Integraal Zorgakkoord alsnog getekend, zonder breed draagvlak

Eind vorige week werd het Integraal Zorgakkoord alsnog getekend, "behalve door de huisartsen". Dit soort berichtgeving wekt de schijn van een gedragen akkoord op een enkele partij na. Wie wat verder kijkt ziet de schijn van deze suggestie. Diverse zelfstandigenorganisaties, vakbonden, clientenvertegenwoorders en beroepsgroepen waren niet uitgenodigd, of stapten al eerder uit het 'akkoord'. Het IZA wordt vandaag tijdens Prinsjesdag formeel aangeboden.

Alsnog akkoord

Waar een week ervoor nog een groot aantal organisaties niet akkoord gingen het met Integraal Zorgakkoord (IZA), bleek eind vorige week dat de onderhandelingsstrategie zijn vruchten afgeworpen heeft. De minister werd door de onwillige partijen met dwang terug aan tafel gezet en enkele dagen later kwam er alsnog witte rook. Achteraf bleek dat harde financiële garanties voldoende waren om organisaties alsnog over de streep te trekken. Waarmee het verzet tegen het IZA met name financieel gedreven bleek te zijn. De maatregelen rondom zzp'ers in de zorg zullen de aankomende jaren vorm krijgen, zo verwachten we.

'Een historisch akkoord'

Is de GGZ sector 'voor'?

Hoe wordt het 'draagvlak' van een sector zeker gesteld? Neem het voorbeeld van de GGZ. De werkgeverskoepel 'De Nederlandse GGZ' is akkoord gegaan, maar dit zijn alleen de grote werkgevers. Het GGZ patiëntenplatform MIND heeft niet getekend en trok zich terug, maar dit wordt inmiddels niet meer benoemd. 'Alleen de huisartsen' tekenen niet mee aan dit akkoord. De beroepsverenigingen van psychologen die actief zijn binnen de GGZ, de NIP en LVVP, wezen het Zorgakkoord al eerder af. De NVvP beroepsvereniging voor psychiaters - eveneens werkzaam in de GGZ - werd vertegenwoordigd door de Federatie Medisch Specialisten (FMS). Zij waren zeer kritisch over het IZA en de psychiaters onthielden zich van stemming. De FMS tekende ondanks dat onthoud van die GGZ stem alsnog het akkoord. De verpleegkundigen werkzaam in de GGZ werden vertegenwoordigd door V&VN, maar deze verpleegkundigen konden zich niet afzonderlijk uitspreken over de GGZ. Want op die wijze heeft de beroepsorganisatie haar eigen inspraak en zeggenschap niet geregeld. Ook V&VN tekende voor dit akkoord.

Salaris in de zorg zal niet stijgen

Als je aan zorgmedewerkers vraagt naar de grootste problemen van dit moment, dan is de hoogte van het salaris in de zorg één van de eerste prioriteiten. Nu het Integraal Zorgakkoord alsnog getekend is, leeft bij veel zorgmedewerkers de vraag of het inkomen stevig gaat stijgen. Dat is niet het geval. Binnen het IZA zijn geen afspraken vastgelegd over het salaris. Dit was tegen het zere been van vakbond FNV aan, die zich na het eerste overleg al terugtrok uit het IZA. Ook hier lees je geen woord meer over in de media. Vakbond Nu'91 riep verpleegkundigen en verzorgenden zelfs op om niet te tekenen. Het salaris in de zorg is structureel achtergebleven sinds 1999 en oplossingen hiervoor blijven uit. Aan de andere kant weten we dat een te laag salaris de flexibilisering stuwt. Onze voorspelling is dat het aantal zorgmedewerkers dat gebruik zal maken van marktwerking verder zal groeien.

Opzettelijke selectiebias blijft centraal staan

Ondanks de enorme vraagstukken waar de zorg voor staat, wordt er nog steeds gewerkt vanuit een selectie van gevestigde polderpartijen. Als je binnen dat 'centrum van de macht' bereid bent te tekenen, doe je mee. Stap je uit? Dan blijf je simpelweg met een kleinere groep over, die dan alsnog 'integraal' tekenen. Opzettelijke selectiebias is dus aan de orde van de dag. Ondanks torenhoog verzuim, verloop, uitstroom, flexibilisering, toenemende zorgvraag en schaarste aan middelen, vindt besluitvorming nog steeds plaats tussen enkele partijen die over het lot van zorgmedewerkers beslissen. De vooringenomen selectie van een groep, zodat je op voorhand weet dát je wegloopt met wat je wil, is nog steeds routine binnen het zorglandschap. Voor mensen die de praktijk kennen onvoorstelbaar. Voor de polderpartijen gewoon weer een volgend 'akkoord'.