Werken met zorg zzp'ers? De belangrijkste aandachtspunten

Steeds meer organisaties in de zorg zetten zzp'ers in en deze groep blijft groeien. Zeker tijdens de corona-piek momenten hebben zzp'ers gaten opgevuld bij organisaties. De zzp'er in de zorg is hierin een onderdeel van de flexibele schil. Deze inzet wordt vaak ingevuld via intermediairs / bemiddelaars. Als opdrachtgever zijn er enkele zaken waar je op moet letten in de samenwerking met zzp'ers. Daar richten we ons op in dit artikel. 

Wat verstaan we onder een zzp’er in de zorg?

Om te beginnen is wellicht goed om te duiden wat een een zzp’er in de zorg is. Een zzp’er in de zorg is wat ons betreft een zelfstandig ondernemende zorgprofessional die bewust kiest voor het verlenen van zorg onder eigen verantwoordelijkheid. Die eigen verantwoordelijk strekt veel verder dan alleen verantwoording voor de beroepsinhoudelijke kant van zorgverlening. Op het moment dat de zzp’er in de zorg zich bij de Kamer van Koophandel inschrijft, is hij plichtig voor de wet op twee voorname wijzes:

1. de fiscale eisen van ‘IB ondernemerschap’. Hier gelden 10 criteria voor.
2. de sector specifieke kwaliteitswet Wkkgz. Deze eisen vallen in vier items uiteen.

De controlerende instanties die bepalen of een zzp’er voldoet aan deze eisen, zijn respectievelijk de Belastingdienst en de Inspectie voor de Gezondheidszorg (IGZ). Alhoewel controle hierop beperkt is als je dit afzet tegen het volume van meer dan 100.000 zzp’ers in de zorg, ontslaat dat hen niet van de verplichting om actief aan de gang te gaan met deze eisen. Bij het onvoldoende tonen van zelfstandigheid door de zzp’er, horen dit soort nieuwsberichten.

Verschil tussen het inzetten van medewerkers en zorg zzp'ers

Het verschil tussen medewerkers binnen een zorgorganisatie en zzp’ers in de zorg wordt al duidelijk met wat hierboven beschreven staat. Waar medewerkers zich alleen op basis van de beroepsinhoud zelfstandig verhouden tot hun werkgever, is een zzp’er in de zorg op alle fronten zelf verantwoordelijk voor de opdracht die hij of zij vervult.

Een zzp’er in de zorg heeft dus zelf iets te vinden over het goed omgaan met klachten en/of incidenten. Hij weet zelf wat de verplichtingen zijn ten aanzien van registratie. En heeft een eigen verantwoordelijkheid om bij- en nascholing te organiseren, et cetera.

Waar medewerkers door een werkgever met passende randvoorwaarden gefaciliteerd dienen te worden, heeft een zzp’er in de zorg juist met het omgekeerde te maken. Teveel facilitering door opdrachtgever en/of intermediair werkt ondermijnend voor de IB criteria voor zelfstandig ondernemerschap. Een zzp’er in de zorg dient op alle fronten een volwaardig en zelfstandig professional te zijn, want daar heeft hij / zij tenslotte bewust voor gekozen.

Cyclisch leren en verbeteren dient een intrinsieke waarde te zijn die voortkomt uit het ondernemerschap en de eisen vanuit de Wkkgz. Buiten dat dient een zzp’er als ondernemer vindbaar en benaderbaar te zijn en zich ook als ondernemer te gedragen.

Het feit dat de zzp’er iets heel anders dient te tonen dan een medewerker in loondienst, is niet alleen in het belang van de zzp’er, maar ook van de opdrachtgever. Het gaat namelijk bij zzp’ers in de zorg niet alleen om het borgen van het eigen ondernemerschap, maar ook om het voorkomen van werkgeverschap bij opdrachtgevers.

Hoe blijf je opdrachtgever van zorg zzp'ers en geen werkgever?

De afgelopen jaren is er veel te doen geweest over zzp’ers in bredere zin. Het aantal zzp’ers ligt in totaliteit rond de miljoen personen. Dit heeft consequenties voor de levensvatbaarheid van onze sociale voorzieningen. Zzp’ers dragen niets af voor de WW bij werkeloosheid en WIA bij arbeidsongeschiktheid en dat zet deze systemen onder druk. Weinig reserveringen voor pensioen door de zzp’er baart de samenleving ook zorgen. Daarnaast geniet een zzp’er nogal wat fiscale voordelen en dat gaat ten koste van belastinginkomsten voor de Staat. Oftewel, er moest iets gebeuren rondom de status van de zzp’er en dat is voor nu via de wet DBA vorm gegeven.

Keiharde garanties waarin werkgeverschap wordt voorkomen zijn er niet meer. Het geven van harde garanties vooraf op het voorkomen van een dienstverband, is verwisseld door een welgemeende intentie om achteraf niet als werkgever gezien te worden.

Lees ook: ZZP-ers in de zorg en buiten dienstverband werken. Hoe zit dat?

Wet DBA schrijft gebruik modelovereenkomst voor

Een goedgekeurde modelovereenkomst in de praktijk opvolgen wil zeggen dat er geen werkgeverschap plaats vindt. De praktijk moet dan echter wel aansluiten bij de beschreven theorie van de overeenkomst. Binnen de DBA ligt het zwaartepunt bij de wijze waarop de opdrachtgever zich verhoudt tot de opdrachtnemer (zzp’er). Deze zal zich moeten houden aan de voorwaarden zoals die binnen modelovereenkomsten zijn vormgegeven. De kwaliteit van het zelfstandig ondernemerschap van de zzp’er speelt uiteraard ook mee. Een zelfstandige zorgprofessional die zich bewust is van en actief aan de slag is met de eisen vanuit de Inkomstenbelasting en de Wet Kwaliteit Klachten en Geschillen in de Zorg (WKKGZ) verhoudt zich anders dan een werknemer.

Ben je als ‘opdrachtgever’ duidelijk bezig met het voorkomen van een dienstverband, terwijl dit in de praktijk wel het geval is of logisch zou zijn, dan spreekt de wetgever van ‘kwaadwillendheid’. Het uitstel van handhaven binnen de wet DBA is voor die gevallen niet van toepassing en worden dan ook aangepakt. Neem bijvoorbeeld dit voorbeeld, waarbij een werkgever medewerkers uit dienst laat stromen om deze vervolgens te contracteren als freelancer / zelfstandige, dan blijft dit niet overeind. Zo’n ‘schijnconstructie’ tussen ex-werknemers en werkgever wordt als kwaadwillend aangemerkt en bestraft.

Concrete tips bij het werken met zorg zzp’ers

• Het kunnen benadrukken van het verschil tussen werkgeverschap en opdrachtgeverschap is van belang als je als zorgorganisatie wil werken met zzp’ers. Ook al lijken de verschillen tussen uitvoerende medewerkers en zzp’ers niet groot, vanuit het perspectief van wetgeving en de verplichtingen die gelden is dit verschil er wel degelijk. Het kunnen benoemen van het verschil tussen werknemers en opdrachtgevers is bij controle van belang. Modelovereenkomsten geven duidelijkheid over de wijze waarop opdrachtgevers en zzp’ers zich tot elkaar dienen te verhouden. Gearceerde passages binnen de modelovereenkomsten laten de prioriteiten van de Belastingdienst goed zien.
• Het beoordelen van zzp’ers die werkzaam zijn voor opdrachtgever is een aanbeveling. Goed ondernemerschap van de zzp’er is niet alleen in het belang van de zzp’er zelf, maar ook in het belang van de opdrachtgever. Beide partijen hebben een aandeel in het beperken van de risico’s en hebben dus zo hun wederzijdse verplichtingen. Met de toename van wetgeving t.a.v. DBA en Wkkgz is er veel veranderd voor zzp’ers in de zorg. Het voldoen aan wet- en regelgeving zal de aankomende jaren een prioriteit zijn en blijven verwacht ik.