Onduidelijkheid over werken buiten dienstverband blijft bestaan

De onduidelijkheid over werken buiten dienstverband blijft bestaan deze kabinetsperiode. De dreiging van controles zal toenemen. Een kabinetsreactie op twee onderzoeksrapporten laat zien hoe de aanpak van dit kabinet eruit komt te zien.

Wat ging hier aan vooraf?

• Sinds de invoering van de wet DBA in 2016 met haar modelovereenkomsten, is er voor zzp'ers en opdrachtgevers onduidelijkheid;
• Wanneer werkt iemand nu wel en niet binnen een dienstverband? Deze vraag staat sinds 2016 centraal is en wordt niet beantwoord;
• Wel trof het vorige kabinet maatregelen tegen flexibilisering van de arbeidsmarkt. Deze zijn niet gelukt, de flexibilisering neemt verder toe;
• Het verschil tussen zzp en dienstverband werd verkleind: de AOV wordt straks verplicht  en zelfstandigenaftrek wordt afgebouwd;
• Het nieuwe kabinet kreeg de opdracht de modernisering van de arbeidsmarkt op zich te nemen, 'geïnspireerd' door de commissie Borstlap;
• De wet DBA bleef ondertussen een zorgenkind. De webmodule werkt niet goed en kreeg veel kritiek. Een opvolger van de wet kwam er niet;
• De zorgsector had gesprekken met de Belastingdienst over het werken met zzp’ers in de zorg. Goede modelovereenkomsten bleven uit;
• Bij het nieuwe kabinet namen de dreigementen toe. Iedere zzp'er is mogelijk schijnzelfstandig en een aanpak werd aangekondigd.

Eind vorige week was daar dan een langverwachte brief over wat dit kabinet ging doen.

Duidelijkheid buiten dienstverband blijft uit

Wat opvalt aan de brief is dat de onduidelijkheid over werken buiten dienstverband blijft bestaan tot 2025. De brief schrijft niet over nieuwe wet- en regelgeving, of het bieden van duidelijkheid over wanneer je als zzp'er buiten dienstverband werkt. Deze onduidelijkheid laat het kabinet bestaan tot 2025, want pas dan is er 'de ambitie om het handhavingsmoratorium volledig op te heffen'. Voordat het verbod op handhaving volledig opgeheven kan worden, moet er volgens het kabinet het een en ander geregeld worden.

Randvoorwaarden

Wanneer komt er wel duidelijkheid over buiten dienstverband werken? Eerst moet er duidelijkheid komen over de spelregels rondom inhuur van zzp’ers. Ook moet er een gelijker speelveld tussen werknemers en zelfstandigen ontstaan. En er is onderzoek nodig naar de gevolgen van handhaving voor controlerende instanties. Al deze randvoorwaarden staan handhaving in de praktijk niet in de weg. Er wordt ruimte geboden aan de Belastingdienst om juist wel te gaan handhaven. De Belastingdienst wordt opgeroepen om de handhaving op te voeren. ZZP'ers en hun opdrachtgevers wordt verteld vooral goed te kijken naar hun arbeidsrelatie.

Dreiging handhaving neemt toe

Wat de brief vooral doet, is de dreiging op handhaving toe doen nemen. Het verbod op handhaving uit 2016 blijft formeel tot 2025 bestaan, maar ondertussen krijgt de Belastingdienst carte blanche om toch met handhaving aan de slag te gaan. Daarmee wordt het beste tussen twee werelden gekozen. Enerzijds hoef je als kabinet niet officieel het verbod aan handhaving op te heffen, maar anderzijds kun de dreiging van controle doen toenemen. En we weten waar een dreiging van controle toe leidt.

Onrust

De enorme onrust die er in 2016 ontstond werd veroorzaakt door de dreiging van handhaving. Het kabinet schrijft dan ook dat er 'enige vorm van onrust' wordt verwacht. Daar bovenop kondigt de brief aan dat de minister binnenkort verder zal verduidelijken wanneer je jezelf als werknemer mag zien. Dit wordt "rechtsvermoeden van werknemerschap" genoemd. Samengevat blijft de onduidelijkheid over werken buiten dienstverband bestaan, maar wordt er wel meer duidelijkheid geboden over wanneer je 'binnen' dienstverband werkt.

Lees ook: Arbeidsmarkt zorg: vast, flex en zzp-schap. De stand van zaken

Dreiging van controles als strategie?

Wat bereik je als je werken binnen een dienstverband scherper verwoord én daarnaast dreigt met controles bij het werken buiten dienstverband? Onzekerheid bij werkgevers over de inzet van zzp'ers. De lijn die te zien valt binnen de kabinetsreactie is er één waarbij het creëren van onzekerheid bij werken buiten dienstverband het doel is de aankomende jaren.

• Er komt meer duidelijkheid over het werken binnen dienstverband;
• Onduidelijkheid over werken buiten dienstverband blijft bestaan;
• De webmodule is 'geen instrument om zekerheid vooraf te verlenen';
• De onvoorspelbare dreiging van controles door de Belastingdienst houdt tot 2025 aan.

Als je onvoorspelbare, negatieve consequenties in de toekomst boven de markt laat hangen leidt dat logischerwijs tot onrust. Een mens is namelijk gebaat bij positieve, voorspelbare consequenties op de korte termijn. Voor het werken buiten dienstverband blijft duidelijkheid uit de aankomende jaren. Voor opdrachtgevers zal de dreiging van controles verder toenemen.

Wat betekent dit voor jou als zzp'er in de zorg?

We verwachten niet dat dit kabinet ervoor zal zorgen dat duidelijk wordt hoe jij buiten dienstverband kunt werken. De aankomende jaren is het aan opdrachtgevers om te bepalen of zij het aandurven jou als zzp'er in te blijven huren. De dreiging van controles door de Belastingdienst zal hierbij verder toenemen. Het is aan de zorgsector zelf om met oplossingen te gaan komen verwachten we. Voor dit kabinet lijkt het dossier buiten dienstverband werken te groot om op te lossen.