Nu aansluiten
Terug naar het overzicht
Inschrijven nieuwsbrief
Verbeteren arbeidsmarkt zorg

Het verbeteren van de arbeidsmarkt in de zorg is aan werkgevers

arbeidsmarkt Oct 17, 2022

Onlangs kwam het overheidsprogramma Toekomstbestendige Arbeidsmarkt Zorg en Welzijn (TAZ) uit. Dit plan laat zien waar de arbeidsmarkt naartoe moet de aankomende jaren. In dit artikel vatten we samen wat voor zorgmedewerkers van belang is om te weten. Samengevat komt het erop neer dat het verbeteren arbeidsmarkt zorg vooral aan zorgorganisaties wordt overgelaten. Het beperken van de werkdruk en verbeteren werk en privé balans moet vooral binnen de organisatie zelf plaatsvinden. Het ministerie faciliteert, maar neemt de regie over de arbeidsmarkt niet ter hand. 

Komt de werk privé balans terug?

Zorgmedewerkers hebben al jaren last van hoge werkdruk en een verstoorde werk privé balans. De cijfers van verzuim, verloop en uitstroom lopen als gevolg daarvan steeds verder op. Als verzuim stijgt, neemt de inzet van flexibele krachten verder toe. Hierdoor raken de verhoudingen tussen vast en flex steeds verder verstoord. Het is belangrijk dat er op deze neerwaartse spiraal ingegrepen wordt. Dat vraagt dat er eerst voor de medewerker wordt gezorgd, voordat de medewerker voor de client kan zorgen. Zorgmedewerkers snakken naar oplossingen en de vraag is wat het ministerie van VWS daaraan gaat doen. Het overheidsprogramma Toekomstbestendige Arbeidsmarkt Zorg en Welzijn (TAZ) geeft antwoord. Het laat de plannen van het ministerie zien voor de arbeidsmarkt. Hoe kijkt zij naar het probleem van de arbeidsmarkt?

Het probleem van zorgmedewerkers is helder

Om met het goede nieuws te beginnen: het probleem van zorgmedewerkers is in de kern duidelijk bij het ministerie van VWS. Wat valt er zoal te lezen? Zorgmedewerkers zijn steeds minder in staat om te doen waar ze voor zijn opgeleid. Er moet meer tijd zijn om aandacht te kunnen besteden aan de patiënt of cliënt. Ook moet er meer gelegenheid komen om jezelf verder te ontwikkelen. Administratieve lasten moeten omlaag. Inspraak en zeggenschap van de zorgmedewerker zelf moet leiden tot een goede werkwijze voor de praktijk. Je moet met plezier en motivatie je werk kunnen doen. Dat is het doel.

Het goede gesprek met leidinggevenden

Voor deze werkomstandigheden is een cultuurverandering nodig binnen organisaties, zo stelt het programma. Het creëren van een gezonde en veilige werkomgeving voor medewerkers moet prioriteit krijgen. Leidinggevenden moeten het 'goede gesprek' aangaan met hun medewerkers over de balans tussen de wensen en behoeften van medewerker als het gaat om roostering, arbeidstijden en contracturen. Er moet meer tijd komen voor een teamoverleg en bij- of nascholing.  Zorgmedewerkers hebben flexibel en afwisselend werk nodig, zodat zij zich uitgedaagd blijven voelen.

Programma TAZ - 'Het is belangrijk dat medewerkers werk en privé goed kunnen combineren. Ook willen we dat de werkdruk niet te hoog is. Er moet ruimte zijn om mee te bewegen in veranderende (privé) situaties, bijvoorbeeld minder of meer uren of op andere tijden werken. Goede roosters, een prettige werksfeer en goede aansturing vanuit leidinggevenden die ruimte biedt voor zeggenschap, leren en ontwikkelen en professionele autonomie.'

Hoe gaat de arbeidsmarkt zorg verbeteren?

De vraag is uiteraard hoe de werkomstandigheden in de zorg in praktische zin verbeterd gaan worden. Hiervoor rekent het ministerie van VWS met name op (samenwerkende) werkgevers. Het werk moet op een andere manier worden georganiseerd in de praktijk. Dit is noodzakelijk omdat de groeiende zorgvraag met dezelfde hoeveelheid medewerkers moet worden opgevangen. Het is de bedoeling dat er niet meer dan 1 op de 6 werkenden in Nederland binnen de zorg werkzaam zijn. Ondanks de toenemende vergrijzing en hogere zorgvraag, komen er dus niet meer mensen bij. Technologie moet hier ook een heel belangrijke rol in gaan spelen.

Ondernemerschap van zorgorganisaties moet de arbeidsmarkt verbeteren

Om te voorkomen dat de werkdruk in de zorg nog verder oploopt, moeten zorgorganisaties op een andere manier de zorg gaan organiseren. Volgens het programma TAZ is dit logisch, want met technologie kan er menskracht worden bespaard. Hiervoor zijn zorgorganisaties zelf aan zet en moeten zij met elkaar samenwerken om dat te bereiken. Deze 'innovatieve' werkwijzen van werkgevers moeten vanaf 2025 al wat op gaan leveren. Het ministerie rekent dus op het ondernemerschap van zorgorganisaties bij het oplossen van het arbeidsmarktprobleem.

Zorgorganisaties moeten nauw samenwerken binnen de regio

Binnen de regio wordt er vooral gekeken naar het onderling uitwisselen van zorgmedewerkers en andere manieren van zorg verlenen. Via regionale flexpools moet het werken binnen de regio inspirerend en flexibel gehouden worden voor medewerkers in loondienst. In Zuid-Holland zijn werkgevers al wat verder en zie je de contouren van een regionale flexpool als alternatief op zzp. Zo'n concept moet vooral voor eigen medewerkers van zorgorganisaties interessant worden. Naast een concept zoals een flexpool zal ook de aanpak van psychosociale arbeidsbelasting van medewerkers bij de regio's komen te liggen. Op een andere manier met elkaar zorgprocessen vormgeven wordt ook als opdracht van de regio gezien. Het loopt tot op heden nog niet echt storm met regioplannen

De individuele zorgorganisatie moet zelf zorgen voor betere werkomstandigheden

Aangezien er binnen het programma TAZ verder geen uitwerking is opgenomen over de omstandigheden binnen de teams van organisaties, gaan we er vanuit dat dit aan de zorgorganisatie zelf is. Meer tijd om aandacht te kunnen besteden aan de patiënt of cliënt, meer gelegenheid om jezelf verder te ontwikkelen, het verlagen van administratieve lasten en het organiseren van inspraak en zeggenschap van zorgmedewerkers is aan de organisatie zelf. Een cultuur waarin er een gezonde en veilige werkomgeving voor medewerkers ontstaat moet zelf gecreëerd worden. Leidinggevenden die het goede gesprek aangaan met hun medewerkers over de werk privé balans en meer tijd voor een teamoverleg en bij- of nascholing zijn onderwerpen die eveneens bij de werkgever komen te liggen. De centrale vraag is: kunnen we daarop vertrouwen en hebben zorgmedewerkers daar nog het geduld voor?

Waarom lukte het verbeteren arbeidsmarkt zorg niet?

Het is lovenswaardig dat de echte behoeften die zorgmedewerkers hebben worden benoemd in het programma TAZ. Deze zijn al jaren bekend en speelden ook bij de voorgaande programma's Werken in de Zorg en de Regionale Actieplannen Aanpak Tekorten (RAAT). Het nieuwe TAZ programma wil concrete actie, maar blijft steken tot de regio en raakt de praktijk van individuele zorgorganisaties zelf niet aan. Aangezien zorgorganisaties niet uit zijn op hoog verzuim, verloop en uitstroom is de vraag waarom zij er de afgelopen jaren niet in geslaagd zijn om dit te keren. Zou het kunnen dat zorgorganisaties niet voldoende bij machte zijn om goed om te kunnen gaan met de enorme dynamiek van de arbeidsmarkt? Want hoe krijg je weer grip of vast / flex binnen je teams? Onderzoek van pensioenfondsen laat zien dat werkgevers zelf bijdragen aan verzuim en verloop. Dat is het tegenovergestelde van ondernemend kijken naar de behoefte van zorgmedewerkers.

Is goed werkgeverschap niet te lastig?

Hebben zorgmedewerkers behoeften die de bestaande organisatie overvragen? En als dat zo is, hebben deze zorgorganisaties dan niet zelf ondersteuning nodig, in plaats van dat er wordt gerekend op hun ondernemerschap? Tel daarbij op dat de financiële huishouding van zorgorganisaties steeds verder onder druk is komen te staan de afgelopen jaren. Als er geld bespaard had kunnen worden met innovatieve werkvormen of via technologie, waarom zijn die mogelijkheden dan niet bedacht en benut? De denklijn binnen het TAZ is een logische, maar de vraag is vooral waarom deze programmalijnen de afgelopen jaren niet spontaan vanuit zorgorganisaties en de regio zijn ontstaan. Erop rekenen dat dit alsnog voor elkaar komt door te rekenen op het ondernemerschap van zorgorganisaties, komt over als een gok.

Dit is een artikel van ZZP-erindezorg.nl

Ken jij hét service abonnement voor zzp'ers in de zorg al?
Wtza abonnement voor zzp'ers in de zorg