Zorgplicht en zzp'ers in de zorg: hoe zit het?

Op welk moment krijg je in de praktijk te maken met zorgplicht? Aan welke spelregels moet je voldoen als je aan de eisen wil voldoen? In dit artikel gaan we in op zorgplicht en zzp'ers in de zorg.  

Wat is zorgplicht in de zorg?

Binnen de zorg is er sprake van zorgplicht als de ene partij verplicht is zorg te dragen voor een ander. Zo hebben zorgverzekeraars zorgplicht richting hun verzekerden. Zorgaanbieders hebben zorgplicht richting hun cliënten. Aangezien een zzp'er in de zorg gezien wordt als een solistisch werkende zorgaanbieder, heb jij als zzp'er zorgplicht richting eigen cliënten. Op het moment dat jij als zzp'er weet of had kunt vermoeden dat jouw client nadeel ondervindt bij een gebrek aan zorg, dan is er sprake van zorgplicht. In zo'n geval ben je verplicht de behandeling van de client voort te zetten, aan te vullen of over te dragen aan een andere zorgaanbieder. Dat laatste heet het 'doorleveren' van zorg.

Wanneer ontstaat de zorgplicht?

Op het moment dat jij afspraken over de zorg maakt met een cliënt, ontstaat een zogenaamde 'Geneeskundige Behandelingsovereenkomst' (GBO). Dit is vastgelegd in de Wet op de Geneeskundige Behandelingsovereenkomst (WGBO), die jou verplicht om je te gedragen als een ‘goed hulpverlener’. Zo'n behandelingsovereenkomst kan zowel mondeling als schriftelijk ontstaan. Als solistisch werkend zorgaanbieder moet jij zorg bieden die een collega zorgverlener ook zou laten zien in een vergelijkbaar geval. Bevoegd en bekwaam zijn als zzp in de zorg is vaak noodzakelijk om die goede hulpverlener te kunnen zijn. Bij het verlenen van zorg dien jij als zzp'er daarnaast ook te weten aan welke richtlijnen jij hebt te voldoen. Zorgplicht ontstaat dus op het moment dat een client een goed hulpverlener mag verwachten en er afhankelijkheid is van continuïteit van zorg. Op dat moment heb jij zorgplicht.

Kun je zorgplicht overdragen?

Kun jij of wil jij niet langer zorg dragen voor een client? Dan is het mogelijk om de zorgplicht over te dragen. Hoe je dat doet is opgenomen in een richtlijn. Deze richtlijn is door artsen opgesteld en heet de richtlijn niet-aangaan of beëindiging van de geneeskundige behandelingsovereenkomst. Het is uitzonderlijk als een zorgverlener van de zorgplicht voor een client af wil, maar het komt voor. Van jou wordt verlangd dat je een 'gewichtige reden' kunt opgeven waarom je onder de zorgplicht uit zou willen. Ook word van jou verlangd dat je zorgvuldig handelt bij het overdragen van de zorgplicht.

Wees zorgvuldig bij het overdragen van zorgplicht

In de richtlijn van de Koninklijke Nederlandsche Maatschappij tot bevordering der Geneeskunst (KNMG) staat dat je als zorgaanbieder verplicht bent om zorgvuldig te handelen bij het overdragen van de zorgplicht. Wat wordt er verstaan onder zorgvuldigheid?

1. Waarschuw de client vooraf voorfat je een besluit neemt;
2. Bespreek het besluit mondeling met de client als je het genomen hebt. Bevestig schriftelijk;
3. Houdt een redelijke termijn aan voor het beëindigen van de overeenkomst;
4. Blijf noodzakelijke zorg verlenen totdat er een nieuwe zorgaanbieder gevonden is;
5. Draag de gegevens van de client over nadat je hier uitdrukkelijk toestemming voor hebt gehad;
6. Verleen ook na de overdracht medewerking aan de behandeling door de ander, als dat nodig is.

Waarom kun je de zorgplicht willen beëindigen?

Het is geen eenvoudig besluit om de zorgplicht te beëindigen. Zoals gezegd is hier een gewichtige reden voor nodig. Vanuit de praktijk blijkt waarom zorgverleners de behandelingsovereenkomst willen beëindigen. De meest voorkomende redenen zijn..

• De hulpvraag gaat verder dan de expertise van de zorgverlener kan bieden;
• Bij een client die onheus of agressief gedrag vertoont;
• De zorgverlener heeft een conflict met de client en wil niet meer meewerken aan behandelen;
• Op het moment dat een client voortdurend weigert te betalen;
• Als je een 'aanzienlijk' belang hebt om de overeenkomst te beëindigen.

In het laatste geval kun je denken aan teveel reisafstand, of bijvoorbeeld het ontbreken van financiering door het bereiken van een omzetplafond bij een zorgverzekeraar. Dat laatste ligt overigens lastig, want de richtlijn stelt dat je zelfs bij het ontbreken van financiering niet zomaar de behandeling mag beëindigen.

Zorgplicht en zzp'ers in de zorg: hoe zit het?

Samengevat zijn de regels rondom zorgplicht van toepassing op zzp'ers in de zorg die eigen cliënten hebben. Deze zzp'ers worden gezien als 'solistisch werkende zorgaanbieders' en hebben aan de eisen van de Wkkgz en Wtza te voldoen. In het geval van onderaannemerschap door de zzp'er, is de hoofdaannemer (zorgorganisatie) de eindverantwoordelijkezorgaanbieder. Die heeft in dat geval de zorgplicht, maar dat betekent niet dat de zorgplicht jouw verantwoordelijkheid helemaal niet is. Zoals je hebt gelezen dien je je altijd als 'goed zorgverlener' te gedragen. Dit geldt bij onderaannemerschap als bij eigen cliënten. Daarnaast word je ook als onderaannemer gezien als 'zorgaanbieder' en horen daar ook de richtlijnen bij die van toepassing zijn op alle zorgaanbieders. Wil je meer achtergrond over het in zorg nemen van eigen cliënten? Volg dan onze online training tot zzp'er in de zorg.