Juist in de ouderenzorg groeide het aantal zzp'ers explosief

Minister Helder heeft vandaag een belangrijk debat over de ouderenzorg. Hoe wil zij aan de ene kant haar ambitieuze plannen voor thuiswonende ouderen realiseren, terwijl er aan de andere kant steeds minder gekwalificeerde zorgmedewerkers zijn? Veel zorgmedewerkers trokken hun conclusies jaren geleden al. Juist in de ouderenzorg groeide het aantal zzp'ers de afgelopen jaren explosief.

Hoge ambities, met minder gekwalificeerde mensen

Minister Helder wil zoveel mogelijk ouderen de kans geven om thuis te wonen. "Zelf als het kán, thuis als het kán, digitaal als het kán", is een belangrijk uitgangspunt van haar programma Wonen, Ondersteuning en Zorg voor Ouderen (WOZO). De hoeveelheid zorg in verpleeghuizen kan wat de minister betreft 'bevroren' worden, omdat het over thuis wonen moet gaan. Dit zet veel spanning op het systeem zo stelt ouderenzorg koepel Actiz, die de financiële en personele randvoorwaarden mist om het WOZO programma uit te voeren. Actiz stelt dat er in één keer 10% salaris bij moet komen voor de ouderenzorg.

Van kwaliteitskader naar kwaliteitskompas?

Ook heeft de minister het vuur aan de schenen liggen over de kwaliteit van de ouderenzorg, dat zij via een kwaliteitskompas vorm wil gaan geven. Dit is een soort light versie van het strengere kwaliteitskader verpleeghuiszorg. Het bestaande kwaliteitskader staat al jaren onder financiële druk, zo stelt het CBS. Het nieuw te ontwikkelen 'kompas' wordt ook wel een 'denkrichting genoemd, zodat bekend is wat het veld globaal verwacht van kwaliteit.' Anders gezegd; de kwaliteitseisen aan de ouderenzorg worden lager ingestoken. Dit past bij de trend van bevoegd en bekwaam wordt bekwaam = bevoegd. Op die manier kun je vaker lager geschoolde krachten inzetten.

Juist in de ouderenzorg groeide het aantal zzp'ers

Met minder financiële middelen, minder voorwaarden voor kwaliteit en minder gekwalificeerde medewerkers tóch de zorg rond krijgen. Hoe doe je dat? Onder meer met zzp'ers in de zorg. De inhuur van zzp'ers binnen de ouderenzorg groeit ieder jaar opnieuw verder door. Op dit moment is zo'n 7% van al het personeel in de ouderenzorg 'Personeel Niet In Loondienst' (PNIL). PNIL is de verzamelnaam voor uitzendkrachten, gedetacheerden en zzp'ers. Van die ingehuurde krachten binnen de ouderenzorg is zo'n 65% zzp'er. Waar komen die duizenden zzp'ers vandaan? Cijfers van het CBS laten zien dat er onder verzorgenden zo'n drie jaar geleden een enorm sprong is gemaakt naar zzp. De verzorgende is de dominante beroepsgroep binnen de ouderenzorg. Het aantal verzorgenden dat zelfstandig ging, sprong van 9.000 in 2019 naar 16.000 in 2020.

De andere grote beroepsgroep in de ouderenzorg, Helpenden en Helpenden +, is niet in kaart gebracht. Ons beeld is dat deze groep aan zzp minstens zoveel gegroeid is als hun collega verzorgenden. Na 2020 is het aantal starters in de hele zorg en welzijnssector vervolgens nog eens verdubbeld. Hoe valt de snelle groei van zzp'ers in de ouderenzorg te verklaren?

In de ouderenzorg worden al jaren randvoorwaarden gemist

Zorgmedewerkers in de ouderenzorg stemmen al een aantal jaar met hun voeten. De toename van flexibilisering, verzuim, verloop en uitstroom hebben dezelfde oorzaak. Randvoorwaarden om het werk goed te kunnen doen ontbreken en om die reden creëren zorgmedewerkers die randvoorwaarden nu zelf via zelfstandig ondernemerschap.  De omstandigheden in de ouderenzorg zijn al jaren loodzwaar. In loondienst ben je inmiddels steeds vaker een 'werkende arme'. Dit is dan met de inflatie van het afgelopen jaar in het achterhoofd, iets dat in 2020 nog niet speelde. De draaglast overschrijdt de draagkracht. Nog meer ambities opleggen aan een groep medewerkers die al uitgeput is, is wat ons betreft aanleiding voor een verdere groei van het aantal zzp'ers in de zorg.