6 redenen waarom zorgmedewerkers het zzp-schap onderschatten

Het Integraal Zorgakkoord (IZA) beschrijft dat 'de bewustwording over de verantwoordelijkheden en de (financiële) gevolgen van het zzp-schap' onder zorgmedewerkers verhoogd moet worden. Werkgevers en zzp-brancheorganisaties moeten die rol in de toekomst gaan vervullen, aldus het IZA. Andersom zou je kunnen stellen dat er de afgelopen te eenvoudig gedacht is over de stap naar zzp. In dit artikel lees je 6 redenen waarom zorgmedewerkers het zzp-schap onderschatten.

Er is geen onafhankelijke voorlichting

Op dit moment is er geen 100% onafhankelijke en volledige voorlichting beschikbaar voor zzp'ers in de zorg. Alle partijen die zich bezig houden met zzp'ers in de zorg hebben links of rechtsom een zakelijk belang. Je kunt een initiatief nu eenmaal niet duurzaam omhoog houden zonder er inkomsten voor te krijgen. Het introduceren van een 'verdienmodel' is onvermijdelijk gebleken tot nu toe. Als je naar de frontlinie kijkt van eerste informatievoorziening aan zzp'ers in de zorg, dan vind je brokjes neutrale informatie over starten als zzp'er in de zorg. Partijen zoals de KvK en het Ondernemersplein geven echter alleen een eerste aanzet, om het ondernemerschap in Nederland te stimuleren. Vervolgens is het aan de markt zelf. Uit onderzoek blijkt dat zzp'ers vooral op andere zzp'ers leunen voor hun informatievoorziening.

Zakelijke belangen gingen voor onafhankelijke voorlichting

Als je een product of een dienst hebt die bedoeld is voor zzp'ers, dan heb je behoefte aan meer zzp'ers als je je bedrijf wil laten groeien. Tezamen met de groei van het aantal zzp'ers in de zorg, is ook de commerciële markt met producten en diensten voor de groep de afgelopen jaren sterk gegroeid. Het benadrukken van de positieve punten van het zzp-schap in de zorg en het verkleinen of weglaten van de risico's is misschien wel logisch. Zeker als je beseft dat de zorgmedewerker geen ander kanaal had dan marktpartijen, dan is het voor te stellen dat de boodschap te eenzijdig is gepresenteerd. Het gevolg hiervan is dat veel zzp'ers het gevoel hebben dat hen iets afgenomen wordt als zij voor het eerst worden geconfronteerd met eisen die al jaren van toepassing zijn.

Zorgorganisaties behandelen zzp'ers als uitzendkracht

Het inhoudelijke onderscheid tussen zzp'ers en andere externe krachten zoals gedetacheerden en uitzendkrachten, is beperkt bekend bij zorgorganisaties. Zzp'ers in de zorg worden grotendeels op dezelfde manier benaderd als uitzendkrachten. Hierdoor ontstaat ook het beeld bij een aantal zzp'ers dat ze hetzelfde zijn als een uitzendkracht. Veelal ingezet voor losse diensten behandelen organisaties zzp'ers als een variatie op de uitzendkracht. Het is wel mogelijk om veel meer eisen te stellen aan zzp'ers, maar tot nu toe kiezen opdrachtgevers hier nog niet voor. Zeker als je je realiseert dat zzp'ers zzp'ers informeren, dan wordt er logischerwijs een te rooskleurig beeld overgedragen.

Wet- en regelgeving nam toe, maar dit bleef onopgemerkt

Van de 6 redenen waarom zorgmedewerkers zich onvoldoende bewust zijn van de eisen, is dit een heel voorname. De introductie van de Wet kwaliteit, klachten en geschillen zorg (Wkkgz) in 2016, heeft nu niet bepaald tot een enorme kwaliteitsimpuls geleid onder zzp'ers in de zorg. Het beeld bij zzp'ers blijft vaak dat een abonnement op een klachtenregeling voldoende is om aan de Wkkgz te voldoen. Herhaald onderzoek liet zien dat 95% van de kleinschalige zorgaanbieders de wet überhaupt niet kende. Dit heeft op zijn beurt weer geleid tot de Wet toelating zorgaanbieders (Wtza), in de hoop dat zorgaanbieders op deze manier wel op de hoogte raken van wetgeving. Ook voor zzp'ers in de zorg is er inmiddels heel wat wetgeving van toepassing. Deze wordt echter gaandeweg pas bekend onder de doelgroep, vaak als de zorgmedewerker al actief is als zzp'er.

Inzet van zzp'ers gaat over continuïteit, niet kwaliteit

Ondanks dat er diverse redenen zijn om de kwaliteitseisen voor zzp'ers in de zorg hoog te houden, is dit onvoldoende tot stand gekomen. De krapte op de arbeidsmarkt is hier debet aan geweest. Onder druk van personele tekorten gaat het al jaren over continuïteit van zorg, in plaats van kwaliteit van zzp'ers in de zorg. Een interessant voorbeeld hiervan is het verloop van het HKZ keurmerk. Ontwikkeld om via een pittige norm en een onafhankelijke toets de kwaliteit van de zzp'er in de zorg vast te stellen, blijft het keurmerk op enkele honderden deelnemers steken. De reden? 'Als we dit keurmerk verplicht gaan stellen, dan lopen zzp'ers weg.' Iets met kip en ei.

Controle op volwaardig zorgondernemerschap bleef uit

Tenslotte is handhaving een belangrijk fenomeen om te borgen dat de mens zich aan regelgeving houdt. Tot op heden is er nooit werk gemaakt van een stevige check op zzp-schap in de zorg vanuit overheidswege. Woorden zoals 'Belastingdienst' en 'Inspectie' blijven daarmee voor veel zzp'ers een abstract begrip van iets dat waarschijnlijk toch niet gaat gebeuren. Op het moment dat er dan een keer een controle wordt uitgeoefend en maatregelen worden getroffen, blijft dit vaak aan het zicht onttrokken van de groep zzp'ers. Schaamte van de persoon die het overkomt speelt logischerwijs mee in zo'n geval.

Tot zover onze 6 redenen waarom zorgmedewerkers de stap naar zzp-schap de afgelopen jaren vaak als te eenvoudig zagen.