Waarom verlaten IC verpleegkundigen de IC na de coronapandemie?

De beroepsorganisatie voor verpleegkundigen, communiceerde vorige week dat er minder IC verpleegkundigen beschikbaar zijn dan voor de pandemie. Niet meer, maar minder IC bedden heeft Nederland tot haar beschikking. Waarom verlaten IC verpleegkundigen de IC na de coronapandemie?

Aantal IC verpleegkundigen loopt terug

Voor de pandemie uitbrak, hadden de Nederlandse ziekenhuizen samen 1050 IC-bedden beschikbaar. De bezetting op die bedden was al problematisch. Berichtgeving over tekorten aan IC verpleegkundigen stamt al uit 2016 en die boodschap is in feite niet veranderd in 2021. Ondanks die 5 jaar oude werkelijkheid, wordt er nog steeds gesproken over IC capaciteit alsof de personele krapte geen issue is.

Tijdens de eerste coronagolf moest het aantal IC-bedden van 1050 naar 2000, liefst 2400. Dit bleek onmogelijk, door het reeds bestaande tekort aan IC verpleegkundigen van dat moment. Tijdens de eerste golf kon met veel hulp van allerlei andere disciplines nog opgeschaald worden tot 1800 bedden, in het najaar van 2020 was dat 1700. Beroepsorganisatie V&VN stelt nu dat met kunstgrepen er mogelijk 1350 bedden beschikbaar kunnen worden gemaakt. Het aantal IC bedden loopt terug, omdat IC-verpleegkundigen ermee stoppen. Waarom verlaten IC verpleegkundigen de IC na de coronapandemie?

Waarom verlaten IC verpleegkundigen de IC?

De corona pandemie heeft een aantal zaken die al jaren speelde, in korte tijd zeer nadrukkelijk voor het voetlicht gebracht. Hierdoor werd voor IC verpleegkundigen zichtbaar dat er zelfs tijdens corona, geen verbetering kwam binnen hun werk- en arbeidsomstandigheden. Dit is de conclusie die ik trek als ik Peter Raus spreek, die in een samenwerkingsverband van zo'n 150 gespecialiseerde zzp verpleegkundigen zit. Peter is zelf IC verpleegkundige en werkt op verschillende IC's door het land heen. Wat hebben  IC verpleegkundigen geconcludeerd sinds de coronapandemie?

Het vertrek van IC verpleegkundigen draagt mede bij aan de mogelijke zorginfarct in Nederland. Lees ook: Er dreigt een zorginfarct. Wat betekent dit en wat is de oorzaak?

Te weinig inspraak in het rooster

Er is veel gevraagd van IC verpleegkundigen. Extra diensten, langere diensten en weinig tot geen vakantie zijn hier voorbeelden van. Je zou denken dat je als team zelf in staat wordt gesteld om het rooster met elkaar te bepalen. Inspraak in het rooster zorgt voor eigen regie en meer belastbaarheid. Ook tijdens de pandemie is er op IC's over de hoofden van medewerkers heen gepland. Dit zorgt ervoor dat zorgmedewerkers geen goede combinatie konden maken tussen werk en privé, voor zover dat al mogelijk was.

Lees ook: Waarom kunnen vaste zorgmedewerkers werk en privé slecht combineren?

Onvoldoende organisatie om het zorgproces heen

Verkeerde materialen, onvoldoende materialen of simpelweg geen materialen om je werk professioneel uit te kunnen voeren was tijdens de crisis aan de orde van de dag. Het logistieke proces om de zorg heen is door organisaties dikwijls gegoten in structuren en procesoptimalisatie die het primaire proces op de werkvloer niet altijd helpen. Op zo'n moment komt je erachter dat je je werk niet kunt uitvoeren op een wijze die bij je past, maar dat er ook geen vragen worden gesteld over hoe het beter kan. Corona maakte organisaties kwetsbaar, maar heeft desondanks vaak niet geleid tot anders samenwerken binnen de organisatie.

CAO zet (weer) geen zoden aan de dijk

Natuurlijk hebben ook IC verpleegkundigen gelet op wat er gebeurde rondom de salariëring van zorgmedewerkers. Vertrouwen in het feit dat een nieuwe CAO echt een verschil gaat maken is zeer beperkt. Met de uitgesproken sociale waardering tijdens de eerste golf, was het beeld dat er nu echt iets zou gebeuren op het vlak van salaris. Dit bleef uit en heeft bevestigd dat het nog lang zal duren voordat de samenleving de politiek dwingt om in te grijpen op de reguliere dynamiek van de CAO. De gebruikelijke rituele dans van dreiging met staking is ook op dit moment gewoon aan de hand.

Lees ook: Kamerbrief: sinds 1999 blijven salarissen in de zorg 6-9% achter

Talloze alternatieven

Voor een IC verpleegkundige met ambities richting een andere afdeling, instelling of sector zijn de mogelijkheden eindeloos. Het is inmiddels heel gebruikelijk geworden om na een aantal maanden IC ervaring, door te stromen naar een Spoed Eisende Hulp (SEH), waarna de ambulance lonkt met een gezondere salarisschaal. 'Vroeger diende je minimaal 2 jaar verpleegkundige ervaring te hebben om toegelaten te kunnen worden tot de IC-opleiding, maar inmiddels kan dit ook zonder ervaring.', aldus Peter Raus. Eenmaal IC verpleegkundige kun je na een aantal maanden doorstromen naar andere specialisaties, want ook daar zijn tekorten. Het doel lijkt daarmee niet om verpleegkundigen te binden aan een IC, maar aan het ziekenhuis. Als gevolg hiervan creëren sommige organisaties hun interne doorstroom op laagdrempelig, dat de IC bezetting als vanzelf problematisch wordt.

Waarom verlaten IC verpleegkundigen de IC na de coronapandemie?

Het is tijdens een corona uitbraak risicovol werken op de IC van een ziekenhuis. De afweging van de individuele IC verpleegkundige zit hem op dat risico, de uitputting, het gebrek aan zeggenschap en de vele alternatieven binnen de zorg. Het is niet ingewikkeld om te bedenken wat er nodig is, maar het blijkt wel jaren te duren voordat de keuze gemaakt wordt om iets te doen. Het geduld van de IC verpleegkundige blijkt op. Dit is goed voor te stellen als je bedenkt dat corona een onopgelost, bestaand probleem vooral onderstreept heeft en ook op dit moment de echte aanpak uitblijft.

Lees ook: Tekort aan IC verpleegkundigen komt door gebrek aan landelijke regie