Tussenstand regionaal werkgeverschap: het alternatief op zzp?

Onderzoek onder zzp'ers laat zien dat zij op zoek zijn naar flexibiliteit, eigen regie en een gezonde werk- en privé balans. Kan dat ook niet binnen een dienstverband? Wat bewindvoerders, beleidsmakers en regionale werkgevers betreft moet de regio een alternatief gaan bieden. In dit artikel gaan we in op de tussenstand regionaal werkgeverschap: wordt dit het alternatief op zzp?

Regionaal werkgeverschap: twee vliegen in één klap?

In een recente kamerbrief van de ministers van VWS en SZW wordt duidelijk waarom regionaal werkgeverschap zo aanlokkelijk klinkt. Enerzijds hebben zorgorganisaties behoefte aan flexibele krachten binnen de regio. Anderzijds hebben zorgprofessionals behoefte aan flexibele manieren van werk binnen diezelfde regio. De redenatie dat regionaal werkgeverschap technisch gezien het alternatief op zzp zou kunnen zijn, valt te volgen. "Regionaal werkgeverschap creëert kansen voor werkenden om afwisselend werk te doen. Daarmee kunnen zij onder andere hun kennis en werkervaring vergroten. In dat opzicht is regionaal werkgeverschap een instrument voor het behouden van werknemers" die nu extern ingehuurd worden.

Geen ei van Columbus 

Voor de ministeries VWS en SZW is regionaal werkgeverschap een manier om Personeel Niet In Loondienst (PNIL) in een vast dienstverband te krijgen. Tot op heden is regionaal werkgeverschap echter geen ei van Columbus gebleken. De provincie Zuid-Holland was de eerste die een regionale flexpool in loondienst voorstelde in 2019. Deze pool heet Workflow. Inmiddels zijn we vijf jaar verder en is het succes van dit initiatief zeer beperkt te noemen: het aantal geïnteresseerden valt op één hand te tellen. Het voornaamste probleem is dat zzp'ers de voordelen van een regionale flexpool als nadeel zien.

Goede voorbeelden regionaal werkgeverschap

Bij het benoemen van goede voorbeelden in hun kamerbrief, worden Workflow, de Werkgeverij en Partuspoule als drie goede voorbeelden van regionale samenwerking benoemd.

• De Werkgeverij is een samenwerkingsverband van elf organisaties die werkzaam zijn in het sociaal domein. De Werkgeverij heeft geen eigen KvK inschrijving. Het concept komt neer op het goed begeleiden van mobiliteit binnen de regio. Als medewerker werk je vanuit een arbeidsovereenkomst bij één organisatie en kun je ook bij verschillende andere organisaties in de regio een kijkje nemen. Op het moment dat het werken voor een andere organisatie bevalt, kan de medewerker met behoud van salaris en terugkeergarantie, overstappen naar een andere werkgever;
• De Partuspoule van zorgaanbieder het Kraamnest is een poule aan kraamverzorgenden en verloskundigen die op afroep snel aanwezig kunnen zijn om te assisteren bij een bevalling. Doordat de kraamverzorgenden regionaal kunnen rouleren in ad-hoc oproepbaar zijn, worden zij minder vaak belast en leidt dat tot een betere werkbeleving.

De regionale arbeidsovereenkomst binnen Workflow wordt geplaagd door beperkte interesse. De Werkgeverij heeft te maken met BTW plicht, omdat zorgmedewerkers uitlenen tussen organisaties niet BTW vrij is. De Partuspoule is een flexpool vanuit één en dezelfde werkgever. Tot op heden worden de voorbeelden van regionaal werkgeverschap vooral gekenmerkt door een gebrek aan mogelijkheden en is er nog geen doorbraak van een specifiek concept.

Regionaal werkgeverschap inspireert andere regio's

In hoeverre worden de huidige concepten door andere regio's gevolgd? Een blik op de regiobeelden en regioplannen van de samenwerkende zorgorganisaties geeft hier antwoord op. In de ruim 120 documenten wordt uiteengezet hoe zorgwerkgevers in de regio naar de aankomende periode kijken. Het volgen van de ontwikkelingen rondom regionaal werkgeverschap komt in talloze plannen voor. Het valt op dat het opstarten van regionaal werkgeverschap als een brede wenselijke oplossingsrichting wordt gezien. Hierbij wordt regelmatig erkend dat er nog wel technische belemmeringen zijn om dit goed vorm te geven. Zo schetst de regio Rotterdam dat zij "gezamenlijk wil inzetten op benodigde instroom, behoud en ontwikkeling van personeel: regionaal werkgeverschap gericht op ‘de medewerker van de toekomst’ met gezamenlijk opleiden, loopbaanpaden en een veilige en prettige werkomgeving."

Kwaliteit lokaal werkgeverschap blijft onderbelicht

Met stevige ambities omtrent regionaal werkgeverschap en het terugdringen van externe inhuur, gaat de focus met name naar de gevolgen van slecht werkgeverschap. Slecht bestuur leidt tot uitstroom, wat weer leidt tot inhuur van PNIL. Deze feiten krijgen echter nog geen plek in een kamerbrief over de arbeidsmarkt. De noodzaak van goed lokaal werkgeverschap binnen de eigen organisatie, blijft ook in deze kamerbrief onderbelicht. "Investeren werkgevers onvoldoende in het goed vormgeven van arbeidsrelaties, dan bestaat het risico dat werknemers kiezen om niet (meer) in loondienst te werken bij die werkgever." De trend dát tienduizenden zorgmedewerkers al jaren niet meer kiezen voor loondienst omdat de arbeidsrelaties onvoldoende zijn, blijft onbenoemd. Voorbeelden van uitstekende zorgwerkgevers kregen helaas geen plaats binnen deze kamerbrief. Het CBS onderzoek dat laat zien dat zzp vooral een gevolg is van beperkingen binnen een dienstverband, werd eveneens niet benoemd. Het wijzen naar slecht werkgeverschap blijft voorlopig taboe.