Minister: goed werkgeverschap hogere prioriteit dan meer salaris

Kunnen zorgmedewerkers op korte termijn rekenen op een marktconform loon? Antwoorden op kamervragen lijken het tegenovergestelde te suggereren. De minister geeft aan dat een loonachterstand eerst bewezen moet worden en dat goed werkgeverschap een hogere prioriteit heeft dan meer salaris.

Goed werkgeverschap hogere prioriteit dan meer salaris

Minister Helder is niet overtuigd van een loonachterstand in de kraamzorg, zo laat zij weten in antwoorden op Kamervragen. De looneis van de FNV om het salaris in de kraamzorg met 14,3% te verhogen kan niet op haar steun rekenen. Arbeidsvoorwaarden, zoals salaris, staan volgens de minister op de 9de plaats als reden om te vertrekken bij een werkgever. Goed werkgeverschap is belangrijker. "Zaken als professionele autonomie, zeggenschap en ontwikkelmogelijkheden zijn zeker zo belangrijk, zo niet belangrijker voor een keuze om wel of niet in de zorg te (blijven) werken." Het ministerie van VWS laat hiermee zien dat zij goed werkgeverschap als een hogere prioriteit ziet dan meer salaris. Het onderzoek waar minister Helder aan refereert om te onderbouwen dat salaris niet het voornaamste probleem zou zijn voor zorgmedewerkers, is onderzoek door RegioPlus. Dit is de koepel van samenwerkende werkgevers uit de regio's. 

Uitstroomonderzoek van RegioPlus: salaris wel / geen prioriteit

Het terugkerende uitstroomonderzoek levert de afgelopen jaren verschillende resultaten op als het aankomt op het belang van voldoende salaris. Een factsheet uit 2019 zet 'salaris en arbeidsvoorwaarden' op plek 8. Onderzoek uit 2020 haalt aan dat het "Opvallend is dat de onderwerpen werkdruk en salaris door minder dan één op de tien respondenten als vertrekreden wordt opgegeven terwijl dit toch de onderwerpen zijn waar de beroepen in de zorg vaak mee geassocieerd worden, zwaar en onderbetaald werk." In onderzoek uit 2021 dat de stap naar zzp in kaart brengt, wordt aangereikt dat "als we kijken naar de beoordeling van de ex-werkgever, dan zit er nauwelijks verschil tussen beide groepen. Zij ervaren allebei een tekort aan tijd voor de werkzaamheden en vinden het salaris niet toereikend... Betere arbeids- voorwaarden (salaris etc.) staan op de tweede plek." Onderzoek uit 2022 laat zien dat slechts 17% van de uitgestroomde zorgmedewerkers betere arbeidsvoorwaarden als advies meegeeft aan haar werkgever. De positie van meer inkomen varieert dus van onderzoek tot onderzoek.

Tekort aan inkomen voorname reden voor flexibilisering

Toch lijkt onderzoek door andere partijen dan werkgevers vooral aan te tonen dat meer salaris een hogere prioriteit heeft dan goed werkgeverschap. De FNV zorgbarometer gaf een jaar geleden aan dat van de zorgmedewerkers onder de 35 overweegt ruim 60% de stap naar zzp overweegt. Deze reden was met name financieel gedreven. We zien al langer dat een te laag loon de groei van zzp'ers in de zorg stuwt. Wetenschappelijk onderzoek heeft laten zien dat armoede zorgmedewerkers richting zzp-schap drijft. Ons eigen onderzoek heeft laten zien dat onder druk van de inflatie een hoger inkomen de voornaamste beweegreden wordt voor het starten als zzp. Daar staat tegenover dat ons meest recente onderzoek onder bestaande zzp'ers laat zien dat het inkomen verschoven is naar prioriteit 6. Dit zou mogelijk te maken kunnen hebben met het feit dat de grootste financiële pijn er vanaf is na de start. De vraag is of het verstandig is om onderzoek naar de financiële pijn onder uitgestroomde zorgmedewerkers te houde, of zorgmedewerkers te bevragen die nog in hun huidige dienstverband zitten. 

Minister bemoeit zich wel / niet met hoogte van het salaris

Het valt op dat de minister naar werkgevers wijst voor het verbeteren van de aantrekkelijkheid van werken in de zorg. Haar ministerie ziet geen rol voor zichzelf weggelegd bij het vraagstuk over werkplezier en arbeidsvoorwaarden. Werkgevers zijn het hier niet mee eens. Eind vorig jaar luidden zij de noodklok over de uitstroom en wezen zij terug naar het ministerie van VWS. Een jaar geleden waren er een aantal grote zorgorganisaties die afbraak van werkgeverschap ervaren door tekortschietende tarieven. De minister geeft nu aan dat zij helemaal geen rol heeft bij het vaststellen van arbeidsvoorwaarden zoals het salaris. "Nee... ik mag mij op grond van internationale verdragen niet bemoeien met cao-onderhandelingen en kan en wil ik dus geen positie innemen met betrekking tot looneisen in de zorg... Daarnaast wil ik nogmaals benadrukken dat ik geen partij ben bij de cao-onderhandelingen en dat het sociale partners zijn die afspraken maken." De afgelopen jaren is echter gebleken dat de minister wel degelijk iets vindt van de salarissen in de zorg. Zo negeert zij de loonkloof die sinds 1999 de salarissen in de zorg 6-9% achter laat lopen met andere sectoren en gaf zij aan dat zij de salarissen in de zorg niet structureel wil verhogen.

Wij verwachten dat het op deze wijze proberen te beperken van de uitgaven aan zorg zal blijven leiden tot flexibilisering en uitstroom.