Burgemeester: criminelen blijven zich uitgeven als zzp'er in de zorg

Burgemeester Verhulst van gemeente Ede geeft aan dat criminelen zich uit blijven geven als zzp'er in de zorg. Hij herhaalt hiermee de boodschap van vorig jaar, dat een gebrek aan controle criminelen de mogelijkheid geeft om zich in de zorgsector te bewegen.

Criminele zzp'ers in de zorg

In Nederland bestrijden 10 Regionale Informatie- en Expertisecentra (RIEC’s) en een Landelijk Informatie- en Expertisecentrum (LIEC) ondermijning door criminaliteit. In mei 2023 publiceerde de RIEC in oost Nederland een fenomeenanalyse over crimineel gedrag in de zorg. "Het RIEC Oost-Nederland krijgt steeds meer signalen dat criminele zzp’ers in de zorg actief zijn, waarbij hun cliënten niet alleen verstoken blijven van goede zorg, maar ook gevaar lopen slachtoffer te worden van, of geronseld te worden voor, criminele praktijken."Het rapport stelde dat het noodzakelijk is om zelfstandigen, bemiddelaars en onderaannemers beter te (laten) screenen voordat zij geld ontvangen.

Burgemeester: criminelen blijven zich uitgeven als zorg zzp

Een jaar later heeft dit onderzoek tot weinig actie geleid, zo stelt de burgemeester van Ede. Naast burgemeester is hij ook voorzitter van de RIEC Oost-Nederland. 'Criminele zzp’ers in de zorg delen informatie, verdienen goed geld aan zorg die ze niet leveren en brengen zelfs cliënten in gevaar', zo stelt het artikel. 'En er is niemand die ze aanpakt.' Ook de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ) zag het aantal meldingen over fraude oplopen. In 2019 kreeg zij nog slechts één melding over valse diploma’s en VOG’s, wat opliep tot 198 meldingen in 2023. Ook al is de straf bij diplomafraude en een valse VOG niet mals; het blijkt criminelen niet voldoende af te schrikken.

Waardoor ontstaat er ruimte voor criminaliteit in de zorg?

Criminaliteit vindt ruimte in de zorg. Hoe komt dat? Ondanks dat de zorgsector weliswaar een fors aantal zaken in wet- en regelgeving heeft vastgelegd, wil dat niet zeggen dat iedereen zich daaraan houdt. Er is een tekort aan toezicht en handhaving op de wet- en regelgeving die er is. De consequenties bij crimineel gedrag ontbreken of volgen vaak laat. In een sector waar € 100 miljard in rondgaat is de vraag hoeveel capaciteit er naar controle en handhaving zou moeten. Tot nu toe wordt handhaving en controle aan de sector zelf overgelaten. Dat blijkt teveel gevraagd voor zorgorganisaties. Wat zijn de gevolgen voor de praktijk?

• Onterecht vertrouwen in de status 'zzp'er in de zorg'. Het aantal gevallen van fraude en criminaliteit is toegenomen. Dat iemand als zelfstandige zorgaanbieder geregistreerd staat, maakt hem nog geen zorgverlener die aan wet- en regelgeving voldoet;
• Onterecht vertrouwen in onderaannemers. Zorgorganisaties die onderaannemers inzetten om een deel van de zorg te leveren, gaan er vaak zonder verregaande controles vanuit dat de organisatie zelf, diens eigen medewerkers en zzp'ers voldoen aan de regels;
• Onterecht vertrouwen in intermediairs. Zorgorganisaties die bemiddelaars in de arm nemen om een flexibele schil te leveren, weten dikwijls niet hoe zij een kwalitatieve van een niet-kwalitatieve intermediair kunnen scheiden.

Je kunt heel wat doen tegen diplomafraude in de zorg, maar het kost tijd en energie. Ondertussen stelt het RIEC voor om zzp'ers en intermediairs strakker te reguleren en dat zorgorganisaties hun wettelijke vergewisplicht oppakken. Het voorkomen van diplomafraude is de eindverantwoordelijkheid van zorgorganisaties.

VZOZ: geen criminele zzp'ers in de zorg, maar criminelen

Het artikel van de Gelderlander haalt meerdere keren aan dat er 'criminele zzp'ers in de zorg' rondlopen. "Met zijn uitspraken wil Verhulst niet de hele groep zorg-zzp’ers ‘criminaliseren’, want het merendeel is wél goed opgeleid en betrouwbaar. Toch wil de burgemeester de zorgsector wakker schudden. Criminele zzp’ers brengen de zorg in gevaar, zo benadrukt hij."

Zzp landelijke belangenvereniging VZOZ vindt de uitlatingen van de burgemeester te weinig genuanceerd. Voorzitter René Dongelmans - "Als een crimineel zich uitgeeft als zzp'er, wil dat niet zeggen dat zo iemand onderdeel uitmaakt van de groep zzp'ers in de zorg. Niet iedereen met een Ajax sjaaltje is een Ajax fan, ook al lijkt dat misschien wel zo. De opmerking dat er 'criminele zzp'ers in de zorg' rondlopen past dan ook niet bij ons. Ja, we zijn gekant tegen fraude en criminaliteit in de zorg en er lopen criminelen rond. Om onze groep ondernemende collega's als potentieel verdacht weg te zetten omdat er mensen rondlopen die daar niets te zoeken hebben, doet de groep tekort. Een gebrek aan controle en handhaving maakt dat criminelen gebruik maken van de ruimte die er ligt om te frauderen. Zorg ervoor dat je controleert en handhaaft."