Welke kant gaat het werken met zzp’ers in de zorg op?

Het demissionaire kabinet heeft twee beleidslijnen op stapel staan voor de arbeidsmarkt. Voor alle zzp’ers die actief zijn in Nederland wordt een kritisch wetsvoorstel ter consultatie voorgelegd. Voor zzp’ers in de zorg is een unieke sectorale aanpak op komst. Welke kant gaat het werken met zzp’ers in de zorg op? 

Demissionair op koers

Volgens demissionair minister van Gennip zit er schijnzelfstandigheid in alle sectoren en in alle inkomensgroepen. Over de publieke sectoren van zorg en onderwijs heeft zij zich meermalen kritisch uitgelaten. De aanpak van schijnzelfstandigheid vormt een rode draad bij zowel het demissionaire kabinet, als binnen de nieuwe verkiezingsprogramma’s van de politieke partijen. De koers van de minister is daarmee niet bepaald ‘controversieel’, als je het de politiek vraagt en de kans op tegenwerking is klein. De volgende stap van haar plan is de internetconsultatie van een concept wetsvoorstel, met daarin verstrekkende gevolgen voor de arbeidsmarkt. In dat concept staat een radicale omslag uitgewerkt voor de beoordeling van de ‘arbeidsrelatie’.

Van ‘nee, tenzij’ naar ‘ja, mits’

In de kern komt het nieuwe wetsvoorstel erop neer dat een arbeidsovereenkomst niet langer aan drie voorwaarden hoeft te voldoen om te bestaan. Het label ‘schijnzelfstandig’ komt daarmee voor veel zzp’ers een stuk dichterbij. Op dit moment is ‘loon’, ‘gezag’ en werk op ‘persoonlijke’ titel leidend. Als aan alle drie deze voorwaarden is voldaan, pas dan is er sprake van een dienstverband. Via het wetsvoorstel wordt de kans op een dienstverband aanzienlijk als er sprake is van werk dat ‘ingebed’ is binnen een organisatie of wanneer er sprake is van ‘aansturing’. Is er sprake van beide omstandigheden dan staat een dienstverband vast. Een arbeidsovereenkomst gaat daarmee van ‘nee, tenzij’ naar ‘ja, mits’. Tel daarbij op dat iedere werkopdracht apart moet worden beoordeeld; de status van de ondernemer zelf is niet bepalend. Voor werk dat voor minder dan € 32,24 wordt uitgevoerd kan een dienstverband afgedwongen worden door de werkende. Van pizza bezorger tot interim manager en van ICT specialist tot aan journalist; met deze wet wordt onderaannemerschap binnen een organisatie een heel stuk complexer.

Fiscaal kader zzp zorg

Juist voor de bekritiseerde publieke sector van de zorg, werd een dag (!) voor de val van het kabinet een convenant voor de inzet van zzp’ers afgesloten. Drie ministeries, koepels van werkgevers en de Belastingdienst werken op een constructieve wijze samen om te komen tot een ‘fiscaal kader zzp zorg’. Dit kader zal de spelregels voor goede inzet van zzp’ers nader gaan beschrijven en moet op 1 juli 2024 in gaan. Opdrachtgevers kunnen via het kader te goeder trouw zzp’ers inhuren. Mits zij zich ook praktisch houden aan het kader. Van zzp’ers wordt verlangd dat zij de stap naar zelfstandig ondernemerschap maken. Met dat kader komt er een onderscheid tussen wat binnen de zorg schijnzelfstandigheid en wat zelfstandig ondernemerschap is. Het convenant heet het ‘beheersingsmodel Zorg’, waarbij het creëren van goede vast – flex verhoudingen en het bestrijden van schijnzelfstandigheid het uitgangspunt is.

Welke kant gaat het werken met zzp’ers in de zorg op?

Voor zelfstandig ondernemers en zorgorganisaties die zzp’ers in willen huren lopen er ogenschijnlijk twee ontwikkelingen door elkaar heen. Het concept wetsvoorstel voor de arbeidsmarkt en het beheersingsmodel zorg. Voor de zorg is het cruciaal dat het fiscaal kader zzp zorg slaagt en daarmee zelfstandig ondernemers een duurzame positie in de sector biedt. Dit is noodzakelijk, als we deze groep van 180.000 personen groot willen behouden voor de zorg. Onderzoek na onderzoek laat zien dat zzp’ers in de zorg massaal de sector verlaten als hun werkvorm zou worden belemmerd. Dit past bij de trend van massale vroegtijdige uitstroom uit het dienstverband die het CBS onlangs liet zien. Cijfers bevestigen dat goed werkgeverschap de werkomstandigheden op orde moeten brengen, voordat er gesproken wordt over communicerende vaten tussen dienstverband, flex en zzp. Dat verkiezingsprogramma’s veelvuldig uiten dat zzp’ers eigenlijk niet thuishoren in de zorg of aan banden gelegd moeten worden, laat zien hoe eenvoudig er wordt gedacht over de complexe problematiek van de arbeidsmarkt in de zorg.