Minister: aanpak arbeidsmarkt heeft meer tijd nodig

De aanpak van de arbeidsmarkt heeft meer tijd nodig, zo geeft minister Helder aan. Een commissiedebat over het arbeidsmarktbeleid in de zorg laat zien dat de zorgen die werkgevers hebben over de arbeidsvoorwaarden, niet overslaan naar de minister. 

Druk arbeidsmarkt loopt op

De druk op de arbeidsmarkt in de zorg loopt steeds verder op en gaat ten koste van de algehele arbeidsmarkt in Nederland. Partijen binnen en buiten de zorg maken zich zorgen over de ontwikkelingen in de zorg. Maakt de minister van VWS zich ook zorgen? Afgelopen woensdag was er een Commissiedebat over het Arbeidsmarktbeleid in de zorg en kreeg minister Helder de kans om te reageren. In de aanloop naar zo'n vergadering tussen kamerleden laten diverse organisaties zich horen om te wijzen op de problemen die er zijn. Hieronder een aantal signalen vanuit werkgevers.

Werkgevers in de zorg: verbeter de arbeidsvoorwaarden

De samenwerkende werkgevers binnen de koepel Brancheorganisaties Zorg reiken de minister aan dat de arbeidsvoorwaarden in de zorg verbeterd moeten worden. Zorgorganisaties voorzien uitstroom van zorgmedewerkers omdat andere sectoren simpelweg veel beter betalen. De werkdruk en administratieve lasten maken de zorg ook nog eens extra oninteressant. Werkgevers willen dat de loonkloof wordt gedicht, het opleiden van professionals wordt vergoed en de belemmeringen van regionaal werkgeverschap worden opgeheven. Zorgorganisaties missen een verbinding tussen het Integraal Zorgakkoord (IZA) enerzijds en het programma Toekomstbestendige Arbeidsmarkt Zorg en Welzijn (TAZ) aan de andere kant. "Er wordt veel gepraat, maar er gebeurt nog te weinig waar de zorgverleners in hun dagelijks werk iets van merken."

Werkgevers andere sectoren: innoveer!

Ondernemingsorganisaties VNO-NCW en MKB-Nederland balen dat steeds meer werkenden richting de zorgsector gezogen worden. Deze brede koepels van werkgevers zien dat de zorgsector teveel werkenden naar zich toe trekt. De organisaties stellen dat er met "innovaties rondom arbeidsbesparende technologie 100.000 zorgmedewerkers kunnen worden vrijgespeeld". Ook roepen zij op om het grote potentieel arbeidsaanbod in de zorg te benutten. "Een grote groep zorgprofessionals werkt in deeltijd. Als zij meer uren gaan werken, maakt dat een groot verschil. Er lopen al initiatieven in de zorg om werknemers te stimuleren grotere contracten te werken en werkgevers worden hiermee ook ontlast." Stichting Het Potentieel Pakken maakte vandaag bekend dat 23 zorgmedewerkers hun contract hebben uitgebreid.

Hoe reageerde de minister op de verschillende punten?

Minister: loonkloof blijft

De minister gaat de loonkloof niet oplossen en verwijst door naar de CAO onderhandelingen. Daar is de minister niet zelf bij betrokken. Sinds 1999 blijven salarissen in de zorg 6-9% achter en voorlopig wordt dit niet opgelost. "Uit herhaald onderzoek blijkt weer dat de salarisbedragen in de zorgcao's aan de onderkant van het loongebouw wel marktconform zijn...  De secundaire arbeidsvoorwaarden binnen de sector zorg en welzijn blijken over het algemeen beter te zijn dan de gemiddelde arbeidsvoorwaarden in de private sector, met name op het gebied van de duur van een voltijdswerkweek en duurzame inzetbaarheid."

Minister: uitstroom valt mee

Iedere maand verlaten 45.000 zorgmedewerkers definitief het dienstverband. Is dat een probleem? De minister geeft terug dat dit "in absolute zin om veel mensen gaat, maar dat de uitstroom uit de sector zorg en welzijn toch lager is dan bij andere sectoren. Tussen het eerste kwartaal van 2016 en het eerste kwartaal van 2021 was de uitstroom uit de sector zorg en welzijn steeds tussen de 9% en 11,5%. In andere sectoren lag dat tussen de 18% en de 20%." De vraag is volgens de minister of de uitstroom in zorg en welzijn "nog lager kan. Want iedereen die we kunnen behouden, is mooi meegenomen."

Minister: BTW problematiek niet opgelost

Het onderling uitlenen van zorgmedewerkers tussen organisaties is niet BTW vrij en dit levert problemen op binnen de regio. De minister vindt regionaal werkgeverschap een alternatief op de "zzp-vlucht", maar de BTW problematiek vormt nog steeds een obstakel. Ze is nog in overleg met de staatssecretaris van Financiën "om te kijken of we toch een oplossing kunnen vinden voor dit btw-probleem. Er zijn wel meer plekken in de zorg waar we daar BTW uitzonderingen op hebben gemaakt. Daar zijn we nog niet helemaal uit, maar we hebben het probleem wel veel beter en verdiept in kaart." 

Minister: beheersen van schijnzelfstandigheid

Het fiscaal kader zzp zorg wordt door de minister gezien als route om schijnzelfstandigheid in de zorgsector te beheersen. "Er zijn stappen gezet richting het beheersingsmodel zorg om de schijnzelfstandigheid in de sector te verminderen. Op dit moment vindt een verdere uitwerking daarvan plaats. Het is belangrijk dat dat zorgvuldig gebeurt. Ik hoop dat we samen met de brancheorganisaties rond de zomer een daadwerkelijke uitrol van het beheersingsmodel kunnen tegemoetzien." Sinds het fiscaal kader pal voor publicatie struikelde, wacht de zorgsector op het vervolg. 

Aanpak arbeidsmarkt heeft meer tijd nodig

"De arbeidsmarkt in de zorg betreft een hardnekkig probleem waar niet altijd voortgang wordt gezien", zo stelt de Nederlandse GGZ in een kritisch commentaar. De minister geeft echter binnen het commissiedebat aan nog meer tijd nodig te hebben. "Een transitie zoals die nodig is voor de arbeidsmarkt in de zorg kost tijd, maar het is een opdracht die we samen doen. Die is er niet alleen voor de zorgmedewerkers. Die transitie is ook een opdracht voor ons als maatschappij, dus voor het onderwijs, de werkgevers, de patiënten, de cliënten, maar ook voor de naasten en de mantelzorgers. We moeten echt samen optrekken." Die extra tijd hebben we echter niet, als je naar de werking van het huidige systeem kijkt. 

Nederland gaat richting een zorginfarct als het financieringssysteem van het stelsel niet op de schop gaat, concludeert de onderzoeksredactie van de NOS en Nieuwsuur.

Kijk hier onze televisiereportage over dit onderwerp.https://t.co/SgvxnyXZ6L

— Nieuwsuur (@Nieuwsuur) March 8, 2024

VZOZ: aantal zzp'ers zal verder groeien

Vereniging VZOZ volgde het arbeidsmarktdebat en geeft aan dat de afstand tussen politiek en werkvloer sterk naar voren komt. "Het debat gaat niet zozeer over het behoud van huidige medewerkers en het voorkomen van uitstroom. De tekorten worden verklaard door diplomatieke argumenten zoals ‘demografische veranderingen’ en ‘autonome groei’ van de zorg. Het is ruis die afleidt van het echte probleem: slecht werkgeverschap." De minister trekt geen extra geld uit voor de lonen in de zorg. Niet kiezen voor zorgmedewerkers is ook een keuze, zo stelt VZOZ. "Ondertussen wordt uitstroom van zorgmedewerkers alsmaar groter en zal het aantal zzp'ers verder groeien."