Inspectie: aanwijzing voor zzp'er in de zorg

Volgens de wet zijn ZZP-ers in de zorg 'solistisch werkende zorgverleners'. Hiermee worden zij als volwaardig zorgaanbieder gezien. Dat betekent dat zij ook aan wet- en regelgeving moeten voldoen. In 2019 heeft de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ) op haar website een aanwijzing voor een verzorgende IG gepubliceerd. Dit betekent dat zij geen zorg meer mag verlenen totdat zij heeft kunnen aantonen dat zij goede zorg kan leveren aan cliënten. Dit is een voorbeeld van hoe ver de IGJ kan gaan en waar ZZP'ers in de zorg rekening mee moeten houden. 

De rol van de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd

De zzp’er in de zorg is een solistisch werkende zorgverlener en valt daarmee onder het toezichthoudend kader van de Inspectie voor de Gezondheidszorg en Jeugd. De Inspectie gaat op onderzoek uit als er meldingen binnenkomen over zzp’ers. In dit geval zijn er meerdere meldingen binnen gekomen over een zorgverlener en heeft de IGJ na onderzoek ingegrepen.

Lees ook: Nieuwe wet maakt van iedere zzper in de zorg een zorgaanbieder

Hoe kan de Inspectie ingrijpen bij een zorgaanbieder?

Aanwijzing en bevel

De inspectie kan een zzp’er in de zorg een aanwijzing of een bevel geven. Met een aanwijzing verplicht de inspectie in dit geval de ‘solistisch werkende’ om verbeteringsmaatregelen te nemen. Een aanwijzing is een bestuursrechtelijke handhavingsmaatregel. Daarmee geeft de inspectie namens de minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) aan welke maatregelen de zorgverlener moet nemen om de zorg te verbeteren. Wanneer er sprake is van gevaar voor de veiligheid of gezondheid van cliënten, kan de inspectie een stap verder gaan en een bevel opleggen. Dit kan alleen wanneer het gevaar zo groot is dat er niet kan worden gewacht. Ook het bevel is een bestuursrechtelijke handhavingsmaatregel.

Voldoet de solistisch werkende zorgverlener niet aan een aanwijzing of een bevel? Dan kan de inspectie dit alsnog afdwingen met een last onder bestuursdwang of een last onder dwangsom.

Last onder bestuursdwang of dwangsom

Bij een last onder dwangsom draagt de inspectie de zorgaanbieder op om te stoppen met een overtreding. Voor elke periode dat de zorgaanbieder dit niet doet, moet zij een dwangsom betalen. De inspectie gebruikt de last onder dwangsom als een zorgaanbieder een aanwijzing of een bevel niet naleeft. Wanneer de zorgaanbieder niet aan de wet voldoet kan de inspectie ervoor kiezen om een last onder bestuursdwang op te leggen. Een last onder bestuursdwang betekent dat de inspectie zelf ingrijpt in een situatie.

Een aanwijzing, bevel, last onder bestuursdwang, last onder dwangsom en met naam en toenaam genoemd worden op de site van de Inspectie. De gevolgen zijn verstrekkend. In het geval van de zzp’er is een aanwijzing een forse maatregel. We vragen advocaat Daniël Post van Eldermans | Geerts om een reactie.

“De inspectie heeft als taak toezicht te houden op de kwaliteit en veiligheid van de zorg. In dat kader is het begrijpelijk dat de inspectie in sommige gevallen ingrijpt en dat de zorgaanbieder bijvoorbeeld moet aantonen dat hij of zij aan de eisen voldoet, voor hij of zij weer zorg mag leveren. Een aanwijzing zoals in dit geval – waaruit blijkt dat de zzp’er voorlopig geen zorg meer mag verlenen – gaat  natuurlijk voor de zorgaanbieder erg ver. Deze kan de komende tijd zijn of haar beroep niet meer uitoefenen. Het komt daarom voor dat de zorgaanbieder zich niet kan vinden in de beslissing van de inspectie, bijvoorbeeld omdat die volgens de zorgaanbieder is gebaseerd op onjuiste feiten of omdat de beslissing onevenredig zwaar is. Tegen zo’n aanwijzing, maar ook tegen een last onder dwangsom of een last onder bestuursdwang, kan de zorgaanbieder dan ook juridisch opkomen. Dat kan door het indienen van een bezwaarschrift en/of de stap naar de bestuursrechter.”

Wat is er gebeurd in het geval van de verzorgende IG?

In dit geval is een verzorgende IG als onderaannemer actief bij diverse zorgorganisaties. Uit de rapportage blijkt dat er veel nachtdiensten zijn gedraaid voor deze organisaties. Er zijn meerdere meldingen over deze zorgverlener gedaan en de inspectie is op onderzoek uitgegaan. Zij heeft daarop vastgesteld dat de gezondheid van de zorgverlener goede zorgverlening in de weg staat. De zzp’er mag geen zorg meer verlenen zolang er geen actie ondernomen is.

De zzp’er kan deze situatie oplossen door zich te laten onderzoeken door een arts en een verklaring op te laten stellen door die arts die stelt dat zij fysiek in staat is om goede zorg te leveren. Daarnaast moet er een plan van aanpak worden opgesteld, voorzien van schriftelijke, concrete en toetsbare verbeterpunten om herhaling van deze situatie te voorkomen.

De eisen aan het ZZP-schap

Zoals gezegd is een zzp’er in de zorg een formele zorgaanbieder en daar is wet- en regelgeving aan gekoppeld.

De kwaliteitswet Wkkgz heeft sinds 1-1-2016 ook de zzp’er in de zorg opgenomen als ‘solistisch werkende zorgverlener’. We schreven er eerder hier over. Een officiële handreiking vanuit het ministerie van VWS vind je hier. Klachten- en incidenten registratie, een eigen PDCA cyclus en de meldcode voor huiselijk geweld vallen hier bijvoorbeeld onder.

Inmiddels is de Wtza aangekondigd, die van iedere zorg-zzp'er een zorgaanbieder maakt.

De site van nieuwe zorgaanbieders laat goed zien waar je ook als zzp’er op wordt beoordeeld. Voldoende deskundigheid, weten met wie je samenwerkt, een klachtenregeling, een opleidingsplan, jouw kwaliteitssysteem, de afbakening van jouw zorgverlening en een zorgdossier maken hier onderdeel vanuit.

Hoe kijkt de Inspectie verder naar zzp’ers?

Als we de site van de IGJ doornemen, komen we nog een tweetal aantal alinea’s tegen die laten zien hoe zij kijken naar de solistisch werkende zorgverlener.

Samenwerken tussen zorgverleners onderling wordt gestimuleerd. Bij solistisch werkende zorgverleners of binnen kleine praktijken is verminderd functioneren lastiger te signaleren. Daardoor wordt het soms (te) laat onderkend. Bijvoorbeeld als zorgverleners alleen in een praktijk werken. De inspectie vindt het daarom extra belangrijk dat ze onderdeel uitmaken van een samenwerkingsverband. Denk aan samenwerking in de vorm van scholing, intervisie en waarneming. Binnen een dergelijk verband kunnen collega’s samen verminderd functioneren aanpakken en zo de veiligheid van patiënten borgen. Voorwaarde is dat het samenwerkingsverband goed door de zorgverleners is georganiseerd.

Als zorgaanbieder hoor jij te melden en kan er over jou gemeld worden. Als zorgaanbieder moet je een melding doen bij calamiteiten, geweld in de zorg en ontslag wegens ernstig disfunctioneren: Klachten, melden en aanvragen.  Jeugdhulpaanbieders vinden alle informatie hierover bij Melden jeugdhulpaanbieders. Verder kan iedereen over zorgaanbieders, fabrikanten en solistisch werkende beroepsbeoefenaren melden bij de IGJ. Zie het overzicht van meldmogelijkheden bij de IGJ.