Tussenstand dossier zzp in de zorg: waar staan we?

Een fiscaal kader, een concept wet, bijzondere verkiezingen, een demissionaire minister en de jaartallen 2024 en 2025. Het is niet eenvoudig om te overzien hoe het precies zit. Tijd voor een tussenstand op het dossier zzp in de zorg: waar staan we?

Maatregelen tegen 'doorgeschoten flexibilisering'

Het aantal zzp'ers in de Nederland schiet door en dat kost de schatkist veel geld. Zelfstandigen dragen namelijk beperkt sociale premies af en dit wordt 'niet solidair' genoemd. Om in te kunnen grijpen tegen flexibilisering is het woord 'schijnzelfstandig' opgerekt zodat er maatregelen konden worden getroffen. Hoeveel schijnzelfstandigen er zijn is onbekend. Wanneer je precies schijnzelfstandig bent is namelijk niet afgesproken. Voor het huidige demissionaire kabinet maakte dat geen verschil. Zij kwamen met een concept zzp-wet die in 2025 in zou moeten gaan. De opvolger van de wet DBA. Als die nieuwe wet er zou komen dan kun je binnen een organisatie geen werk meer doen dat lijkt op dat van een vaste medewerker. Honderduizenden zzp'ers zouden hierdoor getroffen worden, ook in de zorg.

Waar staan we? De concept wet van demissionair minister van Gennip werd in oktober gepubliceerd en daar kon digitaal op gereageerd worden. De kritiek kwam vervolgens van alle kanten en leidde tot ruim 1100 reacties. De vereniging van zelfstandig ondernemers in de zorg is tegen. Zelfs werkgevers hebben collectief hun steun voor de wet ingetrokken. Het algemene beeld is dat je het zzp-kind met het badwater weggooit als je de wet zo streng maakt. Het is nu afwachten of het wetsvoorstel in deze vorm van tafel gaat. 

Gaat een nieuw kabinet ook 'schijnzelfstandigen' aanpakken?

Het idee dat er 'iets' gedaan moet worden tegen schijnzelfstandigheid, is ook te vinden in de verkiezingsprogramma's van politieke partijen. Er staat dus iets op stapel als het op de arbeidsmarkt aankomt en de zzp'er is daarbij een eenvoudig doelwit. Hugo-Jan Ruts van ZiPconomy bekeek of bijvoorbeeld de PVV, NSC en VVD het met elkaar eens zijn als het op de arbeidsmarkt aankomt. Het beeld is dat deze drie partijen elkaar zouden kunnen vinden als dat nodig mocht zijn. Hierbij lijkt vooral het rapport van Hans Borstlap zijn commissie nog steeds als richtinggevend naar voren te komen. Dit rapport pleitte voor een goed onderscheid tussen vast, flex en zzp. Helaas stonden in dat rapport dezelfde oneerlijke uitspraken over zzp'ers in de zorg, als we vaker voorbij zien komen. 

Waar staan we? De formatie moet eerst op gang gaan komen voordat duidelijk is of de platte aanpak van 'schijnzelfstandigheid' door een nieuw kabinet voortgezet wordt. Een nieuwe coalitie zou ook kunnen kiezen voor echte hervormingen op de arbeidsmarkt, in plaats van het keuzemodel dat het demissionaire kabinet nu heeft gehanteerd. Voor de zorgsector wordt de vraag of zij een eigen koers mogen blijven varen als het op zzp'ers aankomt.

Mag het fiscaal kader zzp zorg verder?

Werkgevers in de zorg voelen zich vaak gedwongen opdrachtgever en zij hebben behoefte aan duidelijkheid over schijnzelfstandigheid en zzp. De belangrijkste koepels van werkgevers hebben het fiscaal kader zzp zorg bedacht, om die duidelijkheid af te dwingen. Voor dat idee kregen zij de steun van 3 ministeries en de Belastingdienst. Het fiscaal kader zzp zorg wordt een zogenaamd 'richtsnoer'. Een leidraad die uitlegt waar opdrachtgevers (zorgorganisaties) aan moeten voldoen en zzp'ers aan moeten voldoen om veilig samen te werken. Het fiscaal kader zou op 1 januari 2024 in moeten gaan, maar dit is verzet naar 1 juli 2024. Dat heeft alles te maken met de concept wet van minister van Gennip. Werkgevers in de zorg waren 'onaangenaam verrast' dat minister van Gennip enerzijds steun uitsprak voor het fiscaal kader, om vervolgens een concept wet te publiceren die werken in de zorg voor zzp'ers onmogelijk maakt.

Waar staan we? Werkgevers in de zorg hebben minister van Gennip een brief gestuurd met de vraag of zij nu wel of niet door mogen met het fiscaal kader. Als minister van Gennip aangeeft dat zij het fiscaal kader niet in de weg wil zitten, dan kunnen werkgevers in de zorg door met deze route. Als het fiscaal kader gepubliceerd wordt, dan kunnen zzp'ers zich voorbereiden. Wij verwachten dat het fiscaal kader een checklist van zo'n 75 punten met zich mee zal brengen. 

Tussenstand dossier zzp in de zorg: waar staan we?

De zzp'er in de zorg loopt als groep voorop bij het vormen van nieuw beleid. Bij het bedenken van nieuwe zzp regels komt 'de zorg' als snel als slecht voorbeeld naar voren. De groep zzp'ers is met een kleine 200.000 personen zó groot dat zij om die reden steeds vaker aandacht krijgt. De focus ligt daarbij vooral op de zzp'er die als onderaannemer werkt. Niet de zzp'er die eigen cliënten heeft.

CBS: het gaat om onafhankelijkheid

Omdat de zorg met publiek geld gefinancierd wordt, is het vaak eenvoudig oordelen over de zzp'er in de zorg: die hoort in loondienst te werken. Gemakshalve wordt daarbij vergeten dat de zorg marktwerking kent en dat je als zorgmedewerker de mogelijkheid hebt om daar gebruik van te maken. Veel belangrijker is dat zorgmedewerkers niet zonder reden starten als zzp'er. Volgens het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) doen zij dit vooral vanwege de behoefte aan onafhankelijkheid. Werk en privé kunnen combineren bijvoorbeeld. Dat lukt in loondienst vaak niet.

Werkgevers: hoe krijgen we zzp'ers terug?

Dit jaar zijn de ontwikkelingen rondom zzp'ers in een stroomversnelling terecht gekomen en dat heeft alles te maken met hetgeen werkgevers tot nu toe níet oppakken: goed werkgeverschap. Of was het maar gemiddeld werkgeverschap. Zorgorganisaties hebben hun zaken vaak niet op orde en dat veroorzaakt uitstroom. Van die uitstroom wordt zo'n 10% zzp'er in de zorg. Omdat de groep zzp'ers groeit gaan werkgevers op zoek naar 'een stok om zzp'ers weer in loondienst te krijgen’. De zzp geest gaat niet meer terug in de fles, maar werkgevers blijven erop hopen.

Laat jezelf zien als zorgondernemer

Voor jou als zzp'er wordt de route van het fiscaal kader belangrijk. Hoe kun je duurzaam ondernemen in de zorg? Die spelregels worden straks duidelijk en ZZP-erindezorg.nl heeft als opdracht om jou daarbij te helpen. Sluit je aan en start bijvoorbeeld met een online training. Daarnaast is het belangrijk dat jouw belangen goed worden verdedigd. Onafhankelijk, door mensen die hetzelfde doen als jij. We volgen de ontwikkeling van de vereniging van zelfstandig ondernemers (VZOZ) dan ook op de voet. Van die organisatie kun je lid worden. Aan de slag met jouw zorgondernemerschap en je stem laten horen. Meer kun je niet doen op dit moment. Oh en via onze gratis nieuwsbrief houden we je voortdurend op de hoogte.