Toename flexibilisering, verzuim, verloop en uitstroom hebben dezelfde oorzaak

De werkomstandigheden in de zorg verslechteren steeds verder. Dit valt te merken aan een toename van flexibilisering, de toename van verzuim, verloop en versnelde uitstroom. Zij delen namelijk allemaal dezelfde oorzaak.

Overzicht onderzoek onder zorgmedewerkers

De afgelopen jaren is er veel bekend geworden over de mobiliteit en vitaliteit van zorgmedewerkers. We zetten een aantal onderzoeken op een rij.

• Onderzoek naar de werkdruk onder zorgmedewerkers;
• Onderzoek naar het verzuim onder zorgmedewerkers;
• Onderzoek naar de werksfeer van zorgmedewerkers;
• Onderzoek naar financiële armoede onder zorgmedewerkers;
• Onderzoek naar het verloop onder zorgmedewerkers;
• Onderzoek naar de redenen om te starten als zzp in de zorg;
• Onderzoek onder medewerkers die de zorgsector inmiddels verlaten hebben.

Wat is de feitelijke trend binnen deze onderzoeken?

Mobilisatie van zorgmedewerkers is een symptoom

De achterliggende redenen van de toename flexibilisering van zorgmedewerkers, fors verloop en uitstroom zijn dezelfde.

• Onvoldoende inkomen om mee rond te komen;
• Ongezonde werk- en privé balans;
• Onvoldoende inspraak in werkomstandigheden;
• Wisselend en niet betrouwbaar leiderschap;
• Onvoldoende perspectief op doorgroeimogelijkheden.

De mobilisatie van zorgmedewerkers is een symptoom van een dieper liggende oorzaak en niet een probleem op zichzelf. Zorgmedewerkers mobiliseren namelijk niet zonder reden. In de praktijk zien we dat werkgevers zich de afgelopen jaren zijn gaan richten op de gevolgen van het probleem. De oorzaak van het probleem zelf wordt vermeden. Het jezelf afzetten tegen flexibilisering, het creëren van een eigen flexconcept, het ageren tegen niet vervulde vacatures en klagen over gestegen PNIL kosten zijn inmiddels gewoongoed geworden. Dit type van verwijten lost het probleem niet op en demotiveert zorgmedewerkers steeds verder.

Vitaliteit van zorgmedewerkers heeft ernstig te lijden

De werkomstandigheden in een vast dienstverband zijn inmiddels ziekmakend te noemen. Een gebrek aan inkomen leidt tot geldzorgen. Het overvraagd worden met extra diensten leidt tot een verstoorde werk / privé balans. Top-down besluitvorming leidt tot een gebrek aan inspraak en ervaren waardering. De span of control van direct leidinggevenden is de afgelopen jaren groter geworden. Hierdoor staan zij op afstand en blijken niet bij machte om de cultuur binnen teams te reguleren. Tijd en geld om te investeren in de doorontwikkeling van medewerkers en teams is zeer schaars geworden. De vitaliteit van zorgmedewerkers heeft ernstig te lijden en dit leidt logischerwijs tot flexibilisering, verzuim, verloop en uitstroom. Dit is een proces dat zich iedere dag voltrekt en inmiddels jarenlang aan de gang is. Als deze problemen gekeerd moeten worden, dan moet er veel geld beschikbaar gemaakt worden. Maar we geven al ruim € 110 miljard uit aan zorg op jaarbasis.

Wat is de kern van het probleem?

Het valt op dat het centrale leiderschap van organisaties en koepels het echte probleem (nog) niet gezamenlijk ter discussie stellen. Zolang zij de kern van het probleem niet aanpakken, lopen zorgmedewerkers het op in de praktijk. Het systeem van de zorgsector schuift steeds verder onderuit en gaandeweg trekt dit systeem steeds meer zorgmedewerkers met zich mee. Het probleem in de zorg is in de kern een vraagstuk van schaarste.

• Beloven we dezelfde hoeveelheid zorg aan minder mensen? Dan zijn we minder solidair;
• Beloven we minder zorg aan dezelfde hoeveelheid mensen? Dan hebben we minder recht op zorg.

Zorg zoals we dat nu kennen, is niet langer te financieren. Deze conclusie schuiven we als samenleving voor ons uit. Zolang we dat doen verslechteren de werkomstandigheden steeds verder. Hierdoor is er sprake van toename flexibilisering van zorgmedewerkers, verzuim, verloop en uitstroom. Het overkoepelende probleem van de zorg zou partijen kunnen verbinden, maar tot op heden polariseert het veld vooral in deelbelangen en 'welk verdienmodel heb jij?'. Dit komt omdat de afstand tussen de zorgpolder en de dagelijkse praktijk enorm groot is. De wal zal het schip moeten gaan keren.

Zelfstandig ondernemerschap houdt zorgmedewerkers vitaal

Er vallen veel lessen te leren uit wat echt zelfstandig ondernemers ervaren en laten zien in de praktijk. Tot op heden wordt er geen gebruik gemaakt van wat zzp'ers in de zorg kunnen brengen op het onderwerp van duurzame inzetbaarheid. Dus blijven de successen onderbelicht. Zzp'ers in de zorg zijn minder vaak ziek, werken gemiddeld meer uren per week en nemen opdrachten aan over sectoren heen. Ze weten werk en privé te combineren en investeren in hun eigen doorgroei. Een zzp'er in de zorg is geen flexwerker. Als zorgmedewerkers via het zelfstandig ondernemerschap vitaal blijven en duurzaam inzetbaar zijn. Zou het dan niet verstandiger zijn ze te betrekken in de oplossing, in plaats van ze te zien als het probleem?