De zorgsector kent weinig gezag. Daarom kunnen zzp'ers er blijven werken.

Nu de Belastingdienst meer controles uitvoert en de zaak Deliveroo als stokpaardje wordt gebruikt, zou je bijna gaan geloven dat zzp'ers in de zorg verplicht in dienstverband moeten werken. Wat ons betreft is dat niet het geval. Voor een verplicht dienstverband is het element 'gezag' nodig. De zorgsector kent weinig gezag als je naar de praktijk kijkt. Daarom kunnen zzp'ers er blijven werken.

Dit artikel is een opiniestuk van ZZP-erindezorg.nl

Heeft de zorg reden tot.. zorg?

De ontwikkelingen van de laatste tijd leiden tot zorgen bij opdrachtgevers en zzp'ers in de zorg. De vraag is of dat terecht is. Ja, de Belastingdienst voert de handhaving van de wet DBA op. Zij ziet de zorgsector altijd al als verdacht. We hebben de concept wet van minister van Gennip die stelt dat 'inbedding = dienstverband' en daarnaast laat het fiscaal kader zzp zorg (te) lang op zich wachten. Een medewerker van de Belastingdienst en een arbeidsjurist waren het onlangs met elkaar eens dat handhaving op de wet DBA "nu al goed mogelijk" zou zijn. De zaak Deliveroo met pizzabezorgers die geen zzp'er bleken te zijn, zou inmiddels de 'gouden standaard' zijn en voldoende aanleiding geven om ook in de zorg te gaan controleren op schijnzelfstandigheid. Heeft de zorg daadwerkelijk reden tot.. zorg?

Is er (wel) sprake van gezag?

Wat hebben de wet DBA, de concept wet van minister van Gennip en de Deliveroo uitspraak met elkaar gemeen? In alle gevallen wordt verondersteld dat er sprake is van gezag. Met de nadruk op: verondersteld. 'Als medewerkers in loondienst aangestuurd worden door een 'baas', dan worden zzp'ers die hetzelfde werk doen dat dus ook', is hierbij het centrale standpunt. Het Deliveroo platform oefende teveel gezag uit op het werk van de bezorgers, dus werd als werkgever gezien. De Hoge Raad liet zich hierbij juist niet (!) verleiden tot een algemene uitspraak, maar sprak puur over pizzabezorgers. De wet DBA stelt dat je 'binnen dienstverband' werkzaam bent als er sprake is van gezag. De concept wet van minister van Gennip stelt dat je 'binnen dienstverband' werkzaam bent als je werk doet dat lijkt op dat van een collega in loondienst, mits die collega gezag ontvangt. De centrale vraag voor de zorg in alle deze dossiers is dus: ontvangt de zorgmedewerker gezag op de werkvloer?

Zorgmedewerkers ontvangen geen gezag

We schreven al eerder dat je zorgprofessionals niet hoeft aan te sturen. Zzp'ers dus ook niet. Ons standpunt is dat zorgmedewerkers geen gezag ontvangen. Zorgprofessionals functioneren zoveel mogelijk autonoom, iets dat gestimuleerd wordt en 'professionele autonomie' heet. De zorgsector is geen sector met een 'baas' die over een afdeling loopt en vertelt 'hoe' het werk en 'welk' werk gedaan moet worden. Sterker nog, de zorgprofessional heeft juist behoefte aan leiderschap en inspraak op de afdeling en krijgt dat onvoldoende in de praktijk. Een gebrek aan leiderschap draagt in hoge mate bij aan de enorme arbeidsmarktproblematiek van dit moment, met als direct gevolg uitstroom en verzuim. Het standpunt dat er in de zorg sowieso sprake is van gezag is de omgekeerde wereld. Zorgmedewerkers ontvangen geen gezag en daarom kunnen zzp'ers in de zorg wat ons betreft prima buiten dienstverband blijven werken.

"Werknemers met praktische functieniveaus geven ... hun ‘leidinggevende’ ... vaker als vertrekreden aan dan werknemers met een theoretisch functieniveau." - wetenschappelijk onderzoeksintituut Nivel.

ZZP'ers in de zorg ontvangen nóg minder gezag

Dat collega's in vaste dienst geen gezag ontvangen, staat los van de extra argumenten die gelden voor zzp'ers in de zorg. Welke elementen doen een solistisch werkende zorgverlener verschillen van een zorgverlener in loondienst? Die liggen deels wettelijk vast en zijn hard te onderbouwen.

• Alle ZZP'ers in de zorg hebben sinds 2022 te voldoen aan extra wet- en regelgeving vanuit de Wkkgz en Wtza. In loondienst is dit niet van toepassing;
• Een zelfstandige in de zorg heeft eigen verantwoordelijkheden als het aankomt op de rol van zorgprofessional en ondernemer.

Het verstevigen van het eigen ondernemerschap en zorgaanbieder zijn is een oproep die we met regelmaat doen om zo veilig mogelijk te blijven werken. Bovenop het onwaarschijnlijke argument van gezag, zijn er dus juist (!) binnen de zorg nog extra onderscheidende elementen aan te wijzen die het verschil met loondienst onderstrepen.

Uiteindelijk is het aan de rechter

Hoe belangrijk is het dat politici, belastinginspecteurs en juristen hun aannames over de zorg zzp'er steeds herhalen? Niet. Al deze mensen kennen de praktijk van binnenuit niet en daarmee is hun mening wat ons betreft niet relevant. Uiteindelijk is het aan een rechter om de praktijk van de zorg te beoordelen op de aanwezigheid van 'gezag'. Die rechter is er sinds 2015 niet meer aan te pas gekomen in de zorg, want sinds dat jaar wordt er niet gehandhaafd op de wet DBA. Wetgeving zoals de Wtza sinds 2022 is nog nooit goed meegewogen. Het is wachten tot de eerste zzp'ers in een verplicht dienstverband worden geplaatst en daarmee de eerste rechtszaken ontstaan. Die komen er ongetwijfeld, want de Belastingdienst is op weg naar een confrontatie met de zorgsector. Wil je samen met ZZP-erindezorg.nl optrekken in deze ontwikkelingen? Sluit je dan aan. Heb je als opdrachtgever vragen? Stuur dan een bericht.