Wie voedt de negatieve berichtgeving over zzp'ers in de zorg?

Het overkomt zzp'ers in de zorg ieder jaar weer opnieuw. Negatieve berichtgeving komt uit het niets opzetten en wordt overgenomen door de media. Maar hoe komt dit nu eigenlijk? Wie voedt de negatieve berichtgeving over zzp'ers in de zorg?

Twee zorgmedewerkers leveren zorg. Degene zonder dienstverband is fout.

De afgelopen jaren is er een polarisatie ontstaan tussen zorgmedewerkers. Zorgmedewerkers met een dienstverband zijn goed, zorgmedewerkers zonder dienstverband zijn fout, zo lijkt het. Waar komt de berichtgeving samengevat op neer? ZZP'ers in de zorg gaan voor de 'leuke diensten', ze zijn te duur, niet solidair en hun bemiddelingsbureaus zijn overbodig.

Negatieve berichtgeving over zzp'ers in de zorg is in de laatste jaren steeds meer in opkomst gekomen. Het jaar 2022 is nog geen twee maanden onderweg als een columnist van de Volkskrant even huishoudt over egocentrische zzp'ers en hun dure bureaus. Daar bovenop kwam het item van EénVandaag over de zzp'er als oorzaak van de stijging van zorgkosten.

Lees ook: Kritiek op zzp'ers stopt niet, overal krijgen zij verwijten.

Wie voedt de negatieve berichtgeving over zzp'ers in de zorg?

Hoe komt het dat de negatieve berichtgeving over zzp'ers in de zorg iedere keer de kop op steekt? Om dat te kunnen begrijpen moet je afpellen waar de negatieve media aandacht vandaan komt. En belangrijk: waar komt de negatieve energie níet (meer) vandaan? Het is gelukkig niet zo dat de 'zorgsector' als geheel tegen zzp'ers in de zorg is. Wel zijn er een aantal belanghebbenden die er alle baat bij hebben om vooral op de zzp'er in de zorg te wijzen. We werken vanaf de praktijk omhoog.

Een zorgteam is niet tegen zzp'ers in de zorg

Zorgmedewerkers in loondienst worden iedere dag geconfronteerd met zzp'ers in de zorg. ZZP'ers, uitzendkrachten en gedetacheerden zijn inmiddels onderdeel van de dagelijkse praktijk geworden. Zorgteams zijn over het algemeen helemaal niet negatief over zzp'ers in de zorg omdat ze zzp'er zijn. Wel hebben de teams last van veel wisselende gezichten, zzp'ers die niet alle taken op zich willen nemen en zzp'ers die niet op komen dagen. Deze drie voorname punten van irritatie zijn goed te regelen via een overeenkomst vóór de start van samenwerking. Veel zorgorganisaties contracteren echter niet zo scherp dat zij deze problemen voorkomen.

Het flexbureau is niet tegen zzp'ers in de zorg

Binnen een zorgorganisatie is een flexbureau verantwoordelijk voor het bieden van flexkrachten aan de roosteraars van de teams. De coördinatoren op de flexbureau's hebben vaak dagelijks te maken met medewerkers van bemiddelingsbureaus en met individuele zzp'ers. Hier ontstaan relaties waarbij er samen gekeken wordt naar het oplossen van het gat in het rooster. Ook flexbureau's binnen zorgorganisaties zijn niet tegen zzp'ers in de zorg. Je bent namelijk blij als iemand je uit de brand helpt, ongeacht de arbeidsrelatie.

De afdeling HR staat dubbel in zzp'ers in de zorg

De afdeling HR van zorgorganisaties ziet twee werkelijkheden voorbij komen. Enerzijds worden er diensten opgevuld en bemiddelingsbureaus gecontracteerd. Dit helpt de roosters te vullen. Anderzijds heeft de afdeling HR moeite om zelf nieuwe vaste medewerkers te werven in een krappe arbeidsmarkt. Ze zien meer medewerkers vertrekken dan binnenkomen en dat is uiteraard heel lastig. Zeker als je jouw leidinggevende spreekt, de bestuurder van de zorgorganisatie, dan ben je geneigd om uit te leggen hoe lastig het geworden is met al die zzp'ers in de zorg.

De individuele bestuurder voedt de negatieve berichtgeving

De bestuurder van een zorgorganisatie heeft een gigantisch probleem. Het verzuim is hoog, het verloop is hoog en er solliciteren geen medewerkers op vacatures. Het is inmiddels aangetoond dat de gemiddelde kwaliteit van het werkgeverschap slecht is binnen de zorg. Er wordt naar de bestuurder van een zorgorganisatie gekeken om het werkgeverschap op orde te krijgen, het verzuim te doen dalen, nieuwe medewerkers te werven en de kosten binnen de perken te houden. Maar daar slagen veel bestuurders niet in.

Inmiddels zijn we al jaren verwikkeld in stijgend verzuim en verloop in de zorg en blijken de meeste zorgbestuurders niet bij machte geweest de problemen binnen de eigen organisatie te keren. Wat doe je in zo'n geval? Je zoekt een zondebok. Je zoekt een manier om de vinger te wijzen naar een ander dan jezelf. De zzp'er in de zorg leent zich daar uitstekend voor. Ze staan op afstand, zijn anoniem en er is een woord voor. 'ZZP'er'. Ook in het EénVandaag item bleek er wederom een bestuurder bereid om zich even goed af te zetten tegen de zzp'er.

De landelijke koepels zijn niet (meer) tegen zzp'ers

Landelijke en regionale koepels van werkgevers zijn plaatsen waar bestuurders samenkomen. Daar is lang volgehouden dat zzp'ers in de zorg het deden voor het geld en vooral opportunistisch waren. Inmiddels is er onderzoek gedaan naar de uitstroom redenen van zorgmedewerkers en is er een andere werkelijkheid. Zorgmedewerkers worden zzp'er omdat de werkomstandigheden in dienstverband niet passend zijn. Te weinig eigen regie, flexibiliteit en financiële beloning in loondienst maakt de stap naar zzp-schap. In de landelijke koepels wordt er inmiddels genuanceerder gesproken over zzp'ers in de zorg. Binnen de regio is de dialoog wisselend van aard. De opdracht wordt hoe dan ook teruggelegd naar de bestuurder van de zorgorganisatie. Zij zullen het op moeten lossen.

Lees ook: Zorgorganisaties bevestigen drijfveren zzp: eigen regie, flexibiliteit

De vakbond is tegen zzp'ers, want ze zijn voor het dienstverband

Een heel andere discipline is die van de vakbonden van werknemers. Ook weer duidelijk waarneembaar in het item van EénVandaag. Vakbonden zitten aan de CAO onderhandelingstafel en blijven graag zitten aan die tafel. Voor vakbonden is het vaste dienstverband leidend en het vertrekpunt van alles. Ook al blijkt al jaren dat de CAO in de gezondheidszorg niet meer de beloning en waardering biedt die zorgmedewerkers nodig hebben, het rondreizende circus van de CAO gaat onverminderd door. Loyaliteit als vaste medewerker wordt niet beloond, omdat er ook bij schaarste geen marktwerking plaats vindt voor zorgmedewerkers in een dienstverband. De flexibilisering is dus volstrekt logisch en zal nog wel een tijd blijven toenemen.

Lees ook: Waarde van geld daalt 5,2%. Voorstel CAO loonstijging 1,75%.

Wie voedt de negatieve berichtgeving over zzp'ers in de zorg?

De negatieve berichtgeving over zzp'ers in de zorg wordt gevoed door personen die het vaste dienstverband zien falen, maar daar eigenlijk niet op willen wijzen omdat ze mede verantwoordelijk zijn voor het falen ervan. Negatieve berichtgeving over zzp'ers in de zorg gaat dus eigenlijk niet over zzp'ers in de zorg, maar over het falen van het vaste dienstverband in de zorg. Dit stelt echter zulke wezenlijke vragen dat het meer tijd kost dan een paar minuten om uitgelegd te worden. Daarmee is het per definitie niet interessant voor een nieuwsmedium. Waardoor de polarisatie tussen wel of niet in dienstverband nog wel even door zal gaan.