Zzp blijkt het alternatief op uitstroom uit de zorg
Nov 28, 2023Voor veel zorgmedewerkers is zzp het alternatief op uitstroom uit de zorg. Zelfstandig ondernemerschap is voor deze professionals niet zozeer het uitgangspunt. Werken op een manier die bij je past is dat wel. Daar blijkt zzp op dit moment de enige werkvorm voor te zijn. Het belemmeren van zzp'ers zal leiden tot uitstroom. Het is voor veel professionals namelijk een laatste strohalm. Is het nog verantwoord om zzp'ers in de zorg te belemmeren?
Mag de zzp'er in de zorg door?
We naderen het einde van het jaar en het is traditie dat het team van ZZP-erindezorg.nl een bijdrage levert aan zzp bijeenkomsten door het land. Dit jaar valt het op dat veel zzp'ers in de zorg bezorgd zijn over hun toekomst. Kun je wel blijven werken als zzp'er in de zorg in 2024 en 2025? Deze zorgen zijn logisch, want we zijn nog maar net bijgekomen van de concept zzp-wet van minister van Gennip, die honderdduizenden zzp'ers in Nederland het werk onmogelijk zou maken. Het wachten is nu op een antwoord van de minister op de vraag of die andere ontwikkeling - het fiscaal kader zzp zorg - door mag gaan. Werkgevers in de zorg zouden graag afspraken willen maken over het werken met zzp'ers, maar zijn geschrokken van de concept wet. Dat zo'n dwingende wet kan ontstaan, wordt door veel zzp'ers in de zorg als onbegrijpelijk ervaren. Dat de groep daar bovenop de laatste jaren standaard als verdacht wordt aangemerkt, kan op aanvullende frustratie rekenen. Is het verstandig om zzp'ers in de zorg zo weg te zetten?
Zzp blijkt het alternatief op uitstroom
We zijn dit jaar een grote stap verder in hoe-het-echt-zit met zzp'ers in de zorg. Of beter gezegd, zorgmedewerkers die niet langer voor een vast dienstverband kiezen. Zzp blijkt voor veel zorgmedewerkers het alternatief op uitstroom uit de zorg. Van de 25.000 zorgmedewerkers die vroegtijdig en definitief hun dienstverband verlaten, kiest 10% ervoor om te blijven werken in de zorg - maar dan als zzp'er. Dit zijn er 2500 per maand. De overige 90%, dus 22.500 medewerkers per maand, verlaat de sector. De omstandigheden in een dienstverband zijn dusdanig, dat een terugkeer in een vaste aanstelling voor deze groep simpelweg geen alternatief meer is. De resultaten van de eerste CBS enquête onder zzp'ers in de zorg, laat zien dat zorgmedewerkers erg tevreden zijn over de werkvorm zzp. Zelfstandig ondernemerschap biedt dus precies datgene dat zorgmedewerkers nodig hebben; namelijk onafhankelijkheid. Dat ruim de helft van de zzp’ers in de zorg stopt bij een gedwongen dienstverband, is inmiddels niet verrassend, maar logisch.
'Zzp in de zorg als laatste strohalm'
Dat zzp het alternatief is op uitstroom, is al langer bekend. In het rapport 'De realiteit en waarde van flexwerk in de zorg' wordt zzp als "ontsnappingsmodule en laatste strohalm" gezien. "Uit het onderzoek blijkt dat zzp’ers deze arbeidsconstructie gebruiken als ontsnappingsmodule. Er zijn pushfactoren die hen uit een loondienstsituatie ‘verdrijven’. We benoemen onder andere administratieve lasten, flexibiliteit in het rooster en werkdruk." Dit onderzoek ligt inmiddels zo'n 4 jaar achter ons. Sindsdien is de kwaliteit van het werkgeverschap in de zorg niet verbeterd. Deze week werd bekend dat de kwaliteit van zorg nog steeds daalt. Vaste medewerkers staan steeds meer onder druk. Zetten werkgevers maximaal in op behoud van eigen medewerkers? Nee. De zoektocht om zzp'ers in de zorg weer terug te dwingen naar een dienstverband is nog steeds in volle gang. De kosten die organisaties maken aan uitstroom: 1 miljard per maand.
Is het belemmeren van zzp'ers wel verantwoord?
Werkgevers in de zorg organiseerden een spiegelsessie binnen het onderzoek van 2020. Een setting waarbij zes zzp’ers -letterlijk- achter een spiegel zaten. Werkgevers, stakeholders en onderzoekers zaten aan de andere kant van de spiegel. De zzp'ers kenden elkaar niet en kwamen allemaal uit loondienst. Ze voerden een gesprek over aanleidingen om zzp’er te worden en de voor- en nadelen hiervan. Er volgde een openhartig gesprek dat werd geleid door een onderzoeker van de Universiteit van Amsterdam.
"Er werd veel gezegd wat we in dit onderzoek terug zien komen. Daarnaast bleek dat deze groep unaniem – nogmaals, onbekenden van elkaar en zonder voorkennis over de personen aan de andere kant van de spiegel – zzp-schap niet vooral kiest vanwege de aantrekkingskracht die ondernemen in de zorg op hen had of heeft (pullfactoren). Zij kiezen in feite niet voor zzp (al bevalt het de meesten goed) maar ze kiezen voor werken aan de zorg. Zzp-schap is daarmee voor hen een ontsnappingsmodule om dat op een voor hen werkbare en prettige wijze te kunnen doen. Geen van hen wilde ooit meer terug in loondienst in de zorg. Voor hen is deze constructie de laatste strohalm. Als ze nog een ‘duw’ krijgen, denk aan striktere regels en handhaving (ook voor instellingen) valt straks ook deze (laatste) strohalm weg en zijn we deze zes mensen, naar eigen zeggen, definitief kwijt voor de zorg."
Als zzp het alternatief blijkt op uitstroom uit de zorg, is het dan nog verantwoord van werkgevers om je te blijven concentreren op het belemmeren van zzp'ers? Bevorder je daarmee niet de uitstroom? ZZP-erindezorg.nl is een campagne gestart om zorgprofessionals in vaste dienst te wijzen op de mogelijkheden om anders te werken in de zorg.
VZOZ: los eerst slecht werkgeverschap op
René Dongelmans, voorzitter van Vereniging Zelfstandig Ondernemers in de Zorg (VZOZ) raadt werkgevers aan om eerst de eigen medewerkers centraal te stellen. "We zien in de praktijk nog steeds dat zorgmedewerkers het dienstverband de rug toekeren omdat er sprake is van slecht werkgeverschap. Zorg er eerst voor dat je binnen je organisatie de zaken op orde brengt, voordat je zzp'ers de maat neemt. We mogen blij zijn dat zorgmedewerkers als zzp'er verder gaan en de sector niet verlaten. Zonder hen wordt het zorginfarct alleen maar groter." De vereniging geeft al langer aan dat zorgprofessionals aanlopen tegen te weinig zeggenschap en te weinig invloed over hun eigen werkzaamheden.
Eénvandaag besteedde onlangs aandacht aan het onderwerp van uitstroom:
