Werken als zzp in de zorg zonder diploma. Hoe zit het?

starten als zzp'er werken als zzp'er Dec 16, 2023

De Wkkgz wet beschrijft wat zorg is, waar je als zorgverlener aan moet voldoen en wat je als zelfstandige zorgaanbieder te doen hebt. In onderstaand artikel leggen we stap voor stap uit hoe de wetgever kijkt naar 'zorg' en 'zorgverlening'. We beantwoorden de vraag of je kunt werken als zzp in de zorg zonder diploma.

Wat is zorg?

'Zorg' is een breed begrip waar van alles onder geschoven wordt. Vanuit de kwaliteitswet Wkkgz bekeken is 'zorg' de optelsom van lichamelijke zorgverlening én alle andere diensten die met zorg samengaan. 'Zorg' is het geven van verzorging en verpleging, maar bijvoorbeeld ook begeleiding, vervoer en verblijf van iemand die dat nodig heeft. 'Zorg' gaat om zorghandelingen die je doet om de gezondheid van een cliënt 'te bevorderen en te bewaken', maar het gaat dus ook om de handelingen daar omheen. Ook handelingen die niet vergoed worden door een zorgverzekeraar of zorgkantoor, kunnen als 'zorg' worden gezien.

Wanneer ben je een zorgverlener?

Volgens de Wkkgz ben je een zorgverlener als je van het verlenen van 'zorg' jouw beroep hebt gemaakt. Zoals je hierboven gelezen hebt kan 'zorg' van alles zijn en heeft dat niet alleen te maken met handelingen aan het lichaam. Iemand die als chauffeur cliënten vervoert, wordt gezien als zorgverlener. Volgens de wettekst heet een zorgverlener 'een natuurlijke persoon die beroepsmatig zorg verleent'. Zorg is een beroep op het moment dat jij een inkomen ontvangt om 'zorg' te bieden aan mensen die niet jouw naasten zijn. Mantelzorgers en vrijwilligers worden wettelijk niet gezien als zorgverlener, omdat zij zorg niet als beroep uitoefenen. Zo'n 1,6 miljoen mensen hebben een beroep in de sector zorg en welzijn.

Zijn diploma's verplicht voor zorgverleners?

Ook mensen zonder zorgdiploma's, kunnen 'zorg' verlenen. Dit komt omdat 'zorg' zo breed omschreven is, dat veel soorten werkzaamheden eronder vallen. Voor sommige werkzaamheden binnen de zorg is geen zorgopleiding nodig, omdat het soort werk geen opleiding vereist. Toch worden deze mensen volgens de wet als 'zorgverlener' gezien. We lezen terug dat bijvoorbeeld stagiaires en zorgprofessionals in opleiding, als 'zorgverlener' worden gezien. Ze hebben geen formele zorgopleiding afgerond, maar verlenen wel al 'zorg'. Zolang deze zorgverleners maar een inkomen ontvangen voor het werk wat zij doen worden zij gezien als 'zorgverleners'. Daar zijn geen formele zorgdiploma's voor nodig.

Samenvatting tot nu toe

'Zorg' is een zeer breed begrip en gaat verder dan alleen zorg aan het lichaam;
Je wordt gezien als zorgverlener als je een inkomen ontvangt om 'zorg' handelingen te verrichten;
Niet alle 'zorg' activiteiten vereisen een zorgdiploma;
Ook zonder zorgdiploma kun je zorgverlener zijn.

Kun je werken in de zorg zonder diploma?

Je kunt zonder diploma's werken in de zorg en toch als zorgverlener worden gezien. Hiervoor is nodig dat je een inkomen ontvangt en dat je zorg activiteiten uitvoert. We hebben hierboven besproken wat deze 'zorg' activiteiten zoal zijn. Het is belangrijk dat zorgverleners alleen werkzaamheden uitvoeren waarbij de veiligheid van de cliënt niet in gevaar komt. Dit is in de Wkkgz wet zo geregeld en wordt 'goede zorg' genoemd. Goede zorg moet van goede kwaliteit en goed niveau zijn. De activiteiten die jij doet moeten 'veilig, doeltreffend, doelmatig en cliëntgericht' zijn. Je kunt dus in de zorg werken zonder diploma, maar dat wil niet zeggen dat je werkzaamheden mag uitvoeren waar je eigenlijk een zorgopleiding voor nodig hebt. Dat levert namelijk geen goede zorg op. Als je in de praktijk volledig ongediplomeerd aan het werk wil, dan heb je doorgaans andere (gediplomeerde) collega's om je heen nodig om 'goede zorg' te kunnen bieden. Om die reden zijn het vaak werknemers en niet zozeer zzp'ers in de zorg die zonder diploma's werken in zorg en welzijn. Werknemers vallen onder de verantwoordelijkheid van hun werkgevers en daar valt nog steeds 'goede zorg' te organiseren met elkaar. Zzp'ers werken onder eigen verantwoordelijkheid en zijn persoonlijk aansprakelijk.

Als zzp in de zorg werken zonder diploma

Wil je als zelfstandige zorgverlener aan de slag? Dat is voor te stellen, want steeds meer zorgverleners starten als zzp'er in de zorg. Maar let op. Zonder diploma's aan de slag als zzp'er in de zorg ligt lastig, omdat je ook als ongediplomeerde zorgverlener wettelijk verplicht bent om 'goede zorg' te bieden. Als zzp'er in de zorg ligt die verplichting volledig bij jouzelf. In de praktijk zijn maar weinig beroepen in de zorg geschikt om zelfstandig én zonder diploma's uit te voeren. Want hoe kun je borgen dat je zorg van goede kwaliteit en van goed niveau hebt geboden als je dit niet met diploma's kunt onderbouwen? Een zzp'er in de zorg wordt gezien als zorgaanbieder en moet aan de eisen van de Wkkgz voldoen. Daar hoort bij dat je rekening houdt met de professionele standaard en kwaliteitsstandaarden van het werk wat je doet. Als je als zzp'er in de zorg wil werken zonder diploma, dan ben je afhankelijk van een goede organisatie en collega’s die toezicht houden op wat jij doet. Dat is lastig te combineren met zelfstandig ondernemerschap, waar juist eigen verantwoordelijkheid centraal staat. Zonder diploma's werken als zzp'er in de zorg is dus niet onmogelijk, maar het is wel heel lastig.

Aan welke eisen moet een zzp'er in de zorg voldoen?

Sinds 1 januari 2022 worden zzp'ers in de zorg als zorgaanbieder gezien en vallen zij onder de Wkkgz. Het is bekend wanneer je onder de Wkkgz valt. Het gaat hierbij vooral om handelingen waarbij er risico bestaat op lichamelijke of geestelijke schade. Zowel zzp'ers die werken voor organisaties als voor eigen cliënten vallen onder de Wkkgz. Uiteraard geldt ook voor zzp'ers in de zorg dat zij in alle gevallen 'goede zorg' moeten bieden.

Werk je voor zorgorganisaties? Dan ben je een solistisch werkende zorgverlener en moet je aan de Wtza en Wkkgz voldoen;
Werk je voor eigen cliënten? Dan ben je een solistisch werkende zorgaanbieder en moet je aan de Wtza en Wkkgz voldoen.

ZZP-erindezorg.nl is een service organisatie voor (startende) zzp'ers in de zorg. Via één abonnement ondersteunen wij zelfstandige zorgverleners met educatie, informatie en helpen wij ze te voldoen aan wet- en regelgeving. Zoals de Wkkgz en Wtza. Wil je je laagdrempelig inlezen? Kijk dan naar ons starters stappenplan voor zzp'ers in de zorg. Kijk een gratis webinar, luister een podcast aflevering of maak gebruik van onze gratis downloads.

Bronnen