Dienstverband voorkomen: modelovereenkomsten geven antwoord

buiten dienstverband Mar 03, 2022

Voor zzp'ers in de zorg is het een belangrijke vraag? Hoe blijf ik buiten een dienstverband en voorkom ik een verkapt dienstverband? Onlangs zijn er nieuwe modelovereenkomsten gepubliceerd en die geven een goed beeld over hoe het zit. Dienstverband voorkomen: modelovereenkomsten geven antwoord.

Wet DBA en webmodule

Hoe zit het ook alweer met de wet Deregulering Beoordeling Arbeidsrelatie (DBA) en de webmodule?

De webmodule is nog niet officieel in werking getreden, maar het regeerakkoord stuurt daar wel op aan;
De wet DBA is op dit moment nog van kracht, maar er wordt niet actief op gecontroleerd. Behalve in de zorg.

Voor zzp'ers in de zorg is het belangrijk dat zij de ontwikkelingen van de Deregulering Beoordeling Arbeidsrelatie (DBA) volgen, omdat opdrachtgevers waar zzp'ers werkzaam voor zijn hiermee te maken hebben.

Modelovereenkomsten en de wet Deregulering Beoordeling Arbeidsrelatie (DBA)

De wet DBA werkt met zogenaamde modelovereenkomsten. Wat is een modelovereenkomst? Een modelovereenkomst is een door de Belastingdienst vooraf goedgekeurde overeenkomst. Als je werkt volgens het 'model' van de 'overeenkomst' dan ben je buiten een dienstverband werkzaam. Op die manier voorkom je een (verkapt) dienstverband. Je moet dan wel precies werken zoals in de overeenkomst beschreven staat. Het werken in de praktijk moet dus overeenkomen met de overeenkomst. Als de praktijk niet overeenkomt met de modelovereenkomst dan kun je alsnog een verkapt dienstverband oplopen.

Per 1 maart zijn er twee nieuwe modelovereenkomsten

Sinds 1 maart 2022 zijn er twee nieuwe modelovereenkomsten in werking getreden. Dit zijn een overeenkomst voor alle sectoren, niet speciaal voor de zorgsector. Toch zijn ze interessant en daarom bespreken we ze hier. Het uitgangspunt bij deze modelovereenkomsten is dat de zzp'er bemiddeld bij een opdrachtgever aan de slag gaat. Dit is in de zorg vaak het geval. Er zijn twee nieuwe modelovereenkomsten geïntroduceerd.

Modelovereenkomst 9092076897, werken zonder gezag;
Modelovereenkomst 9092076900, het recht op vrije vervanging.

Dienstverband voorkomen: modelovereenkomsten geven antwoord

De modelovereenkomsten zijn ingediend door de ABU, dit is een koepelorganisatie voor uitzendbureaus en bemiddelaars. Zij hebben de modelovereenkomsten voorgelegd aan de Belastingdienst en hebben er goedkeuring op gekregen. Let op, dit zijn geen modelovereenkomsten specifiek voor de zorg maar voor alle sectoren. De vraag is uiteraard wel of ze bruikbaar zijn voor de zorg. Daar gaan we hieronder op in.

Waarom 'voorkomen gezag' en 'vrije vervanging'?

Waarom zitten de modelovereenkomsten op het voorkomen van gezag of het recht (voor de zzp'er) op vrije vervanging? Dat komt omdat er bij een arbeidsovereenkomst aan arbeid, loon en gezag moet zijn voldaan.

Een werkende moet persoonlijk (zelf) het werk (arbeid) verrichten;
De werkende moet daarvoor loon ontvangen;
Iemand die onder het gezag van een werkgever valt, is een werknemer

Wil je een dienstverband voorkomen: modelovereenkomsten geven goede inzage in hoe je dit moet organiseren. De functie van een modelovereenkomst is het voorkomen van gezag (3) of het borgen van vrije vervanging (1), zodat je geen dienstverband oploopt. Om die reden hebben de modelovereenkomsten de opdracht om gezag te voorkomen of vrije vervanging mogelijk te maken. Als je je vrij mag laten vervangen is arbeid niet 'persoonlijk'. Op het moment dat een modelovereenkomst erin slaagt om je zonder gezag te laten werken, of je in staat wordt gesteld om jezelf vrij te laten vervangen is er geen sprake van een dienstverband.

Nieuwe goedgekeurde modelovereenkomsten

Omdat de twee modelovereenkomsten goedgekeurd zijn, slagen de overeenkomsten op papier erin om buiten dienstverband te blijven. Het is interessant om te lezen hoe deze overeenkomsten dat doen en of dat toe te passen is in de zorg. Om die reden hebben wij ze doorgenomen en leggen we hieronder uit hoe de modelovereenkomsten functioneren.

Modelovereenkomst 9092076897, werken zonder gezag

De modelovereenkomst 'Algemene modelovereenkomst bemiddeling en modelovereenkomst van opdracht' versie ontbreken van werkgeversgezag geeft via de gele passages weer waar de belangrijkste elementen in de overeenkomst zitten.

Er moet een duidelijke opdrachtbeschrijving in de overeenkomst zitten;
De zzp'er accepteert de volle verantwoordelijkheid voor het werk;
Het is mogelijk om de werkzaamheden zelfstandig in te delen;
Er is geen toezicht of leiding over het werk;
Er is sprake van een doel of resultaat voor de opdracht.

Deze elementen, in geel gearceerd, zijn bepalend voor een beoordeling 'buiten dienstverband'. Dit komt doordat gezag wordt voorkomen.

Is deze modelovereenkomst toe te passen op de zorg?

Hoe werkt de gezondheidszorg en hoe werken zzp'ers in de zorg in de praktijk? Dat is het uitgangspunt als je kijkt naar of deze modelovereenkomsten iemand buiten dienstverband houden. Ons oordeel is dat deze modelovereenkomst niet in de praktijk toe te passen is voor zorgorganisaties. Waarom niet?

Binnen de kwaliteitswet Wkkgz is er een splitsing tussen eindverantwoordelijkheid voor de opdrachtgever (zorgorganisatie) en verantwoordelijkheid voor de onderaannemer (zzp'er). De zzp'er in de zorg kan dus niet de 'volle verantwoordelijkheid' accepteren voor het werk;
Het geheel 'zelfstandig indelen' van werkzaamheden is in de praktijk niet gebruikelijk binnen de zorg. De zzp'er werkt binnen een team en neemt over het algemeen een plek in binnen dit team en daarmee de verdeling van werkzaamheden;
Een specifiek 'doel of resultaat' benoemen voor een zzp'er in de zorg is niet eenvoudig. Het is binnen de zorg niet eenvoudig om een resultaatverplichting te koppelen aan de opdracht.

Modelovereenkomst 9092076900, het recht op vrije vervanging

De modelovereenkomst 'Algemene modelovereenkomst bemiddeling en modelovereenkomst van opdracht' versie vrije vervanging geeft via de gele passages weer waar de belangrijkste elementen in de overeenkomst zitten.

Er moet een duidelijke opdrachtbeschrijving in de overeenkomst zitten;
De zzp'er accepteert de volle verantwoordelijkheid voor het werk;
De zzp'er mag zonder overleg een andere zzp'er inzetten voor de opdracht;
Deze zzp'er mag niet uit een vooraf gecheckte pool afkomstig zijn en mag dus iedere zzp'er zijn;
Een opdrachtgever moet wel geïnformeerd worden, maar mag de vervanger niet weigeren.

Deze elementen, in geel gearceerd, zijn bepalend voor een beoordeling 'recht op vrije vervanging'. Dit komt doordat het werk niet 'op naam' wordt uitgevoerd.

Is deze modelovereenkomst toe te passen op de zorg?

Binnen de kwaliteitswet Wkkgz is er een splitsing tussen eindverantwoordelijkheid voor de opdrachtgever (zorgorganisatie) en verantwoordelijkheid voor de onderaannemer (zzp'er). De zzp'er in de zorg kan dus niet de 'volle verantwoordelijkheid' accepteren voor het werk;
Zorgorganisaties hebben te maken met de 'vergewisplicht' en moeten zich vooraf 'vergewissen' wat de achtergrond is van een zzp'er in de zorg. In de praktijk ligt deze rol vaak bij bemiddelaars. Hiermee creëren de bemiddelaars een 'pool' van zzp'ers die gecheckt zijn. Deze check vooraf en het creëren van een pool aan zzp'ers gaat in tegen de werking van deze modelovereenkomst;
In de praktijk wordt met de zorgorganisatie vooraf afgestemd of er een andere kandidaat is en zo ja welke achtergrond die persoon heeft. De opdrachtgever heeft hierbij de regie over een 'ja of nee' en ook dat gaat in tegen de werking van deze modelovereenkomst.

Dienstverband voorkomen: modelovereenkomsten geven voor de zorg nog niet hét antwoord

De nieuwe modelovereenkomsten bemiddeling brengen voor de zorgsector niet de gehoopte oplossing. Wij zien zelf wel mogelijkheden om zzp'ers buiten dienstverband te laten werken, maar dit dient specifiek toegesneden te worden op de zorgsector zelf. Kennis van de praktijk is onontbeerlijk om te kunnen bepalen wat wel en niet haalbaar is voor zzp'ers in de zorg. Als er andere initiatieven ontstaan om te komen tot een modelovereenkomst voor de zorg die wel mogelijkheden biedt, dan lees je dat uiteraard hier.