Onderzoek: werkdruk steeds grotere reden om dienstverband te verlaten

Het Pensioenfonds Zorg & Welzijn (PFZW) is als geen ander in staat om de uitstroom bij mensen met een dienstverband te onderzoeken. Zij staan namelijk via de pensioenafdracht in verbinding met zorgmedewerkers die in loondienst zijn. De conclusie van hun onderzoek: werkdruk steeds grotere reden om dienstverband te verlaten. 

Waarom is dit belangrijk?

Steeds vaker worden er maatregelen aangekondigd tegen flexibilisering in de zorg, maar dit zal wat ons betreft alleen maar tot nog grotere problemen leiden. Flexibilisering in de zorg is geen probleem op zich, maar een steeds steviger symptoom van een dieper liggende oorzaak. De kwaliteit van de werkomstandigheden zijn onvoldoende voor zorgmedewerkers. Met regelmaat komen er zorgwekkende signalen vanuit de praktijk van zorgmedewerkers in een dienstverband. Zorgprofessionals in loondienst staan onder grote druk en voor steeds meer medewerkers is deze werkdruk dé reden om het dienstverband te verlaten. Daarmee is flexibilisering in de zorg vooral heel logisch. Maatregelen treffen tegen de flexibele ontsnappingsroute die zorgmedewerkers hebben zal leiden tot veel meer uitstroom. 

Lees ook: Ruim de helft van 168.500 zzp’ers in de zorg stopt bij gedwongen dienstverband

PFZW onderzoek: werkdruk steeds grotere reden om dienstverband te verlaten

Het onderzoek vanuit PFZW is op te vragen via een bericht aan hun persvoorlichter. Van de 5000 ondervraagde uitgestroomde zorgmedewerkers geeft ruim 30% aan het dienstverband te verlaten vanwege werkdruk. Dit percentage lag twee jaar geleden nog een derde lager en stijgt dus aanzienlijk. Slecht roosterbeleid en onderbezetting leiden tot hoge fysieke, geestelijke en mentale belasting. Leidinggevenden wisselen elkaar snel af en lijken het niet voor elkaar te krijgen om het werk anders te organiseren.

Chaotisch

De praktijk wordt door een aantal ondervraagden 'chaotisch' genoemd. Het management en de organisatie krijgt voor ruim een derde van de gevallen de schuld voor het opzeggen van het dienstverband. Medewerkers hebben regelmatig het gevoel onder hun niveau te functioneren en zijn steeds minder in staat om de cliënt centraal te stellen. Driekwart van de zorgmedewerkers vertrekt op eigen initiatief. Ook dit percentage stijgt in vergelijking met twee jaar ervoor.

Lees ook: Groei van aantal zzpers in de zorg zet door. 700% stijging in 15 jaar.

Van de 100 ontslagen, kiezen er 58 voor nieuw dienstverband in de zorg

Eén van de meest in het oog springende resultaten, is de krimp van het aantal vaste arbeidscontracten. Van de 100 zorgmedewerkers die vrijwillig hun arbeidsovereenkomst opzeggen, kiezen er nog maar 58 voor een nieuw dienstverband in zorg en welzijn. Uit eerder onderzoek bleek dat zorgmedewerkers binnen twee jaar een nieuw dienstverband weer verlaten. Dit zou logischerwijs betekenen dat het aantal vaste mensen in dienstverband hard achteruit loopt.

20 van de 100 zorgmedewerkers kiezen voor een werkgever in een andere sector; een verlies van 20% aan vaste arbeidskrachten voor zorg en welzijn. 6 van de 100 zorgmedewerkers die hun ontslag indienen, kiezen voor een bestaan als zzp'er. Het beeld dat zorgmedewerkers 'massaal' voor zzp-schap zouden kiezen is dus niet aan de orde. De uitstroom naar andere sectoren dan de zorg is een veel grotere oorzaak van de leegloop uit dienstverband.

Flexibilisering is een 'coping' mechanisme

Als je de signalen vanuit de praktijk aan elkaar koppelt, dan is er wat ons betreft een systeem gaande waarbij zorgmedewerkers zoekende zijn naar manieren om inzetbaar te blijven. Uiteindelijk komen zij bij flexibel werken uit, zoals bijvoorbeeld als zzp'er in de zorg. Flexibel werken is voor veel zorgverleners een coping mechanisme geworden om werk en privé te kunnen blijven combineren en het vak uit te kunnen oefenen op een wijze die bij hen past. Dit lijkt steeds minder in vaste dienst te kunnen, omdat de omstandigheden in teams en op afdelingen van zorglocaties steeds verder verslechteren. Het zijn ook deze redenen die maken dat meer dan de helft van de zzp'ers zich niet meer voor kan stellen dat een dienstverband nog werkbaar is. De zorgsector verlaten is voor hen het enige dat overblijft als een dienstverband verplicht zou worden gesteld.

Lees ook: Wat houdt zorgmedewerkers tegen om voor een dienstverband te gaan?

Weinig aandacht voor onderzoek: werkdruk steeds grotere belemmering

Het valt op dat het ene na het andere gremium vertelt dat er maatregelen tegen flexibilisering nodig zijn, maar een PFZW onderzoek het moet doen met een kleine publicatie in Zorgvisie. De aankondiging van maatregelen tegen flex stapelen zich op.

• Elke zzp-er mogelijk schijnzelfstandig: 'alle inkomens, alle sectoren'
• Taskforce optimale inzet zorgprofessionals: dring zzp-schap terug;
• Kabinet gebruikt een WRR rapport voor afspraken terugdringen flex

Het probleem is echter niet ontstaan bij flex. Dus de oplossing kan daar ook niet gezocht worden wat ons betreft. Beloftes over administratieve lastenverlichting, eigen regie, professionele doorontwikkeling, inspraak en zeggenschap ten spijt, blijken zorgorganisaties de werkomstandigheden niet te kunnen stabiliseren in de praktijk. Ook het nieuwe kabinet zoekt de oplossing bij de geijkte oplossingsrichtingen. Maar deze blijken al jaren niet tot stand te komen in de praktijk. Het PFZW onderzoek legt de vinger op de zere plek, maar zal naar alle verwachting niet de aandacht krijgen die het verdient.