aan binnen overeenkomsten. Het kan erop neer komen dat als de opdrachtgever achteraf (!) toch werkgever blijkt te zijn van jou, de navorderingen van de Belastingdienst aan de opdrachtgever worden verschoven naar jou als zzp’er. Zo loopt de opdrachtgever geen risico en dat is natuurlijk prettig voor die partij. Deze passages worden ook voor mogelijke BTW vordering gebruikt.

Hoe moet je hier naar kijken? De opdrachtgever kiest ervoor te werken met een zzp’er. Dat brengt risico’s met zich mee in de arbeidswet en binnen de wet op omzetbelasting. Het kan zo zijn dat de Belastingdienst een ander oordeel heeft over de arbeidsrelatie of omzetbelasting dan wordt gehoopt. Dat is onderdeel van het spel dat we spelen. Wil de opdrachtgever die risico’s niet dragen, adviseer deze dan iemand in dienst te nemen, maar laat deze risico’s niet bij jou neerleggen.

De ‘Als de zorgorganisatie, gemeente, zorgkantoor of zorgverzekeraar niet betaalt, krijg jij je geld ook niet’ voorwaarde.

We komen passages tegen waarin het betalingsrisico dat een bemiddelende partij of opdrachtgever loopt, neergelegd wordt bij de zzp’er. Oftewel, als de klant niet betaalt, betaalt de bemiddelaar of opdrachtgever ook niet aan jou. We zien dit bijvoorbeeld voorbij komen bij niet-gecontracteerde zorgorganisaties. Daar wordt het steeds moeilijker om uitbetaald te krijgen door de zorgverzekeraar. Deze organisaties nemen dan bepalingen op waarin staat dat als het niet lukt om het geld te ontvangen, de zzp’er niet betaald krijgt. 

Hoe moet je hier naar kijken? Ondernemen betekent risico lopen. Als je de risico’s voor uitbetaling bij de zzp’er neerlegt als bemiddelaar of opdrachtgever, dan kun je risicoloos ondernemen. Iedereen wil dat, maar zo werkt de wereld niet. Wil een bureau of opdrachtgever geen risico lopen bij het ondernemen en willen zij dat op jou afwentelen, dan is het misschien niet de juiste business-partner voor jou.

De ‘Als de gemeente, zorgkantoor of zorgverzekeraar de indicatie ooit aanpast, dan moet jij geld terugbetalen‘ voorwaarde.

Veel zzp'ers zijn werkzaam binnen de thuiszorg en juist daar is veel te doen over het aanpassen van indicatiestellingen door zorgverzekeraars. We zien inmiddels de eerste alinea’s voorbij komen binnen overeenkomsten, waarin wordt gesteld dat als de indicatiestelling ooit (!) met terugwerkende kracht wordt aangepast, de schade hiervan wordt verhaald op de zzp’er.

Hoe moet je hier naar kijken? Als een zorgorganisatie besluit om binnen de Aanspraak Wijkverpleging zorg te gaan verlenen, dan is dat hun keuze. Zij lopen via de indicatiestellingen ondernemersrisico, aangezien zorgverzekeraars specifieke opvattingen hebben over die indicaties. Dat is niet jouw probleem als onderaannemer, maar het probleem van de zorgorganisatie. Wil een zorgorganisatie geen risico lopen bij het verlenen van thuiszorg, en dat op jou afwentelen, dan is het misschien verstandig dat je op zoek gaat naar een organisatie die daar anders mee om gaat.

Een concurrentiebeding mag niet in een overeenkomst

Een concurrentiebeding is bedoeld voor werknemers, niet voor zzp’ers. Toch zetten veel bureaus dit soort passages in hun overeenkomsten en wordt het veelvuldig getekend door zzp’ers. Niet doen is mijn advies, want het levert veel problemen op in de praktijk merk ik. Het belemmert zzp’ers vooral als een klant over wil naar de zzp’er en de relatie met het bureau of de zorgorganisatie op wil zeggen. Pas dan komt de zzp’er er vaak achter dat dit niet zomaar mag en is de klant zijn keuzevrijheid kwijt.

Bij een juridische strijd zal de zzp’er over het algemeen wel winnen. De vraag is of je daar het geld, de energie en de tijd voor hebt. Bureaus en opdrachtgevers rekenen erop dat een zzp’er dit niet heeft, waardoor het nog steeds heel effectief is om zo’n passage erin te zetten. Wil je je recht wel halen, dan krijg je veelal gelijk. Het komt erop neer dat jij als kleine zzp’er niet echt kunt concurreren met een groot bureau of sterke opdrachtgever. Een rechter besluit dan dikwijls dat er helemaal geen sprake is van verregaande concurrentie. De meeste problematiek kun je voorkomen door zo’n beding eruit te laten halen. Als de opdrachtgever of bemiddelende partij daar niet aan meewerkt dan is het misschien een idee om een ander bureau te zoeken die daar wel toe bereid is.