Onderzoek: ontstaan zzp'ers in welzijn ingegeven door gebrekkig dienstverband

Onderzoek onder zzp'ers in de sector welzijn, levert herkenbare beelden op voor zzp'ers in de zorg. De meest voorname opbrengst van het Movisie onderzoek: ontstaan zzp'ers in welzijn is vooral ingegeven door een gebrekkig dienstverband.

Landelijk onderzoek naar beweegredenen zzp'ers welzijn

Sociaal werk is met 25% uitstroom een van de branches met de hoogste uitstroom binnen de sector zorg en welzijn. Net als in de zorg, stappen steeds meer sociaal werkers over naar het zzp-schap. Sinds 2019 is het aantal is het aantal zzp'ers in welzijn meer dan verdubbeld. Wat ligt hieraan ten grondslag? De sector welzijn kreeg een verdiepend, landelijk onderzoek naar de ervaringen en motivatie van zelfstandige sociaal werkers. Het ministerie van VWS gaf deze opdracht aan Movisie. Movisie is een landelijk kennisinstituut dat onderzoek doet naar sociale vraagstukken. Wie de zzp'ers in de het sociaal werk zijn en hoe ze ervoor staan werd onlangs bekend gemaakt. Het blijkt dat de beweegredenen van zzp'ers in zorg en welzijn vergelijkbaar zijn.

Wat is een sociaal werker?

Een sociaal werker is een professional die werkzaam is in de sector welzijn, onderdeel van het domein 'zorg en welzijn' van het ministerie van VWS. Sociaal werkers ondersteunen mensen om zo goed mogelijk mee te doen met de samenleving. Een opleidingsachtergrond van Maatschappelijk werk en dienstverlening, Sociaal pedagogische Hulpverlening (SPH), Social Work of Culturele en maatschappelijke vorming (CMV) is gebruikelijk. Het grootste deel van sociaal werkers is HBO geschoold, soms aangevuld met een master Social Work of post HBO-opleiding.

Het onderzoek samengevat

Het terug kunnen vallen op (sociale) zekerheden houdt een groep sociaal werkers nu nog in een dienstverband, maar het aantal vaste contracten in deze sector daalt. Er wordt vooral veel gemist door sociaal werkers in een vast dienstverband. Medewerkers in de sector welzijn worden zzp'er omdat zij op zoek zijn naar flexibiliteit en zeggenschap over hun werk. Een gezonde balans tussen werk en privé, voldoende werkplezier en voldoening over het werk werden gemist bij oud werkgevers. Als zzp'er ervaren sociaal werkers meer waardering en erkenning.  Zelfstandigen in welzijn zijn erg tevreden over hun werk, de verwachtingen over zzp-schap komen uit en zij voelen zich vitaal. De verbondenheid met het beroep is hoger dan in loondienst en de ervaren administratie- en regeldruk is lager.

De ervaringen van zzp'ers in welzijn, komen overeen met de ervaringen als zorg zzp'er. In 2009 verschenen voor die groep de eerste onderzoeksresultaten. Waarom zzp in de zorg zo aantrekkelijk is, is dus al ruim 10 jaar bekend. Voor de groep sociaal werkers staat nu vast dat de drijfveren van zzp'ers in zorg en welzijn overeen komen.

Over vijf jaar..

Opvallende standpunten bij de vraag hoe sociaal werkers kijken naar hun toekomst. Waar sta jij over vijf jaar?

Uit deze resultaten blijkt dat het dienstverband in de ogen van werkenden minder toekomstbestendig is dan het zzp-schap. Op dit moment geeft bijna twee derde van de zzp'ers aan nooit meer terug in loondienst te gaan. Terugkeren in loondienst wordt alleen overwogen als er voldoende eigen regie zou zijn over het werk. Deze eigen regie wordt op dit moment gemist in het dienstverband. Zo'n tweederde van medewerkers in loondienst overweegt zzp'er te worden. 

Zzp'er in welzijn blijkt een goed ambassadeur

Alhoewel de zzp'er in welzijn via flexibele inzet enige druk zet op de continuïteit van dienstverlening binnen organisaties, zijn er vooral veel complimenten over de professionele invulling van het ondernemerschap.

• Er is weinig verschil in hoe medewerkers in loondienst en zzp'ers actief bezig zijn met leren en ontwikkelen;
• Intrinsieke behoeften aan extra deskundigheidsbevordering liggen in het volgen van opleiding, congressen en themabijeenkomsten;
• Reflectie zoals intervisie, supervisie, of intercollegiaal overleg tijdens het werk, krijgt vaker vorm bij zelfstandigen dan in een dienstverband;
• Wat opvalt is dat 80% van de zzp'ers in welzijn zelf opdrachten en cliënten werft. 20% werkt via een bemiddelingsbureau.

Toegevoegde waarde zzp'er in welzijn

Vaste medewerkers hebben soms last hebben van minder verbinding met zzp'ers en krijgen ook vaak meer taken toebedeeld dan hun zelfstandige collega's. Dit leidt tot meer werkdruk. Toch is er ook veel positiefs te melden over de toegevoegde waarde van zelfstandige sociaal werkers. "De frisse blik, kennis van buiten, kunnen doorpakken, niet gehinderd worden door een arbeidsrelatie en de flexibiliteit worden geprezen als toegevoegde waarde voor het werk, vinden medewerkers in loondienst van hun collega-zzp’ers. Als kracht wordt ook de gedrevenheid en motivatie vaak genoemd. Enerzijds is dit een houding: men noemt het bijvoorbeeld bevlogenheid, passie, energiek en toegewijd. Maar ook zorgt de zzp’er voor een frisse wind, omdat hij of zij een diversiteit aan ervaringen meebrengt, gewend is aan een andere dynamiek en specifieke kennis kan inbrengen. Zo komen zij ook met andere ideeën dan misschien doorgaans gebruikelijk is binnen een organisatie ... Zzp'ers hebben vaak een ruime ervaring in het sociaal werk. Deze combinatie maakt dat zij een goede ambassadeur zijn voor waar het beroep voor staat en dat het hoog houden van kwaliteit belangrijk is."

Onderzoek ontstaan zzp'ers in de zorg is nodig

Zzp'ers in de zorg hebben tot op heden geen eigen onderzoek gehad door een onafhankelijk orgaan zoals Movisie. Tot op heden bleef landelijk onderzoek beperkt tot werkgevers in de zorg die onderzoek deden naar de ervaring van werknemers die zzp'er werden. De aankondiging dat AZW start met een onderzoek naar de drijfveren van zzp'ers in de zorg is in dat opzicht positief te noemen. ZZP-erindezorg.nl pleit al langer voor verdiepend, onafhankelijk en landelijk onderzoek naar zzp'ers in de zorg. Het zou de negatieve framing van zzp'ers in de zorg kunnen doorbreken. We leverden dan ook graag een bijdrage aan het onderzoek van Movisie en zien ook het resultaat: een genuanceerde opsomming van hoe het echt zit met de beweegredenen van zzp'ers.