Onderzoekers ABN-AMRO: moderne CAO en veilige werkvloer noodzakelijk

Op steeds meer plekken wordt er degelijk onderzoek gedaan naar hoe het echt zit met het ontstaan van zzp'ers in de zorg. Hierdoor wordt de beeldvorming rondom zzp'ers in de zorg steeds genuanceerder. Onlangs stelden onderzoekers van ABN-AMRO dat een moderne CAO en een veilige werkvloer noodzakelijk zijn voor het behoud van vaste zorgmedewerkers. 

Rode cijfers voeren druk bij werkgevers op

Binnen de begroting van zorgorganisaties, vormen de uitgaven aan personeel veruit de grootste kostenpost. Met titels als “Onweersbuien trekken over de zorgsector” en “Code Rood” gaven de accountants van Ernst & Young (EY) en BDO eerder dit jaar aan dat faillisementen van zorgorganisaties dreigen als het zo door gaat. Vervelend was wel dat vooral de zelfstandige in de zorg de schuld kreeg van de financiële malaise; de zzp'er in de zorg zou de zorgsector uithollen. Het bleek voor de accountants - die betaald worden door zorgorganisaties - erg lastig om hun eigen opdrachtgevers aan te spreken op gebrekkig werkgeverschap. De onderzoekers van ABN-AMRO zijn in dat opzicht onafhankelijker door te stellen dat een moderne CAO en een veilige werkvloer noodzakelijk zijn voor behoud van vaste medewerkers. De manier waarop zorgorganisaties het personeelsbeleid hebben ingeregeld "staat haaks op de wens van vrijheid van de moderne medewerker", aldus de onderzoekers. Werkgevers moéten in beweging komen willen zij vaste medewerkers behouden.

Moderne CAO noodzakelijk voor behoud

De zorg verdient een moderne cao, zo stelt ABN-AMRO in een artikel. Het is voor werkgevers noodzakelijk dat het personeel "voordeel heeft bij het werken in loondienst boven tijdelijke inzet. Dit is binnen de huidige cao en manier van roosteren niet eenvoudig." De onderzoekers geven aan dat werkgevers toch echt mee moeten met de wensen van jongere generaties. "De trend naar meer tijdelijk personeel in de zorg komt mede doordat jongere werknemers, vooral die van Generatie Z, meer behoefte hebben aan enige zeggenschap over de werktijden en aan afwisseling. De sector zal zich tot de nieuwe werkelijkheid moeten verhouden, en wellicht de cao tussentijds op arbeidsvoorwaarden moeten aanpassen... Het is ... aan de sector om uit te vinden aan welke knoppen nog meer gedraaid kan worden om vooral de vaste medewerkers het naar de zin te maken."

Veilig werkvloer noodzakelijk voor behoud

Het gaat slecht met de beleefde gezondheid en veiligheid van zorgmedewerkers, aldus dit artikel van ABN-AMRO. Werkgevers slagen er niet in om een veilige werkomgeving te bieden aan hun medewerkers. De zorgsector scoort slechter op dit punt dan alle andere sectoren en bereikte in 2022 zelfs een dieptepunt. Zorgmedewerkers hebben meer last van psychische vermoeidheid en emotionele belasting dan personeel in andere sectoren. Dit past bij eerder onderzoek dat 80% van de zorgverleners het huidige werk zo niet volhoudt. Volgens de onderzoekers van ABN-AMRO "speelt veiligheid mogelijk ook een rol bij het verzuim en het vertrek van personeel. Het is belangrijk dat er meer aandacht komt voor de gezondheid en veiligheid van zorgpersoneel. Dit kan bijdragen aan het verminderen van het verzuim, het behouden van het personeel en het aantrekken van nieuwe werknemers." De onderzoekers van samenwerkende pensioenfondsen waren medio vorig jaar explicieter dan dat. Zij stelden dat werkgevers hun eigen uitstroom veroorzaken door medewerkers te kleineren. Werkgevers zelf reageren niet op dit type berichtgeving. 

ZZP toch duurder en percentage aan inhuur 'hoog'?

De onderzoekers van ABN-AMRO stellen terecht dat een moderne CAO en een veilige werkvloer noodzakelijk zijn voor behoud. Het is aan werkgevers om daar een stap in te maken. Daarnaast doen de onderzoekers twee belangrijke uitspraken over zzp'ers. Zij stellen dat "inzetten op 9 tot 10 procent tijdelijke krachten optimaal zou zijn." Daarmee suggereren de onderzoekers dat de inhuur van zzp'ers in de zorg nu te hoog zou liggen. De vraag is wat het uitgangspunt is bij het bepalen van 'teveel' inhuur van PNIL in de zorg. Zo ligt de inhuur van externen in de zorg onder het landelijk gemiddelde, als je dit met andere sectoren vergelijkt. Tenslotte stellen de onderzoekers dat zzp'ers wel degelijk meer uitgaven veroorzaken voor zorgorganisaties. "Opvallend is dat de hogere kosten per uur (voor een zzp'er) niet worden veroorzaakt door een stijging van de directe vergoeding aan de zzp’ers, zo geeft adviesbureau Berenschot in een recent gepubliceerd rapport aan; de vergoeding aan zzp’ers is namelijk niet substantieel gestegen. De verklaring voor de kostenstijging van extern personeel ligt bij de complexe mix van inzet van personeel, duurdere nacht- en weekenduren en vergoedingen aan zzp-bemiddelaars. Dit verdient nader onderzoek." Het verwijt dat zzp'ers de zorg onnodig duur maken is dus niet ten einde. Wat de uitkomsten zijn van het onderzoek blijven we uiteraard volgen. ABN-AMRO heeft aangekondigd binnenkort met een uitgebreid rapport over zzp'ers in de zorg te komen. Ook hier publiceren we over zodra het er is.