Verplichte AOV ZZP stap dichterbij

Een onderzoekscommissie heeft vastgesteld dat het huidige arbeidsongeschiktheidsstelsel te complex is en groepen mensen in de kou laat staan. De commissie pleit voor versimpeling van het stelsel. Onder meer door het publiek verzekeren van zelfstandigen, zodat ook zij solidair zijn. ZZP belangenorganisaties kunnen zich deels in het advies vinden. Daarmee komt de verplichte AOV ZZP weer een stap dichterbij.

Op weg naar een verplichte AOV ZZP

Zelfstandigen worden geconfronteerd met een stapeling aan maatregelen die ertoe moeten leiden dat het verschil tussen loondienst en zzp zo klein mogelijk wordt. Naast de afbouw van de zelfstandigenaftrek en de mkb-winstvrijstelling, komt er ook een verplichte AOV zzp. Deze verplichte arbeidsongeschiktheidsverzekering voor zelfstandigen werd in 2019 bedacht als onderdeel van het pensioenakkoord. Zzp'ers reageerden destijds verbolgen en kregen voor de vorm nog de mogelijkheid om bij de Stichting van de Arbeid hun mening te geven over hoe zo'n verplichte AOV zzp eruit zou moeten zien. De minister liet vorig jaar zien dat zij alle adviezen van zzp belangenorganisaties negeerde en haar eigen ideeën had over wat goed zou zijn voor zzp'ers. Minister van Gennip wilde een aparte verplichte verzekering voor zzp'ers, met een wachttijd van 12 maanden en een premie die afhankelijk is van het inkomen. Zij liet nog in het midden of je met een eigen lopende AOV onder de verplichte AOV uit kon komen.

Onderzoekscommissie: stelsel arbeidsongeschiktheid te complex

De Onafhankelijke Commissie Toekomst Arbeidsongeschiktheidsstelsel (OCTAS) heeft een rapport uitgebracht over het huidige arbeidsongeschiktheidsstelsel. Dat systeem is te complex en werkt verlammend, zo luidt de samenvatting. De commissie is "geschrokken van de  complexiteit van het stelsel en de groepen die tussen wal en schip geraken. Mensen raken in het proces van arbeidsongeschikt verdwaald in een doolhof en worden misschien nog wel zieker." De OCTAS presenteerde drie voorstellen om het huidige stelsel te vereenvoudigen. Deze voorstellen gaan niet alleen over werknemers, maar -inmiddels- ook over zzp'ers. Daarmee komt de verplichte AOV ZZP een stap dichterbij. Het wordt aan een volgend kabinet om het stelsel te repareren, of drastisch om te gooien. In onderstaand filmpje worden de drie alternatieven besproken.

.

Bij alledrie de voorstellen heeft de OCTAS het advies gegeven dat er een verplichte publieke arbeidsongeschiktheidsverzekering voor zzp'ers moet komen.

Advies: verplichte AOV ZZP is solidair

In het rapport van de OCTAS wordt er advies gegeven over wat er zou moeten gebeuren met de verplichte arbeidsongeschiktheidsverzekering voor zzp'ers. "Voor zelfstandigen adviseren we om een eenvoudige publieke verzekering in te richten, met een wachttijd van twee jaar." Zo'n basisverzekering kan op dit moment niet door iedereen afgesloten worden. Zo'n basisverzekering is daarom "solidair", aldus de OCTAS. Een verplichte AOV voor zzp'ers "maakt het stelsel eenvoudiger, zodat het beter uit te leggen is."

Verzekerd tegen 70% van minimum loon

Waar ben je tegen verzekerd in dit voorstel? "De regeling biedt de meest kwetsbare zelfstandigen inkomensbescherming op maximaal het niveau van het sociaal minimum." Zo'n uitkering zou dan op 70% van het wettelijk minimumloon zitten.  De termijn van twee jaar wachttijd zou de premie voor zelfstandigen "laag" houden. Het vermoeden is dat bij een wachttijd van twee jaar de premie op 5,5% van het inkomen uitkomt. Voor dat geld krijg je in dit voorstel re-integratiedienstverlening zoals ook werknemers dat krijgen. Bovenop de premie is het dan aan jouzelf om je bij te verzekeren of inkomensverlies op alternatieve wijze op te lossen. Dit noemt de OCTAS “onderdeel van het ondernemersrisico voor zelfstandigen die een basisuitkering op sociaal minimumniveau niet voldoende vinden".

Los van het OCTAS advies, zal minister Van Gennip binnenkort met een eigen wetsvoorstel voor de verplichte AOV ZZP komen. Zij baseert zich hierbij nog op het advies van de stichting van de Arbeid uit 2020. Hoe zijn de reacties van zzp organisaties op het OCTAS advies?

VZN: een alternatief op plannen minister

De zzp koepel VZN gaat inhoudelijk in op het OCTAS advies en laat daarmee zien dat de verplichte AOV ZZP een min of meer geaccepteerd fenomeen is. De koepel, waar ook zzp zorg belangenbehartiger SoloPartners onderdeel vanuit maakt, noemt het advies "betaalbaarder, rechtvaardiger en uitvoerbaarder dan de aov-zzp-plannen van minister Van Gennip". VZN is verheugd over deze alternatieven en roept de minister op om de adviezen van OCTAS over te nemen in haar aanstaande conceptwetsvoorstel. Een wachttijd van twee jaar in plaats van één en de variant met een basisvoorziening voor alle werkenden past bij de VZN.

VZOZ: verplichte AOV ZZP onwenselijk

Een jaar geleden liet landelijk onderzoek onder zzp'ers zien dat 80% van de zzp'ers de verplichte arbeidsongeschiktheidsverzekering niet ziet zitten. Vereniging Zelfstandig Ondernemers in de Zorg (VZOZ) sluit zich aan bij deze veel gehoorde kritiek en ziet de verplichte AOV ZZP als een onwenselijke situatie. Voorzitter René Dongelmans ziet "de zoveelste maatregel die van Gennip wil treffen om de zzp-geest weer terug in de fles te krijgen". Wat Dongelmans betreft zijn dit "oplossingen voor niet bestaande problemen, met als doel het leven van zzp-ers onmogelijk te maken. We zien ook in dit voorstel weer terug dat zzp'ers van alles in moeten leveren en er te weinig voor terugkrijgen." Wat VZOZ betreft stapelen de maatregelen tegen zzp'ers zich op en zou dat niet geaccepteerd moeten worden.